Kuzey Kore Milli Güç Öğeler

Tarihsel olarak köklü bir geçmiĢe sahip olan Kore Yarımadası, kültürel ve siyasi olarak uluslararası sistemde sürekli dikkatleri üzerine çekmeyi baĢarmıĢtır. Tarihsel süreç zarfında, sürekli sömürü için istilalara uğrayan bu coğrafya, yer altı kaynakları çeĢitliliği ve stratejik konumuyla da önemli bir yere sahiptir.

195_{“Başkan MAO’dan Seçme Sözler” Umut Yayımcılık, Ġstanbul, 1993, s. 54.} 196

Kissinger, a.g.e., s. 533.

197 _{Altuğ GÜnar, “Amerika BirleĢik Devletleri‟nde McCarthy Dönemi ve DıĢ Politika Üzerindeki Etkileri”,}

Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt.4, Sayı.1, 2014, s.

47

Kuzey Kore‟nin “güç” algısı iç ve dıĢ siyasetini etkilemektedir. Kuzey Kore‟nin milli güç parametrelerinde askerin, askeri teknolojinin, toplumun ve toplum üzerinde ideolojinin önemi büyüktür. Bu doğrultularda, devletlerin hassasiyet gösterdiği nükleer silahların, Kuzey Kore için bir güç faktörü oluĢturması da kaçınılmazdır.

Kuzey Kore, SSCB‟nin dağıldığı zamana kadar ekonomik açıdan istikrarlı geliĢme gösteren bir devlettir ancak 1990 tarihiyle birlikte sanayi ve ekonomideki geliĢme yerini gerileyeme bırakmıĢtır. Komünizm ile yönetilen Kuzey Kore‟de toplum refahından ziyade devlet ön plana çıkmıĢtır.

Soğuk SavaĢ‟ta, baĢta ABD olmak üzere batıdaki pek çok devlet, Kim Ġl Sung‟un kurmuĢ olduğu gerilla devletini “Haydut Devlet” olarak anmaya baĢlamıĢtır. Haydut Devlet kavramsal olarak otoriter rejimle yönetilen, insan haklarının kısıtlandığı, terörizmin desteklendiği, kitle imha silahlarına sahip olan, dünya barıĢını tehdit eden ve tüm sistemi bozmaya/yok etmeye çalıĢan ve/veya potansiyele sahip devlet olarak tanımlanır.198

Kuzey Kore milli güç unsurları, Kuzey Kore‟nin mevcut güçlerini kapsamaktadır. Sınır güvenliği, ulusal ticaret mekanizması gibi dıĢ siyasete bağlı olarak asayiĢ, bayındırlık gibi iĢlerde iç siyaseti kapsamaktadır. Ancak Kuzey Kore‟nin belli bir sistemde iĢleyen iç ve dıĢ siyasetini oluĢturan milli güç faktörleri, maddi ve manevi bileĢkelerden oluĢmaktadır. Hans Morgenthau‟ya göre de bu unsurlar, maddi-manevi ayrımdan ziyade nitelik ve nicelik olarak ayrılmaktadır.

Kuzey Kore‟nin milli imkânı, milli gücünü doğrudan etkilemektedir. Milli gücü etkileyen milli imkân ve buna bağlı kabiliyetler, olası saldırılara karĢı kullanılması ve seferber edilmesi açısından önemlidir. Nükleer silah ise, Kuzey Kore‟de hem askeri bir araç, hem tek baĢına bir güç unsuru (nükleer güç), hem de diplomasi aracı olarak kullanılmaktadır.

ÇalıĢmanın bu bölümünde, Kuzey Kore‟nin milli güç unsurları; Coğrafya, Bilim ve Teknoloji, Demografi, Siyasi Öğe, Ġstihbarat, Ekonomi ve Askeri Durum baĢlıkları altında incelenecektir.

