Kitap Olarak Basılması

Nutuk’un yurt içinde ve yurt dışındaki basımlarına aşağıda, ayrı başlıklar altında değinilmiştir.

3.5.1. Yurt İçinde

Nutuk’un yurt içinde kitap olarak ilk basım hakkı yedi maddelik bir sözleşme yapılarak Türk Tayyare Cemiyetine verilmiştir. Bu sözleşmeye göre Türk Tayyare Cemiyeti Nutuk’un ilk baskısını elli bin adet olarak tamamlamış ve yurt genelinde dağıtımını yapmıştır. Bu ilk basım iki cilt halinde Arap harfleriyle basılmış olup birinci cildinde 1919-

1927 yılları arasındaki olaylar anlatılmış, ikinci cildinde ise vesikalar (belgeler) yer almıştır. Daha sonraki her baskı için ise yeni bir sözleşme yapılacağı belirtilmiştir (Acaroğlu, 1977; Özerdim, 1980; Uzun, 2005).

Nutuk’un Latin harfleriyle ilk baskısı olan ikinci baskısı 1934 yılında Maarif Vekaleti tarafından İstanbul Devlet Matbaasında üç cilt olarak bastırılmıştır. Birinci cilt 1919 yılından Türkiye Büyük Millet Meclisinin açıldığı 1923 yılına kadarki sürede geçen olayları, ikinci cilt 1923 yılından 1927 yılına kadarki sürede geçen olayları, üçüncü cilt ise vesikaları (belgeleri) kapsamaktadır. Bu baskıda bölüm başlıkları eklenmiştir. (Velidedeoğlu, 1988; Yıldız, 2006).

Nutuk’un üçüncü baskısı 1938 yılında tek cilt olarak Kültür Bakanlığı tarafından 1934 baskısının ilk iki cildinin birleştirilmesiyle yapılmıştır. Bu basımda belgeler verilmemiştir. Bu, Atatürk’ün sağlığında yapılan son baskıdır. Cumhuriyetin on beşinci yılı anısına geniş halk kitlelerinin kolayca satın alabilmesi için fiyatı düşük tutulmuştur (Acaroğlu, 1977; Özerdim, 1980).

Nutuk’un dördüncü baskısı, üçüncü baskısından ancak on iki yıl sonra, 1950 yılında yapılmıştır. Bu baskı 1934 baskısının aynısıdır. Bu baskının üzerinde hazırlayan kuruluşlar olarak Türk Devrim Tarihi Enstitüsü ve Millî Eğitim Vekaleti isimleri vardır. Bu basımlar 1973 yılına kadar devam etmiş olup Nutuk’un orijinal diliyle yapılmıştır (Acaroğlu, 1977; Özerdim, 1980).

Nutuk, yukarıda bahsedilen basımlarının dışında, 1963’ten itibaren bazı kurumlar tarafından sadeleştirilerek de basılmıştır. Nutuk’u sadeleştirerek basan ilk kurum Türk Dil Kurumudur. Kurum; Salah Birsel, Cahit Öztelli, Dr. Mehmet Tuğrul, M. Sunullah Arısoy ve Hamdi Olcay’dan oluşan bir komisyonun çalışmalarıyla Nutuk’u sadeleştirerek basmıştır. Bu baskı iki ciltten oluşmaktadır. Vesikalar yoktur. İkinci cildin sonuna Türkçeden Osmanlıcaya “Kısa Sözlük” eklenmiştir (Özerdim, 1980; Arısoy, 1989).

Nutuk’u sadeleştirerek basan ikinci kurum Kültür Bakanlığıdır. 1973’te birinci cildi, 1975’te ikinci cildi sadeleştirilerek basılmıştır. Bu baskıda da vesikalar yer almamaktadır (Özerdim, 1980).

Nutuk’u sadeleştirerek basan diğer bir kurum Türk Tarih Kurumudur. Dört cilt olarak basılan bu baskıda Nutuk’un asıl metnine ayrılan ilk iki ciltte sol tarafa 1934 baskısı, sağ tarafa TDK’nin 1963’te yaptığı sadeleştirilmiş baskı konmuştur. Bu baskının üçüncü cildi

vesikalara, dördüncü cildi ise Sami N. Özerdim tarafından hazırlanan ayrıntılı bir dizine ayrılmıştır (Uzun, 2005).

