Araştırmanın teorik modelinden hareketle 3 temel hipotez belirlenmiştir. Araştırma modeline uygun olarak formüle edilen hipotezlerin analizi için değişik istatistik teknikler geliştirilmiştir. Hipotez testleri belli bir sırayı izleyerek yapılır. Bu sıra aşağıdaki gibi özetlenebilir (İslamoğlu ve Alnıaçık, 2013):
- Hipotezlerin formüle edilmesi, - Uygun test istatistiğinin seçilmesi, - Anlamlılık düzeyinin belirlenmesi,
- Verilerin, analize uygun olarak düzenlenmesi, - Hesaplama ve yorum.
Parametreler başlığı altında da belirtildiği gibi bu tez çalışması kapsamında toplanan veriler ön koşullarını sağladığı için parametrik testler kullanılacaktır. Ayrıca hipotez testleri kapsamında her bir analiz için o testin önkoşullarının sağlanıp sağlanmadığı da belirtilmiştir.
Araştırmacı ilk hipotezi fiziksel engelli turistlerin dört sektör bazında karşılaştıkları fiziksel engellerin tekrar ziyaret niyetlerini etkileyip etkilemediğini analiz etmiştir. Buna göre ilk hipotezin alt yokluk hipotezleri şunlardır:
81
H1a/0. Fiziksel engelli turistlerin ulaşım sektöründe karşılaştıkları fiziksel engeller, tekrar
ziyaret niyetlerini etkilememektedir.
H1b/0. Fiziksel engelli turistlerin konaklama sektöründe karşılaştıkları fiziksel engeller,
tekrar ziyaret niyetlerini etkilememektedir.
H1c/0. Fiziksel engelli turistlerin yiyecek-içecek sektöründe karşılaştıkları fiziksel engeller,
tekrar ziyaret niyetlerini etkilememektedir.
H1d/0. Fiziksel engelli turistlerin turistik çekiciliklerde karşılaştıkları fiziksel engeller,
tekrar ziyaret niyetlerini etkilememektedir.
Yukarıda belirtilen hipotezlerin yapısı gereği bağımsız değişken olan karşılaşılan fiziksel engel seviyelerinin bağımlı değişken olan tekrar ziyaret niyetini etkisi belirlenmek istenmektedir. Bunun için sektörler bazında karşılaşılan fiziksel engeller göre tekrar ziyaret niyeti ortalamalarının farklılık gösterip göstermediği tespit edilmiştir. Bu test için en uygun Faktöryel ANOVA testi kullanılmıştır. Bu testin öncelikle temel varsayım olan varyansların eşitliği kontrol edilmelidir. Bunun için Leneve’s Varyansların Homojenliği Testi (Test of Equality of Variances) uygulanmış olup p (Sig.) değerinin 1,000 olduğu görülmüştür. Buna göre α=0,05 (p<0,05) anlamlılık düzeyinde varyansların eşitliği söz konusu olduğu için varsayımın sağlandığı sonucuna ulaşılmıştır. Analiz sonuçları Tablo 32’de gösterilmiştir.
Tablo 32. Fiziksel Engeller için Faktöryel ANOVA Testi Sonuçları
Tip III Kareler Toplamı
Serbestlik
Derecesi Ortalama Karesi F-değeri p-değeri
Kısmi Eta Kare (p2) Omega Kare Sınaması (ω2) FE_ULA 82,095 72 1,140 3,575 ,002 ,935 0,154 FE_KON 16,958 18 ,942 2,954 ,013 ,747 0,029 FE_YIY 40,507 34 1,191 3,736 ,002 ,876 0,077 FE_CEK 35,158 40 ,879 2,756 ,012 ,860 0,058 *. R2= ,985 (Uyarlanmış R2 = ,783)
Bu tabloda bakılması gereken alan bağımsız değişkenlerinin her birinin etkisinin anlamlılık düzeyidir. Tabloya göre ulaşım sektöründe karşılaşılan fiziksel engellerin (F(72,18)=3,575, p=0,002, ω2=0,154), konaklama sektöründe karşılaşılan fiziksel engellerin
82
engellerin (F(34,18)=3,736, p=0,002, ω2=0,077) ve çekiciliklerde karşılaşılan fiziksel
engellerin (F(40,18)=2,756, p=0,012, ω2=0,058) tekrar ziyaret niyetinde anlamlı etkisinin
olduğu görülmüştür. Bu durumda analiz sonuçlarında araştırmanın hipotezlerinden fiziksel engelli turistlerin ulaşım, konaklama, yiyecek içecek ve turistik çekicilikler sektöründe karşılaştıkları fiziksel engellerin turistlerin tekrar ziyaret niyetlerini 0.05 anlamlılık düzeyinde etkiledikleri belirlenmiştir.
