Söz konusu aşamalardan hareketle, toplumsal kapasite ekseninde ne tür stratejiler geliştirilebilir?

4.8. Araştırmanın Yöntemi

Araştırma, Adıyaman ilinin mevcut turizm potansiyelini kalkınma sürecinde nasıl kullanabileceği üzerinde odaklanmaktadır. Bu anlamıyla araştırmanın bölgesel turizm gelişimi ve kalkınma üzerine yoğunlaştığı düşünülse de, öncelikli konu sosyal dinamiklerin harekete geçirilerek toplumsal gelişmenin sağlanması, diğer bir söylemle toplumsal kapasitenin güçlendirilmesi olmaktadır (Moscardo, 2008). Daha açık bir ifade ile turizmin gelişmesi ve dolayısıyla kalkınmanın ivme kazanması araştırmanın kuramsal öngörüsü olurken, toplumsal kapasiteyi güçlendirme stratejilerinin

geliştirilmesi, bu öngörünün hareket dayanağı olmaktadır. Dolayısıyla araştırmanın sosyolojik uçları kapsadığı düşünülmektedir. Bu nedenle konu seçiminde evrenle ilgili uzun gözlemler etkili olmuş ve toplumda gözlemlenen sorunlar araştırma probleminin somutlaşmasını sağlamıştır. Gözlem sürecinde araştırmacı ayrıca konuyla ilgili çeşitli toplantı ve konferanslara katılmış, paydaş guruplarıyla birebir temaslarda bulunmuştur. İzleyen süreçte, problemin kuramsal derinliği araştırılmış ve kavramlar arası nedensellik ilişkisi tartışılmıştır. Ortaya çıkan tablonun öncelikli sonucu, birincil veri kaynağının toplum olduğudur (Neuman, 2010). Nitekim konu alanı ne olursa olsun her araştırmanın belirli bir ucunun ya da sonucunun topluma uzandığı görülmektedir (Geray, 2011).

111 4.8.1. Triangulation (Çoklu Yöntem)

Triangulation (Çoklu Yöntem) kavramı, odak probleme farklı veri

kaynaklarını kullanarak bakmaktır. Burada amaç, araştırma problemini birden fazla veri kaynağından gelen bilgilerle somutlaştırmak ve yöntemsel yanlılığı azaltarak sonuçları genelleyebilme gücünü artırmaktır (Yüksel ve Yüksel, 2004, s.64). Başka bir söylemle çoklu yöntem, aynı çalışmada nitel ve nicel yöntemlerin kullanılarak araştırmanın doğruluğunu ve bütünlüğünü sağlamaktır (Hussein, 2009, s.4). Buradan hareketle, araştırma verilerinin toplanmasında nitel ve nicel veri toplama yöntemleri birlikte kullanılmıştır (Bkz. Şekil 4.1).

Şekil 4.1: Yöntem Süreci

112

Veri kaynaklarının seçiminde araştırma probleminin kuramsal çatısı belirleyici olmuştur. Bu bağlamda ikincil veri kaynağı alanyazın olurken birincil veri kaynakları: Yöre halkı; yöre halkı dışında kalan ana paydaş grupları (STK'lar, özel sektör, kamu kurumları ve kanaat önderleri) ve yerel yönetim temsilcileri (karar alıcılar) şeklinde belirlenmiştir. Söz konusu kaynaklardan öngörülen verilerin elde edilmesi için farklı veri sağlama araçları seçilmiştir. Bu düzlemde: Yöre halkına anket uygulanmıştır. Anket aracının seçiminde, ekonomik olmasının yanında belirli büyüklüğe sahip evren hakkındaki bilgiye kolay ve çabuk ulaştırması etkili olmuştur (Baş, 2010, s.11). STK'lar, Turizmin Sektör Temsilcileri ve Kanaat Önderlerine yüz yüze mülakat tekniği uygulanmıştır. Bu teknikle, problem hakkında özgün ve sistematik görüşler alınmış (Karasar, 2005), ayrıca mülakat esnasında yöneltilen sorularla alternatif bilgiler sağlanmıştır (Yazıcıoğlu ve Erdoğan, 2007, s.108). Son olarak, yerel yönetim temsilcileri (karar alıcılar) ile odak grup görüşmesi gerçekleşmiştir. Bu teknikle, problem sorusuna cevap oluşturan karar alıcıların yaklaşımları ve amaç ekseninde strateji öngörüleri ortaya koyulmuştur (Krueger ve Casey, 2000).

4.8.2. Uygulama Adımları

Araştırmanın saha uygulamaları farklı veri kaynaklarını ve araçlarını kapsamaktadır. Daha önce bahsedildiği üzere, araştırmanın içerik ve işleyiş süreci farklı veri kaynaklarının ve araçlarının kullanılmasını zorunlu kılmıştır. Bununla birlikte yöntem çerçevesinde yer alan uygulama adımlarının sırası da söz konusu içerik ve işleyiş bağlamında kademeli bir yapı barındırmaktadır. Bu bağlamda söz konusu süreç Şekil 4.2'de yer almaktadır.

