Kurulun Etik Kültürün Gelişimi ve Etik Eğitimine Yönelik

Kurul aracılığıyla etik eğitimleri verilerek ve etik kültürün geliştirilmesi amacıyla projeler yürütülerek, ilke temelli çıkar çatışması politikasına yönelik olarak işlev ve faaliyetler yürütülmektedir. Kamu Görevlileri Etik Kurulu tarafından, kamuda etik kültürün yerleşmesi için önemli proje girişimlerinde bulunulmaktadır. Bu bağlamda, ilk olarak “Yolsuzluğun Önlenmesi için Etik Projesi” 2007 yılında başlatılmış ve 2009 yılında tamamlanmıştır. Başbakanlık Kamu Görevlileri Etik Kurulu tarafından hazırlanmış ve AB Mali İşbirliği 2006 yılı programlaması içerisinde uygun bulunan, bu projenin, genel hedefi, etik davranış kurallarının uygulanması ve yaygınlaştırılması, yolsuzlukla mücadele tedbirlerinin geliştirilmesi yoluyla, Avrupa ve diğer uluslararası standartlara uygun olarak Türkiye’de yolsuzluğun önlenmesine katkıda bulunmak

olduğu belirtilmiştir. Bu projede şu uygulamalarda bulunulmuştur (KGEK, 2009: 33-38):

· Kamu görevlileri için mesleki etik kurallarının uygulanmasını desteklemek adına eğitim programı uygulanarak, 110 eğitimciye etik eğiticisi eğitimi verilmiştir.

· 81 ilin valileri, vali yardımcıları, etik komisyonu üyeleri kamu görevlileri için etik kurallarının uygulanması ile ilgili eğitime tabi tutulmuş ve toplamda 406 katılımcıyla 10 bölgede etik liderlik seminerleri düzenlenmiştir.

· Etikten sorumlu merkezi kurum ve kuruluş görevlileri (etik komisyonu üyeleri ve üst düzey idareciler) kamu görevlileri için etik kuralların uygulanması ile ilgili eğitime tabi tutulmuşlardır. Bu çerçevede, toplamda 278 katılımcı ile üst düzey görevliler için 4, etik komisyonu başkanları ve üyeleri için 6 adet eğitim faaliyeti gerçekleştirilmiştir.

· Yolsuzluğun önlenmesi ve etik ile ilgili araştırma yapılması için çalıştay düzenlenmiştir. “Kamu Yönetiminde Çıkar Çatışması, Kamu İhaleleri ve Etik, Yerel Yönetimlerde İmar Uygulamaları, Kolluk Hizmetleri ve Etik, Sağlık Hizmetleri ve Etik, Tapu Hizmetleri ve Etik, Kayıtdışı Ekonomi, Kamu Kurumu Niteliğinde Meslek Kuruluşları ve Etik, Gümrük Hizmetleri ve Etik, Etik, Kültür ve Toplum” başlıklı 10 araştırma çalışması gerçekleştirilmiştir. Çalışmaların, bulgu ve sonuçlarını tartışmak amacıyla iki seminer düzenlenmiş ve bu çalışmalar yayımlanmıştır.

· Türkiye’de etik kuralları ve diğer yolsuzlukla mücadeleye yönelik önlemlerin etkinliği değerlendirilmiş ve ileriye dönük yolsuzluğu önleme tavsiyeleri alınmıştır. Bu çerçevede, “Sistem Çalışmaları Raporu” ve “Yolsuzluk Raporu” şeklinde iki rapor tamamlanmıştır.

Diğer taraftan, kamu kurumları bünyesinde kurulu bulunan Etik Komisyonlarının daha etkin hale getirilerek kurumlarında karşılaştıkları etik problemleri çözmelerinde ve kurumlarında etik kültürü yaygınlaştırmada ihtiyaç duydukları hususların analizini yapmak amacıyla “Etik Komisyonları için İhtiyaç Analizi Projesi” gerçekleştirilmiştir. Etik komisyonların ihtiyaçlarını belirleyerek karşılaştıkları veya karşılaşmaları olası

bürokratik, yasal veya kültürel engellerin aşılmasına yardımcı olmak hedefiyle yürütülen proje 2011 yılında tamamlanmıştır. Proje kapsamında yürütülen literatür taraması ile nitel analizler (mülakatlar, odak grup çalışmaları ve çalıştay tartışmaları) ve nicel analizler (anketler) den yararlanılarak Türkiye’de etik komisyonlara yönelik sonuç ve bulgular tespit edilmiştir. Etik komisyonlarının gerek mevzuattan kaynaklanan ve gerekse yapısal ve işleyişsel sorunlar sebebiyle bu görevlerini gerektiği gibi yerine getiremedikleri ve komisyonların konum ve yapılarının 5176 sayılı Kanun ve 2005 tarihli Yönetmelikte yapılacak değişikliklerle yeniden ele alınması gerektiğine vurgu yapılmıştır (KGEK, 2011: 29-3; Ömürgönülşen ve Alemdar, 2011: 151).