Anlamlı bir etkiyi takiben hangi sektörde karşılaşılan fiziksel engellerin tekrar ziyaret niyetini ne derece etkilediğini belirlemek için etki değerleri incelenmelidir. Etki değerleri (Partial Eta Squared- Ŋp2) kolonundaki değerle faktörlerin etki büyüklüklerini
belirtmektedir. Hata varyansı düştükçe bu değer artmaktadır ve en fazla 1 değerini alabilir. 1’e ne kadar yakınsa o değişkenin o kadar etkili olduğu söylenir (Antalyalı, 2010). Tablo 32’deki etki değerleri incelendiğinde tekrar ziyaret niyetinin en fazla ulaşım sektöründe karşılaşılan fiziksel engellerden (Ŋp2=0,935, ω2=0,154) oldukça fazla etkilendiği tespit
edilmiştir. Bunu sırasıyla yiyecek içecek işletmelerinde karşılaşılan (Ŋp2=0,876, ω2=0,077),
çekiciliklerde karşılaşılan fiziksel engeller (Ŋp2=0,860, ω2=0,058) takip etmektedir. En
dikkat çeken sonuç ise konaklama sektöründe karşılaşılan fiziksel engellerin (Ŋp2=0,747,
ω2=0,029) tekrar ziyaret niyetini diğer sektörlere göre daha az etkilemesidir.
Araştırmacı ikinci hipotezi fiziksel engelli turistlerin dört sektör bazında karşılaştıkları fiziksel engellerin tekrar ziyaret niyetlerini etkileyip etkilemediğini analiz etmiştir. Buna göre ikinci hipotezin alt yokluk hipotezleri şunlardır:
H2a/0. Fiziksel engelli turistlerin ulaşım sektöründe karşılaştıkları tutumsal engeller,
tekrar ziyaret niyetlerini etkilememektedir.
H2b/0. Fiziksel engelli turistlerin konaklama sektöründe karşılaştıkları tutumsal engeller,
tekrar ziyaret niyetlerini etkilememektedir.
H2c/0. Fiziksel engelli turistlerin yiyecek-içecek sektöründe karşılaştıkları tutumsal
engeller, tekrar ziyaret niyetlerini etkilememektedir.
H2d/0. Fiziksel engelli turistlerin turistik çekiciliklerde karşılaştıkları tutumsal engeller,
tekrar ziyaret niyetlerini etkilememektedir.
Bu hipotezlerin testinde fiziksel engellerin tekrar ziyaret niyetlerini analizinde olduğu gibi faktöryel ANOVA testi kullanılmıştır. Bu dört hipotez için de Leneve’s Varyansların Homojenliği Testi (p=0,996) değeri α=0,05 (p<0,05) anlamlılık düzeyinde varyansların eşitliği söz konusudur. Analiz sonuçları Tablo 33’de gösterilmiştir.
