LİTERATÜR TARAMAS

Kar ve Kınık, (2008) Türkiye’de 1975-2005 dönemine ilişkin toplam elektrik tüketimi, sanayi elektrik tüketimi ve mesken elektrik tüketimi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi zaman serileri analizindeki gelişmeleri dikkate alarak incelemişlerdir. Elde ettikleri sonuçlara göre toplam, sanayi ve mesken elektrik tüketimleri ile ekonomik büyüme arasındaki uzun dönemli ilişkilerin varlığı Johansen eşbütünleşme testi ile belirlenmiş ve Vektör hata düzeltme mekanizması

yardımıyla nedenselliğin yönünün elektrik tüketimlerinden ekonomik büyümeye doğru olduğu görülmüştür. Buna ek olarak mesken elektrik tüketimi ile ekonomik büyüme arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisi tespit etmişlerdir ( Kar ve Kınık, 2008:333-353).

Ulusoy, (2006), Granger nedensellik testi uygulaması ile ekonomik büyüme ve enerji tüketiminin karşılıklı etkileşimini her iki yönde incelemiştir. Sonuç olarak ise her türlü enerji kaynağının büyümeyi doğrudan değil de yatırımların milli hasıla içindeki payının arttırılması ile gerçekleştirdiği ifade edilmiştir (Ulusoy, 2006: 147- 151).

Uğurlu ve Ünsal, (2009), 1971-2007 dönemi Türkiye’de Ham petrol ithalatı ve GSYİH verileri kullanılmıştır. İki serinin durağanlıkları ADF ve Phillips Peron birim kök sınamaları ile sınanmıştır. Yapılan sınamalar sonucunda ham petrol ithalatı ve GSYİH serilerinin ilk farkta durağan olduğuna karar verilmiştir. Kısa dönemli ilişkinin incelenmesi amacıyla VAR modeli kurulmuştur. VAR modeli sonucunda bu iki değişkende meydaha gelen değişmelerin beş dönem sonra bile büyük kısmının kendileri tarafından açıklandığı sonucuna ulaşılmıştır (Uğurlu ve Ünsal, 2009).

Karagöl, Erbaykal ve Ertuğrul, (2007), Türkiye’de ekonomik büyüme ile elektirk tüketimi ilişkisini 1971-2004 döneminde ele almışlardır. Ekonomik büyüme ve elektrik tüketimi serileri farklı derecelerden durağan (I(0) ve I(1) oldukları için aralarındaki ilişki Sınır Testi yaklaşımı kullanılarak araştırılmıştır. Buna göre seriler arasında eşbütünleşme ilişkisi tesipt edilmiş ve kısa dönemde değişkenler arasında pozitif bir ilişki ortaya çıkarken uzun dönemde negatif bir ilişki ortaya çıkmıştır (Karagöl, Erbaykal ve Ertuğrul, 2007:72-80).

Şengül ve Tuncer, (2006), ‘in çalışmasında ticari enerji kullanımı, reel enerji fiyatları endeksi ve GSYİH arasındaki nedensellik ilişkileri Türkiye’nin 1960-2000 dönemi yıllık verileri kullanılarak incelenmiştir. Nedensellik sınamalarında Toda ve Yamamoto (1995) çalışmasına dayalı gecikmesi artırılmış Var yöntemi kullanılmıştır. Sonuçta, ticari enerji kullanımından GSYİH’ye doğru işleyen tek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunurken, reel enerji fiyatları ile GSYİH arasında iki yönlü ve reel enerji fiyatları endeksinden ticari enerji kullanımına doğru işleyen tek yönlü bir nedensellik ilişkisine rastladıklarını ifade etmişlerdir (Şengül ve Tuncer, 2006:69-80).

Terzi (1998), 1950-1991 dönemi için elektrik tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışmasında ticarethane, sanayi ve mesken elektrik tüketimi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki Engle- Granger eşbütünleşme yöntemi ile değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişki belirlenmiş ve kısa dönem dinamikleri ise, hata düzeltme mekanizması aracılığı ile incelenmiştir. Uygulanan ekonometrik yöntemde kısa ve uzun dönemde gelir ve fiyat esnekliklerinin inelastik olduğu belirlenmiştir. Ticaret ve sanayi sektörlerinde elektrik tüketimi ve büyüme arasında anlamlı ve çift yönlü bir ilişki otaya çıkmıştır (Terzi, 1998:62-71).

Sarı, Soytaş ve Özdemir (2001), 1960-1995 yılları arasındaki veri setiyle Johansen eşbütünleşme yöntemini kullanarak Türkiye için analiz yapmışlardır. Analiz sonucunda enerji tüketimi ile GSYİH arasında uzun dönemli ilişki olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Ayrıca nedensellik ilişkisinin elektrik tüketiminden gelire doğru tek taraflı olduğu saptanmıştır.

Mury ve Nan (1996), 1970-1990 yılları arasındaki veri setini kullanarak Türkiye’nin de dahil olduğu 15 ülkeli çalışmalarında standart nedensellik testini uygulamışlardır. Analizler sonucunda ülkelere özgü sonuçlar ortaya çıkmış ve Türkiye için nedensellik elektrik tüketiminden gelire doğru çıkmıştır.

Kraft ve Kraft (1978) tarafından Sims’in nedensellik analizi kullanılarak yapılan çalışmalarında ABD’nin enerji tüketimi ve GSMH arasındaki ilişkisini ele almışlardır. 1947-1974 verileri ele alınmıştır. Yapılan çalışma sonucunda GSMH’dan enerji tüketimine doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi ortaya çıkmıştır (Kraft, Kraft, 1978:32).

Lee ve Chang’in (2008) çalışmasında en son geliştirilen panel birim kök testi kullanılmıştır. Heterojen panel eşbütünleşme ve panel tabanlı hata düzeltme modelleri kullanılarak 1971-2002 zaman aralığında 16 Asya ülkesi için enerji tüketimi ve reel GSYİH arasındaki nedensellik ilişkisi emek girişi ve sermaye stoğu içeren bir çok değişken çerçevesin de yeniden incelenmiştir. Modelde toplam üretim fonksiyonu kullanılmıştır. Ampirik sonuçlarca, enerji tüketimi ve reel GSYİH arasındaki ilişkide heterojen ülke etkisi dikkate alındığı zaman uzun dönem koentegrasyon etkisi olduğu tam olarak desteklenmiştir. Enerji tüketimi ve ekonomik büyüme arasında kısa dönemli nedensellik noksanlığı bulunmasına rağmen, ekonomik büyüme ve enerji tüketimi arasında uzun dönemli tek yönlü nedensellik

vardır. Bu demektir ki, kısa dönemde enerji tüketimini azaltmak GSYİH miktarını olumsuz etkilemez ama uzun dönemde etkendir; bundan dolayı bu ülkeler daha güçlü bir enerji politikası benimsemelidirler. Dahası örnek ülkeleri APEC ve ASEAN gruplar şeklinde iki çapraz bölgesel gruplara bölerek araştırmayı genişleterek daha da önemli ve etkili sonuçlar ortaya konuyor (Lee ve Chang, 2008:50-65).