Tamamlanan bu iki proje haricinde, “Türkiye’de Kamu Sektöründe Etiğin Güçlendirilmesi Projesi” halen yürütülmektedir. 2009 yılında tamamlanan, “Yolsuzluğun Önlenmesi İçin Etik Projesi”nin uygulama sürecindeki kazanımlarını sürdürebilir kılmak ve Etik Komisyonlarının kurumlarında gerçekleştirecekleri faaliyetleri desteklemek amacıyla hazırlanan ve yine Avrupa Konseyi ile birlikte yürütülecek olan “Kamuda Etik Kültürün Geliştirilmesi Projesi”, 2009 yılında AB Katılım Öncesi Mali Yardım (IPA) programlanmasında kabul edilmiştir. Proje ile Avrupa Birliği ve diğer uluslararası standartlar ile uyumlu bir şekilde Türkiye’de yolsuzluğun önlenmesine katkıda bulunulması hedeflenmektedir. Kamu sektöründe etik ilkelerin etkin bir şekilde uygulanması ile yaygınlaşmasını sağlamak ve etik komisyonlarının kendi kurumlarında etik kültürü geliştirilmelerine destek olmak, proje faaliyetleri ile hedeflenmektedir (www.etik.gov.tr, 2013).

Bu projelerin dışında, “Etik Kültürün Yerleşmesi İçin Kamu, Özel Sektör ve Sivil Toplum İşbirliği Projesi”nin ise hazırlık süreci devam etmektedir. 2011 yılında AB Komisyonu tarafından kabul edilen proje ile etik dışı uygulamaların azaltılması amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, kamu hizmetlerinin kalitesinin arttırılması, yatırım ortamının iyileştirilmesi ve demokratik toplum düzeninin geliştirilmesine katkı sağlayacak; etik sorunlarda çözümün tarafı olma potansiyeli taşıyan tüm paydaşların sürece dâhil edilmesi hedeflenmiştir. Proje çerçevesinde, projenin paydaşları kamu sendikaları, meslek kuruluşları ve ilgili sivil toplum kuruluşları ile çalışma toplantıları, konferans ve seminerler düzenlenmektedir (www.etik.gov.tr, 2013).

Kamuda etik kültürün yerleştirilmesi amacıyla gerçekleştirilen bu projelerle, kamu yönetiminde yaşanan etik dışı davranışlar ve çıkar çatışması durumları ile ilgili çalışmalar gerçekleştirilerek, toplumun bilgilendirilmesi sağlanmaktadır. Diğer taraftan, hem özel sektör kuruluşları hem de sivil toplum kuruluşları ile işbirliğine gidilerek çıkar çatışması politikası çerçevesinde kamu kurumları ve toplum tarafından etik kültürün benimsenmesi amacıyla çaba gösterilmektedir.

Etik kültürün yerleştirilmesi için gösterilen çabalarla birlikte, kurul tarafından etik eğitimine yönelik önemli faaliyetler gerçekleştirilmektedir. Eğitim programları aracılığıyla kamuda etik ilke ve standartların yerleştirilmesi, kamu görevlilerinin çıkar çatışması durumları konusundaki farkındalıklarının artırılarak, etik bilinç düzeylerinin yükseltilmesi amaçlanmaktadır.

Bu çerçevede Kurul tarafından etik liderlik programları düzenlenerek, kurumlara eğitim dokümanlarının sağlanmasına yönelik etkinlikler gerçekleştirilmiştir. Bununla birlikte, kamu kurum ve kuruluşları tarafından düzenlenecek hizmet içi ve diğer eğitim programlarında görev almak üzere; etik eğiticileri yetiştirilmiştir. Bu bağlamda 2008-2009 arasında dört grup halinde 110 etik eğiticisine eğitim sağlanmıştır. 2008-2009 yılı içinde, farklı kamu kurumlarında 36 etik eğitimi verilmiştir (KGEK, 2009: 11-18). 2010 yılı içerisinde etik eğiticisi yetiştirmeye yönelik program çerçevesinde, 66 kurum ve kuruluşta gerçekleştirilen etik eğitimlerinde toplam 8464 kamu görevlisine eğitim verilmiştir (KGEK, 2010: 12). 2011 yılında 56 kamu kurum ve kuruluşunda etik semineri düzenlenmiştir. Bakanlıklarda, bağlı ve ilgili kuruluşlar, valilikler, belediyeler başta olmak üzere kamu kurumlarında 5944 personele etik eğitimi verilmiştir. Kurumların talepleri üzerine 67 personel, Kurul’un eğiticileri tarafından verilen Etik Eğitici Eğitimi programından faydalandırılarak, eğitim vermek üzere Etik Eğiticisi Sertifikası sağlanmıştır. Bununla birlikte, Kamu Görevlileri Etik Kurulu ile Marmara Belediyeler Birliği arasında 28 Nisan 2011 tarihinde "Belediyelerde Etik Yönetim" konulu eğitim protokolü imzalanmıştır. Kurul ve Belediyeler Birliği arasında imzalanan protokol çevresinde, İstanbul, Sakarya, Bursa, Kocaeli, Balıkesir ve Tekirdağ illerinde toplam 340 belediye personeline etik eğitimi verilmiştir (KGEK, 2011: 20-22). 2012 yılında ise toplam 49 kamu kurum ve kuruluşunda 4259 personele etik semineri verilmiştir (KGEK, 2012: 18).

Kurul tarafından sağlanan etik eğitimleri ve projeler çerçevesinde, kamu görevlilerinin uyması gereken etik ilke ve davranışlar ekseninde çalışmalar yürütülmektedir. Bu bağlamda, kamuda etik kültürün yerleştirilmesi ve kamu görevlilerin etik bilinç düzeylerinin artırılması amaçlanmaktadır. Etik ilke ve davranışlar içinde çıkar çatışmasında kaçınmanın önemli bir yer tuttuğu düşünüldüğünde, projeler ve eğitimler aracılığıyla doğrudan veya dolaylı olarak çıkar çatışması konusuna yönelik çalışmaların gerçekleştirildiği söylenilebilir.