Nutuk’u sadeleştirerek basan son kurum, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Kurumu Atatürk Araştırma Merkezidir. Millî Birlik Komitesinin 1 Mart 1983’te aldığı karar doğrultusunda Zeynep Korkmaz tarafından Nutuk’un 1928 baskısı esas alınarak sadeleştirme çalışmaları yürütülmüş, TTK’nin üçüncü cilt olarak hazırladığı Vesikalar cildi de ikinci cilt olarak basılmıştır (Atatürk, 2003).

Nutuk 1977 yılına kadar 25, 1997 yılına kadar 44 kez basılmıştır (Özerdim, 1980; Korkmaz, 2003). Türkiye’de baskı sayısı ve adedi bakımından önde gelen eserlerden biri olan Nutuk bugün sadece resmî kurumlar tarafından basılan bir eser olmaktan çıkmış, özellikle Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan ve okunması tavsiye edilen 100 temel eserden biri olarak belirlendiği için birçok özel yayınevi tarafından da sadeleştirilmiş ve basılmıştır.

3.5.2. Yurt Dışında

Nutuk’un yurt dışında Almanca, İngilizce, Fransızca basımlarını Almanya’nın Leipzig şehrindeki K.F. Kohler Yayınevi gerçekleştirmiştir (Şimşir, 1991).

Nutuk, önce Almanya’da 1928 yılında iki cilt hâlinde yayımlanmıştır. Nutuk’un Almanca çevirisi Dr. Paul Roth tarafından yapılmıştır. Bu Almanca baskının ön sözünde Türk milletinin son dönemde yaşamış olduğu süreç hakkında bilgi verildiği yazılıdır. Ayrıca Alman okuyucular tarafından anlaşılmayacağı düşünüldüğünden bazı açıklamalar yer almaktadır (Özerdim, 1980; Tomenendal, 2003).

Nutuk Fransızcaya 1929 yılında çevrilmiştir. “Discours du Ghazi Moustapha Kemal President de la Republic Turque, Octobre 1927” adıyla çevrilen bu baskının kim tarafından çevrildiği belirtilmemiştir. Fransızca çeviride Nutuk’un bazı bölümleri çıkarılmıştır (Özerdim, 1980).

Nutuk’un İngilizce çevirisi 1929 yılında yapılmıştır. “A Spech Delivered by Ghazi Mustapha Kemal President of Turkish Republic, October 1927” adıyla yapılan çevirinin kim tarafından yapıldığı belirtilmemiştir. Bu baskıda baş tarafta “Introduction” adıyla bir giriş kısmı vardır (Özerdim, 1980).

Nutuk’un Vesikalar cildi sadece Fransızcaya, “Documents relatifs au Discours du Ghazi Mustapha Kemal Pacha” adıyla çevrilmiş ve bastırılmıştır (Şimşir, 1991, s. 111).

Nutuk, 1929-1934 yılları arasında Rusçaya çevrilmiş ve “ut Novoi Turtsii (Yeni Türkiye’nin Yolu) 1919-1927” adıyla yayımlanmıştır. Başına bir ön söz konmuş ve burada Nutuk’tan önce yayımlanmış Millî Mücadele ile ilgili kitaplara ve hatıralara değinilmiş, çeviri sırasında izlenen yol hakkında bilgi verilmiştir. Her ciltte önce metin, sonra bu metinle ilgili vesikalar, daha sonra notlar, en sonda da kişi adları, yer adları, yönetim terimleri ve kavramlar için dizinli sözlükler düzenlenmiştir. Dördüncü ciltte tüm metni içeren bir dizin daha verilmiştir. Her ciltte kroki, harita ve fotoğraflar serpiştirilmiştir (Özerdim, 1980).

Nutuk, Kırgız Türkçesine “Nutuk-Kep (Nakıl Söz-Doğru ve Hakiki Söz) adıyla Bahtıgül Kalembekova tarafından 2001 yılında çevrilmiştir. Bunun yanında Nutuk özet olarak İtalyanca ve Bulgarcaya da çevrilmiştir (Uzun, 2005).