198 _{BarıĢ Adıbelli, “Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti: Devlet, İdeoloji ve Dış Politika”, IQ}

48

2.3.1. Coğrafik Unsur

Harita.2. Kuzey Kore199

BaĢkenti Pyonyang olan Kuzey Kore, 122,760 km2‟_{lik yüz ölçümüne sahiptir.} Ülke, güneyinde 99.720 km2‟_{lik yüz ölçümü ile Güney Kore, kuzeyinde komünist} sistemle yönetilen 9.6 milyon km2‟_{lik yüz ölçümü ile Çin Halk Cumhuriyeti,} doğusunda 377.899 km2‟_{lik yüz ölçümüne sahip Japonya, kuzey doğusunda (Undok,} Sonbok bölgeleri) 17.075,000 km2 _{yüz ölçümüne sahip Rusya ile komĢudur.}200 Kuzey Kore‟nin, Çin ve Rusya ile sınırı olmasının önemli bir faktörü de bu devletlerin küresel ölçekte büyük güçlerin olmasıdır.201

Kuzey Kore‟nin coğrafik önemini arttıran faktör, Japonya ile arasında olan Doğu Denizi ve Çin ile arasındaki Sarı Deniz (yellow sea)‟dir. Kuzey Kore‟nin askeri sınırlar çerçevesinde, 50 millik sivillere kapalı münhasır bölgesi vardır. Ġklim olarak ılımandır, yazları dâhil olmak üzere sürekli yağıĢlı bir hava mevcuttur, kıĢları ise soğuk geçmektedir. Bu sebeple de tarımsal ürün düĢüktür. 202

Kuzey Kore‟de, kuraklık sıklıkla karĢılaĢılan bir durum olsa da ilkbahar aylarında sel baskınları, sonbaharda ise tayfunlar sık görülen doğal afetlerdir. Aynı zamanda içme suyundaki kirlilikten dolayı, temiz su kaynağı yetersizdir. Bu sebeple oluĢan salgın hastalıklar Kuzey Kore‟nin çevresel sorunudur.203 _{Yeraltı kaynakları} açısından kömür ve zengin minerallere sahiptir.204 _{Kömür, kurĢun, tungsten, çinko,} grafit, manyezit, demir cevheri, bakır, altın, piritler, silis, tuz, fluorspar ve hidroenerji

199_{Coğrafyaharita, “Dünya Siyasi Haritası”}

http://cografyaharita.com/haritalarim/3g_dunya_siyasi_haritasi3.png EriĢim TArihi: 29.01.2019

200 _{TC. DıĢ ĠĢleri Bakanlığı, http://www.mfa.gov.tr/dis-politika-genel.tr.mfa (EriĢim Tarihi: 21.06.2017).} 201 _{Selçuk Çolakoğlu, “Uluslararası İlişkilerde Kuzey Doğu Asya” USAK Yayınları, Ankara, 2009, s.}

10.

202 _{Central Intelligence Aganjy, “North Korea” https://www.cia.gov/library/publications/the-world-}

factbook/geos/kn.html (EriĢim Tarihi: 18.06.2017).

203 _{Central Intelligence Aganjy, “North Korea” https://www.cia.gov/library/publications/the-world-}

factbook/geos/kn.html (EriĢim Tarihi: 18.06.2017).

204 _{MFA, “Kuzey Kore Ekonomisi” http://www.mfa.gov.tr/kuzey-kore-ekonomisi.tr.mfa (EriĢim Tarihi:}

49

maden kaynaklarıdır.205 _{1 milyon magnetite halinde olmak üzere, 3.3 milyon ton} demir, 11 milyon ton da kömür rezervi bulunmaktadır.206 Kuzey Kore literatürlerde, Kuzey Doğu Asya olarak yer almaktadır.207

Kore Yarımadası‟nın %70‟i dağlıktır. Bu oranın büyük bir kısmı Kuzey Kore‟de yer almaktadır. Sadece düzlük alanlar, yerleĢime ve tarım alanlarına elveriĢlidir. Su kaynakları açısından ise zengin bir coğrafyadır.208

