Kitle ĠletiĢim Araçlarının Kamuoyu OluĢumuna Etkileri

Kamuoyunun oluĢumunda önemli faktörlerden birisi de hiç Ģüphesiz kitle iletiĢim araçlarıdır (Öztekin, 2000:105). Ekonomik ve siyasal sistemin sürdürülmesinde yaĢamsal bir rol oynayan kitle iletiĢim araçları kamuoyunu

oluĢturmaya katılmaktadır (Yıldız, 2002: 68). Kitle iletiĢim araçları uzaktaki olayları kısa bir zamanda yazılı, iĢitsel veya görsel simgeler aracılığıyla büyük kitlelerin yakınına getirebilen, onların dünyalarına sokabilen ve bu olayları sunuĢ ve yorumlayıĢ biçimleriyle bireylerin kanaatlerine yön verme potansiyeline sahip olan görsel, iĢitsel, iĢitsel ve görsel olmak üzere üç kategoriye ayırabileceğimiz radyo, televizyon, gazete ve dergi gibi araçlardır (IĢık, 2000: 54-55).

Kitle iletiĢim araçlarının kiĢilerin tutumları, dünya görüĢleri ve davranıĢları üzerindeki etkileri önemlidir. Politikada siyasal birikimden çok medya imajını önemli olduğu günümüzde, kamuoyu bu imajlar doğrultusunda oluĢturulmak istenmekte ve tüm propaganda teknikleri de bu doğrultuda kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra kitle iletiĢim araçlarının diğer bir önemi de kiĢilerin kamuoyunun nasıl dağıldığını anlayabilmek için baĢvurdukları önemli bir kaynaktır (BektaĢ,1996:122). Kamuoyunun oluĢması, yalnızca bilgiye dayanarak olmaktadır. Kamuoyu oluĢmasında bilgiyi iletme iĢlevine sahip olan kitle iletiĢim araçları ve bunların kullanıcılarının, bilgileri alma ve algılama aĢamasında kullandıkları teknik ve yöntemler, kamuoyuna yön vermek isteyenler için büyük öneme sahiptir. Belirli çıkarlara sahip grup ve bireyler, diğer grup ve bireylerin davranıĢ ve düĢüncelerini etkilemek için kitle iletiĢim araçlarını kullanarak, telkin ve ikna yollarını kullanırlar (Gezgin, 2002: 17). Kitle iletiĢim araçları ve bunlardan faydalanma durumu hem araç sahiplerinin kanaatlerini etkilemede hem de halkın kanaatlerini Ģekillendirmede önemlidir. Eski kanaatleri değiĢtirme veya yeni kanaatler oluĢturmada güçlü olan bu araçlar, kamuoyunu Ģekillendirme etkisine sahiptir (Erkan, 2001: 82).

Günümüzde kitle iletiĢim araçlarının öncelik tanıdığı konular, kamuoyu tarafından da öncelik haline gelmektedir. Bu araçlar kiĢilere belirli konular hakkında nasıl düĢünmesi gerektiğini söylemese de, hangi konular hakkında düĢünceye sahip olmalarını sezdirmektedir (Sezer, 1972: 47). Kitle iletiĢim araçları, toplumsal tartıĢmayı iliĢ Ģekilde etkileyebilmektedir. Ġlk olarak kiĢiler, bu araçlarda bahsi geçen konular ve boyutları üzerinde konuĢmaktadır. Bu Ģekilde kitle iletiĢim araçları örgütlerin, grupların ve kiĢilerin düĢündüğü

konularla ilgili bilgiler vererek, hangi boyutların ön planla olması gerektiğini vurgulamaktadırlar (1972: 49). Bu iletiĢim araçlarında problemlerin tartıĢılması, kiĢilerin de o problemleri tartıĢması anlamına gelmektedir. Bu araçların önemi ayrıca, kamuoyu oluĢturmada etkiye sahip diğer unsurların da kitle iletiĢim araçları kullanmalarından kaynaklanmaktadır. Bu konu üzerinde yapılan araĢtırmalara göre insanlar, kitle iletiĢim araçlarından etkilenmektedir. ĠletiĢim araçları ilk olarak toplumda yaĢanan pek çok olayı ve durumu insanlara iletme ve haber verme iĢlevine sahiptir. Bu Ģekilde iletiĢim araçları ekonomik, siyasal ve toplumsal olayları, konuya ilgi duyan kiĢilere iletmektedirler. BaĢka bir ifadeyle iletiĢim araçları, haber verme iĢleviyle halkın dikkatini çeĢitli noktalara çekmekte ve kamuoyu oluĢturmaktadırlar (Truman, 1951: 220).