83
Tablo 33. Tutumsal Engeller için Faktöryel ANOVA Testi Sonuçları
Tip III Kareler Toplamı Serbestlik Derecesi Ortalama
Karesi F-değeri p-değeri
Kısmi Eta Kare (p2) Omega Kare Sınaması (ω2) TE_ULA 106,198 72 1,475 1,348 ,176 ,752 0,073 TE_KON 21,696 12 1,808 1,653 ,126 ,383 0,023 TE_YIY 44,833 35 1,281 1,171 ,327 ,562 0,017 TE_CEK 61,370 38 1,615 1,476 ,131 ,637 0,053 *. R2= ,907 (Uyarlanmış R2 = ,233)
Tabloya göre ulaşım sektöründe karşılaşılan tutumsal engellerin (F(72,32)=1,348, p=0,176, ω2=0,073), konaklama sektöründe karşılaşılan tutumsal engellerin (F(12,32)=1,653,
p=0,126, ω2=0,023), yiyecek içecek sektöründe karşılaşılan tutumsal engellerin
(F(35,32)=1,171, p=0,327, ω2=0,017) ve turistik çekiciliklerde karşılaşılan tutumsal
engellerin (F(38,32)=1,476, p=0,131, ω2=0,053) tekrar ziyaret niyetini anlamlı ana etkisinin
olmadığı görülmüştür. Dolayısıyla araştırmanın temel hipotezlerinden fiziksel engelli turistlerin ulaşım, konaklama, yiyecek içecek ve turistik çekicilikler sektöründe karşılaştıkları tutumsal engellerin turistlerin tekrar ziyaret niyetlerini 0.05 anlamlılık düzeyinde etkilemedikleri belirlenmiştir.
Araştırmacı fiziksel engelli turistlerin tekrar ziyaret niyetlerinin işlev seviyelerine göre değişiklik gösterdiğine dair yokluk hipotezini oluşturmuştur.
H3/0. Fiziksel engelli turistlerin tekrar ziyaret niyeti seviyeleri arasında işlev seviyeleri
bakımından anlamlı bir farklılık yoktur.
İşlev seviyesinin 3 farklı seviyesi olduğu için bu hipotezin analizinde Tek Yönlü (One- Way) ANOVA testi kullanılmıştır. Leneve varyansların homojenliği testi sonucu α=0,05 anlamlılık seviyesinde grup varyansları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı sonucu görülmüştür. Bu durumda, grup ortalamaları arasında anlamlı bir fark olup olmadığı değerlendirilirken F değeri yerine Brown-Forsythe veya Welch istatistiklerini kullanmak daha uygun olur (İslamoğlu ve Alnıaçık, 2013; Antalyalı, 2010). Söz konusu testlerin sonuçları Tablo 34’de gösterilmiştir. Söz konusu istatistikler, F testi ile aynı prensipte çalışırlar ancak biraz daha hassas ve güçlü testlerdir (İslamoğlu ve Alnıaçık, 2013).
84
Tablo 34. İşlev Seviyesine Göre Tekrar Ziyaret Niyeti İçin Brown-Forsythe ve Welch Testleri Sonuçları
İstatistik Derecesi-1 Serbestlik Derecesi-2 Serbestlik p-değeri
Welch 2,399 2 107,610 ,096
Brown-Forsythe 2,267 2 166,137 ,107
Buna göre testlerin sonuçlarına göre (p=0,096) ve (p=0,107) değeri α=0,05 anlamlılık seviyelerinin üstünde olması karşılaştırılan grup ortalamaları arasında farklılık olmadığı sonucunu teyit etmektedir. Buna göre fiziksel engelli turistlerin tekrar ziyaret niyeti seviyeleri arasında işlev seviyelerine göre anlamlı farklılık yoktur hipotezi kabul edilmiştir. Dolayısıyla kişi tam bağımlı olsa da olmasa da son ziyaret ettiği turistik yeri tekrar ziyaret niyetinde olabilir. Bunun yanında geçmiş seyahat deneyiminin ve eşlik eden sayısının da karşılaşılan fiziksel ve tutumsal engeller üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı tespit edilmiştir.
4.7. Amerika Birleşik Devletleri, Çin Halk Cumhuriyeti ve Türkiye’de Karşılaşılan