Kuzey Kore coğrafyasının önemine değinilirken, ortak tarihsel geçmiĢe sahip oldukları Güney Kore coğrafyası da göz ardı edilmemelidir. Güney Kore, Japonya ile uzun süren coğrafik sorun yaĢamaktadır. Dokdo/Takeshima Adası (Liancourt Kayalıkları) olarak adlandırılan adacıklar konusu üzerine, Japonya ve Güney Kore sürekli itilafa düĢmektedir. Güney Kore ve Japonya arasında gerçekleĢen ada krizlerine, “düĢman kardeĢ” olarak Kuzey Kore de dâhil olarak, Güney Kore‟yi desteklemektedir.209

Kuzey Kore Seul‟un 56 km kuzeyinde, Panmuncom köyü yer almaktadır. Bu köy, Kore SavaĢı sonrasında, Kore Silah Bırakma AnlaĢması‟nın 27.07.1953 tarihinde imzalandığı bölgedir. Panmuncom köyü, BirleĢmiĢ Milletler Komutanlığı ile Kuzey Kore askerlerinin denetimindeki ortak güvenlik bölgesidir. Kuzey Kore ve Güney Kore‟nin birbirlerinin sınırlarına yakın mesafede, cephanelikleri yer almaktadır.210

Kuzey Kore, 17 km kara sınırı bulunan Rusya ile Çin arasında köprü görevi görmektedir. Bu sebeple Kuzey Kore ideolojik, ticari ve askeri açıdan önemli bir üstür. ABD‟nin Asya Pasifik stratejisi için, Kuzey Kore coğrafyası önemli bir faktördür.211 _{Aynı zamanda Kuzey Kore, coğrafik konumu gereği Çin için Japonya‟ya} karĢı bir tampon bölge oluĢturmaktadır. Tayvan‟ın bağımsızlığına karĢı da Kuzey Kore karakol görevini üstlenmektedir. Çin‟in Doğu Asya bölgesinde, 1400 km sınır hattı olan Kuzey Kore dıĢında bir müttefiki bulunmamaktadır.212

205

Central Intelligence Aganjy, a.g.e.

206 _{Çolakoğlu, a.g.e., Sf.199. Güney Kore‟nin yer altı kaynakları açısından oldukça zayıftır. Mevcut}

madenlerin %60‟ını kömür, demir, grafit,altın,gümüĢ, volfram, kurĢun ve çinko oluĢturmaktadır. Bknz: Çolakoğlu, a.g.e., s. 199.

207 _{Selçuk Çolakoğlu, a.g.e. s. 197,Kuzey Doğu Asya Devletleri: Çin, Japonya, Moğolistan, Kuzey Kore,}

Güney Kore, Tayvan. Robert Stewart, “Ingersoll and Derrick Frazier: Regional Powers and

Security Orders”, A Theoretical Framework, Routledge, London, 2012, s. 45.

208 _{Çolakoğlu, a.g.e., s. 198.} 209

Kur, a.g.e., s. 27.

210 _{Kore Gerçeği, a.g.e., s. 140-187.}

211_{Gökhan Binzat, “ABD‟nin Kuzey Kore‟ye Müdahalesinin Etkileri” Yayın Tarihi: 14.04.2017,}

http://www.21yyte.org/tr/arastirma/kuzey-kore/2017/04/14/8608/abdnin-kuzey-koreye-mudahalesinin- olasi-etkileri (EriĢim Tarihi: 19.06.2017).

212_{Ümit Alperen, “Çin‟in Kuzey Kore Ġkilemi” Yayın Tarihi: 15.04.2013,}

http://www.bilgesam.org/incele/122/-cin%E2%80%99in-kuzey-kore-ikilemi/#.WUfnSGjyhqM (EriĢim Tarihi: 19.06.2017).