Kitle iletiĢim araçlarının etkileri, hem uzun hem de kısa dönem olabilmektedir. Kısa dönemli bir yargıda bu araçların büyük rolü vardır. Bu açıdan kısa dönem etkileri daha fazla öneme sahiptir. KiĢilerin kanaat ve tutumları üzerindeki kısa dönem etkileri, daha çok bilinmeyen dünyayla alakalı problemler ile sınırlıdır, kiĢisel kanaatlerin ve grup iliĢkilerinin güçlü olduğu konularda zayıf kalmaktadır. Uzun dönemli etkilerse tam olarak ölçülememektedir ve tartıĢmalıdır. Ancak belli konular üzerindeki etkiler, bazen uzun bir zamanda ortaya çıkabilmektedir. Özellikle tabuları yıkma ve yerleĢik kanaatleri değiĢtirme konusunda uzun süreli yayınların etkisi daha fazladır. Bu etkinin yanında, toplumları çeĢitli olaylardan haber edip bilgilendirmesi de bu araçları güçlendirmektedir (Ergin, 2009: 327). Kitle iletiĢim araçları ve bunlardan faydalanma durumu hem araç sahiplerinin kanaatlerini etkilemede hem de halkın kanaatlerini Ģekillendirmede önemlidir. Eski kanaatleri değiĢtirme veya yeni kanaatler oluĢturmada güçlü olan bu araçlar, kamuoyunu Ģekillendirme etkisine sahiptir (Erkan, 2001: 82).

Günümüzde kitle iletiĢim araçlarının öncelik tanıdığı konular, kamuoyu tarafından da öncelik haline gelmektedir. Bu araçlar kiĢilere belirli konular hakkında nasıl düĢünmesi gerektiğini söylemese de, hangi konular hakkında düĢünceye sahip olmalarını sezdirmektedir (Sezer, 1972: 47). Kitle iletiĢim

araçları, toplumsal tartıĢmayı iliĢ Ģekilde etkileyebilmektedir. Ġlk olarak kiĢiler, bu araçlarda bahsi geçen konular ve boyutları üzerinde konuĢmaktadır. Bu Ģekilde kitle iletiĢim araçları örgütlerin, grupların ve kiĢilerin düĢündüğü konularla ilgili bilgiler vererek, hangi boyutların ön planla olması gerektiğini vurgulamaktadırlar (1972: 49). Bu iletiĢim araçlarında problemlerin tartıĢılması, kiĢilerin de o problemleri tartıĢması anlamına gelmektedir. (Temizel, 2008: 142).

Neolle-Neumann‟ın “suskunluk sarmalı” modeline göre kitle iletiĢim araçlarının etkilerinin çoğu, kamuoyunun ve fikir ikliminin Ģekillendirilmesinden ibarettir (Erdoğan ve Alemdar, 1990:152). Ġnsanlar toplumdan dıĢlanmak korkusuyla, toplumda hangi fikirlerin hangi görüĢlerin ağırlıkta olduğunu, hangilerinin onaylanıp güçlendiğini, aynı Ģekilde hangi görüĢlerin takdir görmediğini, reddedildiğini anlamak için sürekli olarak ve büyük bir dikkatle çevrelerini gözlemlerler. Toplumdan dıĢlanmak istemeyen insanlar, bu gözlemleri sonucunda kendi fikirlerinin, düĢüncelerinin çoğunluk tarafından onaylandığını bildikleri zaman bu görüĢlerini hiç çekinmeden kamuoyu önünde açıklayabilirler. Bunun tersi durumda ise, yani görüĢlerinin çoğunluk tarafından onaylanmadığını düĢündükleri zaman görüĢlerini açıklamaktan kaçınırlar ve daha temkinli olmayı tercih ederler. Ġnsanlar düĢüncelerini ifade ederken çoğunluğun görüĢünü ve oybirliğini kabul eder (Leimbach, 1990:170-171). Oybirliğine ulaĢmada temel enformasyon kaynağı ise kitle iletiĢim araçları ya da belirli bir konuda hâkim fikir ve düĢünceleri belirleyecek güce sahip gazetecilerdir. Bu bağlamda kitle iletiĢim araçlarınca etrafa aktarılan düĢünceler ne kadar baĢat ise, bireysel görüĢler de o kadar sessiz kalacaktır. Dolaysıyla kitle iletiĢim araçlarının etkisi daha da artacaktır (Yumlu, 1994:102).

2.3.2. Literatürde Yer Alan Basının Kamuoyu OluĢumunda Önemiyle