113

Şekil 4.2: Saha Araştırması Uygulama Adımları

Veri kaynakları; toplum, paydaş grupları ve yerel yönetimler olurken veri toplama araçları; anket, mülakat ve odak grup görüşmesi olarak belirlenmiştir. Burada şunu belirtmek gerekecektir: Araştırmanın ana veri sağlayıcısı odak grup

görüşmesidir. Nitekim araştırmanın amacı; turizminin kalkınma araçsallığı

kazanmasında toplumsal kapasiteyi güçlendirme stratejilerinin geliştirilmesi olup, bu stratejiler odak grup görüşmesi neticesinde ortaya koyulmuştur. Başka bir söylemle araştırma yöntemi odak grup görüşmesinin, anket ve mülakat sonuçları üzerinden gerçekleşmesini sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Dolayısıyla veri toplama sürecinde gerçekleşen anket uygulaması ve mülakatlar, araştırmayı niteleyen yöntem adımları olmakla birlikte araştırmanın amacını doğrudan ortaya koyan adım OGG olmuştur.

114 4.8.2.1. Anket Uygulama Süreci

Bir yörenin kalkınma sürecinde temel sorumluluğun yöre halkına ait olduğu düşünülmektedir (Choi ve Sirakaya, 2005). Dolayısıyla kalkınma çatısı altında öncelikle bölge toplumunun yapısı oluşturulacak stratejiler açısından önem arz etmektedir (Çeken, 2008). Buna dayanarak saha verilerinin toplanmasında ilk adım, yöre halkına ait toplumsal kapasitenin ölçülmesi olmaktadır. Diğer bir söylemle birincil öncelik; toplumsal katılım, genç nüfusun potansiyeli, gelişme eğilimi ve girişimcilik gibi temel konularda toplumsal fotoğrafın ortaya koyulmasıdır. Bu amaçla araştırmada kırsal bölgelerde saha çalışmaları yapan "Heartland Center for Leadership Development" adlı akademik bir kuruluş tarafından geliştirilen

Toplumsal Kapasite Anketi'nden yararlanılmıştır. Anketin her türlü kullanımı için anketi geliştiren kurum yetkililerinden gerekli izinler alınmıştır.

Söz konusu anket; Toplumsal Kapasite (TK), Yerel Yatırım (YY), Genç Nüfus Adaptasyonu (GA) ve Girişimcilik (G) konularında bölge halkının düşüncelerini betimlerken aynı zamanda yöneticilere duyulan güvene çeşitli

açılardan açıklık getirmektedir. Kısaca anket, 4 alt boyuttan meydana gelirken (TKB; YYB; GAB; GB) toplam soru sayısı 24'tür. Anket formunda 5’li likert ölçeği

kullanılmıştır. Cevapların rakamsal değeri: 1:Hiçbir Zaman; 2:Nadiren; 3:Bazen; 4:Çoğu Zaman; 5:Her Zaman şeklinde oluşturulmuştur.

Ankette yer alan önermeler, anlaşılma ve uygulanabilirlik açısından yerel koşullar dikkate alınarak adapte edilmiştir. Anketin özgün dili İngilizce olup, soruların çevirisinde İngilizce ve Türkçe dil uzmanlarından yararlanılmıştır. İzleyen süreçte, anket sorularının anlaşılabilmesi açısından hedef kitleyle benzer özellik taşıyan kişilere ön test uygulanmıştır (Oğur ve Tekbaş, 2003, s.340). Diğer yandan

115

anket formuyla ilgili eleştiri ve geri dönüşlerin sağlanmasında konuyla ilgili akademisyenlerin görüşlerinden faydalanılmıştır.

Anket, araştırma evreninden seçilen örneklem üzerinde uygulanmıştır. Örneklemin; demografi, tutum, davranış vb faktörlerle beraber bütünüyle

tanımlanmış olmasına ve araştırma amacını temsil gücüne dikkat edilmiştir (Babbie, 1995). Anket uygulaması Adıyaman merkezde gerçekleşmiştir. Araştırma bölgesinin yerel ve toplumsal şartları gözetilerek evren üzerinden yargısal örnekleme

(judgemental sampling) yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntemin seçilmesindeki amaç, araştırmada ihtiyaç duyulan bilgileri temsil edecek kaynakların sınıflanması olmuştur (Yazıcıoğlu ve Erdoğan, 2007, s.66). Açık bir anlatımla bu örneklem yönteminde verilerin sağlığı açısından öngörülen özellikleri taşıyan kişiler öncelik kapsamına alınmıştır (Özen ve Gül, 2007, s.414). Bu kapsamda, yargısal örnekleme yönteminin seçilmesindeki nedenler ve bu nedenlere bağlı kıstaslar şu şekilde açıklanmıştır:

1. Araştırmanın odak unsuru olan toplumsal kapasitenin önemli bir boyutunu