50

Kuzey Kore jeopolitik konumu gereği, Rusya ve Çin‟deki hem ekonomik hem de siyasal değiĢimi etkilemektedir. Özellikle Güney Kore‟deki dinamik rekabet durumu, Kuzey Kore‟yi durağanlık içinde bırakmaya izin vermemektedir. Selçuk Çolakoğlu‟na göre Kuzey Kore‟nin, sınırlı olarak ülke sermayesini yabancılara açacağını, kıyı bölgelerinde serbest ekonomik bölgeler kurarak, ülkenin ucuz iĢgücünü ve ticareti canlandırmak için kullanmaya çalıĢacağını belirtmektedir.213

Nicholas Spykman tarafından kullanılan Jeopolitik Denklem, daha sonrasında Saul Cohen tarafından geliĢtirilen bir terimdir. Cohen, yüksek gerilimli çatıĢma riski olan bölgelerde süper güçlerin herhangi birisinin, bu hassas jeopolitik hatlara karĢı kalıcı bir hamle gerçekleĢtirmesine Rimland tanımlaması olarak belirtmektedir. Bu çerçevede, kalıcı hamleler bir denge teĢkil etmektedir. Ancak Spykman‟ın Rimland tanımı içerisinde bulunan Kore bunalımı, jeopolitik rasyonaliteye dayalıdır ve bu dengenin tehdit edilmesi sonucunda yaĢanmıĢtır. Çünkü Spykman‟a göre Çin ve Kore, kenar kuĢak için stratejik öneme sahiptir. Bu stratejik önemin temel argümanı ise “deniz memleketleri” olarak tarif edilmiĢtir. Çin ve Kore‟nin okyanus kıyı Ģeritlerine sahip olmaları yüzünden önemleri ortaya çıkmıĢtır.214

Meinig, “Avrasya Rimland” tanımlamasına iĢlevsel kültür açısından vurgu yapmaktadır ve bu tanımlama kapsamında Çin, Moğolistan, Vietnam, BangladeĢ, Afganistan, Rusya, Doğu Avrupa, Baltık ülkeleri ve Kuzey Kore yer almaktadır. Meinig, bu bölgeleri Heartland'e (Karasal Güç Blok‟una) yönelimi olan bölgeler olarak değerlendirmektedir.215

Uluslararası sistemde 20. Yüzyılda Kuzey Kore ve Güney Kore, iki farklı ideolojik ve toplumsal düzenin çatıĢma durumu; kapitalizm ve sosyalizmin reklamını yapan iki devlettir.216

2.3.2. Bilim ve Teknoloji Unsuru

Kuzey Kore‟nin güç unsurunu etkileyen önemli bir faktörler arasında, teknolojik geliĢmeler yer almaktadır. Ancak teknolojik geliĢmelerin dâhilinde eğitim, ekonomik, siyaset ve istihbarat gibi unsurların geliĢtirilmesinde Juche Felsefesi‟nin önemi büyüktür.

213 _{Çolakoğlu, a.g.e., s. 215.}

214 _{Mackinder‟in dünya tanımlaması: “Asya, Avrupa ve Afrika kıtaları bütünü Dünya Adasını oluĢturur.}

Amerika, Avustralya, Antartika ise Dünya Adasının uydularıdır. Dünya adası içerisinde kalan Sibirya ve Doğu Avrupa ise “Heartland (Kapgah)”ını oluĢturur. Heartland‟ın çevresi Balkanlar‟dan Çin‟e kadar uzanan saha ise “Ġç ve Kenar Hilal” ya da “RĠMLAND” kuĢağıdır, Amerika-Afrika-Avustralya-Japonya hattı DıĢ Kenar Hilal olarak kabul edilmiĢtir. Mackinder: Doğu Avrupa‟yı yöneten Stratejik Merkez Alanı (Heartland) yönetir; Heartland‟ı yöneten Dünya Adası Avrasya‟yı yönetir, Dünya Adasını yöneten dünya‟yı yönetir. Spykman ise Rimland‟ı Türkiye-Irak-Ġran-Pakistan-Afganistan-Hindistan-Çin-Doğu Sibirya ve Kore olarak tanımlamıĢtır.” Karabulut, a.g.e. s. 57-58-64-128.

215

Ali Hasanov, “Jeopolitik”, Babil Kültür Yayınları, Ġstanbul, 2012, s. 108.

216

51

Kuzey Kore‟nin Juche Felsefesi temelinde kurulması, siyasi ve devlet mekanizması üzerinde gerçekleĢse de, bu ancak topluma Juche Felsefesi‟ni kabul ettirerek gerçekleĢebilir. Topluma Juche Felsefesi‟nin kabul ettirilmesi ise, bu felsefe üzerinden inĢa edilecek sosyo-politik faaliyetler ile gerçekleĢmiĢtir. Örneğin, Kuzey Kore Hükümeti takvim bağlamında Juche yılını kabul etmiĢtir. Takvim, Kim Ġl Sung‟un doğduğu gün olan 15.04.1912 tarihinden baĢlar. Bu takvim, 1997 tarihinde yürürlüğe girmiĢtir.217 _{Juche Felsefesi‟nin prensipleri ise, ekonomide kendi kendine} yeterlilik, siyasette tam bağımsızlık ve ulusal savunmada kendini koruyabilirliktir.218

Kuzey Kore‟nin uluslararası sisteme kapalı olmasının önemli sebepleri arasında Juche Felsefesi bulunmaktadır. Juche Felsefesi, “Kendi kendine güven” sloganıyla, Kore toplumunun devrimci ruh ile toplumsal inĢasını baĢarabileceğini ve bu sayede emperyalizme karĢı durabileceğini savunmaktadır. Juche Felsefesi, uluslararası sistemde kapalı bir devlet olmanın felsefi altyapısını oluĢturmuĢ olsa da uluslararası iliĢkilere saygı, tam eĢitlik, her toplumun kendi kaderini tayin etme hakkına saygı, eĢitlik ve egemenliğe müdahale etmeme ilkelerini kapsamaktadır.219

Juche Felsefesi‟ne göre Kuzey Kore toplum inĢası, toplumun devrimci ruhu ile birlikte baĢarılabilinir. Kuzey Kore halkı bu baĢarıya ulaĢabilmek için Juche Felsefesi‟ne sadık kalmalı ve bu doğrultuda milli kaynaklarını kullanması gerekmektedir. Aynı zamanda devrime de sadık olunmalıdır. Kuzey Kore‟nin babası olarak kabul edilen Kim Ġl Sung, aynı zamanda Kore devrimci hareketinin babası olarak da kabul edilmektedir. Bu doğrultuda toplum, devrime ve devrimin babasına tam manası ile biat etmektedir. Aynı zamanda toplum tarafından benimsenen Juche Felsefesi, sadakati vurgulayarak Kim Ġl Sung‟un ve sonrasındaki iktidarların da bir güvencesi haline gelmektedir.

Milli Güç unsurları arasında önemli bir yere sahip olan teknolojik ve bilimsel geliĢmeler, devletlerin savunma, ekonomi, kültür ve sosyal yaĢam açısından geniĢ yelpazelerde etkisini göstermektedir. Bilim ve teknolojinin en önemli yapısı arasında yer alan bilgisayar ve teknoloji, devletler için önemli bir araçtır. Her yıl hızla geliĢen bu teknolojik faktöre devletler, milyarlarca dolar yatırım yapmaktadır. 2017 yılı verilerine göre, Asya‟da internet ve bilgisayar kullanım oranları bu doğrultuda Tablo. 4‟de yer almaktadır.

217_{“Kim Jong IL Biography”, Foreign Languages Publishing House, Korea, 2005, s. 52-53-54-283}

218 _{Global Security, “Juche”, http://www.globalsecurity.org/military/world/dprk/juche.htm (EriĢim Tarihi:}

04.07.2017).

219 _{Grace Lee, “The Political Philosophy of Juche” Stanford Journal of East Asian Affairs, Cilt.3,}

52

Tablo 3.

Asya Kıtasında Ġnternet ve Bilgisayar Kullanım Oranları (Mart 2017)

ASYA ÜLKESĠ NÜFUS ĠNTERNET

KULLANICI