Kişisel Bilgi Formu

Anket formunun son sayfasında katılımcılara ait sosyo-demografik özellikleri belirlemek amacıyla “Kişisel Bilgi Formu” hazırlanmıştır. Oluşturulan bu formda katılımcılardan cinsiyet, doğum tarihi, doğum yeri, eğitim düzeyi, en uzun süre yaşadığı

66 yer, kardeş sayısı, doğum sırası, ebeveyn eğitim düzeyi, aile büyüklüğü, temel bakımını sağlayan kişiler, anaokuluna devam edip etmediği, anaokuluna devam ettiyse başlama yaşı, aylık toplam gelir miktarı ve büyüdüğü dönemde algıladığı gelir düzeyine ilişkin soruları yanıtlamaları istenmiştir. Formun bir örneği Ek 9’da yer almaktadır.

2.4. UYGULAMA

Araştırmada veri toplama amacıyla örneklem grubuna ulaşmada kolaylık sağlayacağı düşünülen araştırma amaçlarına uygun olarak belirlenen semtlerdeki mahalle muhtarları ve Göçmen dernekleri ile görüşülmüştür. Mahalle muhtarları ve dernek merkezine gidilerek dernek yetkililerine araştırmanın amacı ve metodu hakkında gerekli açıklamalar yapılarak çalışılmak istenen örnekleme ulaşmada yardım talep edilmiştir.

Yapılan ön görüşme sonrasında gerekli izinler alınmıştır. Hazırlanan anket formu 01.07.2013 - 05.09.2013 tarihleri arasında uygulanmıştır.

Uygulama yapılırken çıkabilecek sorunların önceden belirlenmesi amacıyla, beş katılımcı ile pilot uygulama yapılmıştır. Kullanılan ölçeklerin anlaşılır olup olmadığı, yanıtlanmasında yaşanılan zorluklar ve zaman kullanımı konulan bu çalışmada değerlendirilmiştir.

Araştırmada veri toplama işlemi otobiyografik anı görüşmesi ve bağımsız değişkenlerin ölçümüne yönelik hazırlanan ölçeklerin tamamlanması olmak üzere iki aşamada gerçekleştirilmiştir.

Veriler toplanırken araştırmacı örneklemi oluşturan katılımcılara araştırmanın en eski anılardaki bireylerarası farklılıkları inceleme amacıyla yapıldığı ve herhangi bir kişisel değerlendirme yapılmayacağı, ölçekler, gönüllülük ilkesi, araştırmanın olası riskleri ve yararları hakkında bilgi vermiştir. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Etik Kurulu’ndan onay alınmıştır. Her bir katılımcıya araştırma hakkında bilgi verilmesinin ardından araştırmaya katılmayı kabul etmesi halinde Bilgilendirilmiş Olur Formu imzalatılmış ve gönüllü olarak çalışmaya katılmaları sağlanmıştır. Katılımcıların anonimliği isim alınmaması ile sağlanmıştır. Her anket uygulaması öncesinde katılımcılara yanıtların araştırmacı dışında başka kimse tarafından görülmeyeceği konularında güvence verilmiş, kendilerinden anketlere isim yazmamaları istenmiştir.

67 Çalışmada araştırmacı tüm katılımcılar ile bireysel bir görüşme gerçekleştirmiştir.

Görüşmeler genellikle göçmen derneği merkezlerinin kafelerinde ve nadiren katılımcıların evlerinde gerçekleşmiştir. Araştırma kapsamında tamamlanması beklenen ölçekler ve otobiyografik anı görüşmesi katılımcılara araştırmacı tarafından katılımcıların dikkatini dağıtacak uyaranların olmadığı sessiz bir ortamda bireysel bir şekilde uygulanmıştır.

Her katılımcı için araştırma otobiyografik bellek görevi ile başlamıştır. Yönergenin her katılımcı için araştırmacı tarafından okunmasının ardından en eski anı paylaşımı sözel olarak yapılmıştır. Bellek görüşmesi katılımcıların anıları hatırlarken herhangi bir kesintiye uğramalarını önlemek için sözel yolla yapılmış; araştırmacı tarafından ses kaydı yapılmak suretiyle kayda alınıp ardından kâğıt üzerine aktarımı sağlanmıştır. Ancak yazarak cevaplamak isteyen katılımcılara da imkân sağlanmıştır. Katılımcılara anıların içerikleri ve süre ile ilgili herhangi bir sınırlama getirilmemiştir. Görüşme başladıktan sonra katılımcı hatırlayabildiği ilk olayı bildirmiş ve olayın hangi yaşta gerçekleşmiş olduğuna ilişkin yaş tahmininde bulunmuştur. Her anı ile ilgili bilgi toplandıktan sonra katılımcılar kâğıt kalem yardımıyla, hazırlanmış bir anket üzerinden bu olayın duyusal özellikleri, duygu yoğunluğu, perspektifi, netliği, anıların tematik içeriği, canlılığı gibi fenomonolojik özelliklerini değerlendirmişlerdir. Bu formda anının hangi yaşta yaşandığını, daha önce ve daha sonra ona benzer bir olay yaşanıp yaşanmadığını, ne kadar orijinal, ne kadar önemli, benliğinin oluşumu için ne kadar önemli olduğunu ve ne kadar canlı hatırlandığı….vb.

şeklinde anının fenomonolojik özelliklerine ilişkin sorular yer almaktadır. Anıların ayırt ediciliğini saptamak için öncesinde ve sonrasında benzer olaylar yaşanıp yaşanılmadığı sorulmuştur.

En eski anı paylaşımının ardından göçmen grup için göç anılarını ne ölçüde hatırladıklarına ilişkin bir değerlendirme yapılmıştır. Her katılımcıya yönergenin araştırmacı tarafından okunmasının ardından göç yaşantısı ile ilgili anı paylaşımı sözel olarak yapılmıştır. Ardından göç anısının fenomonolojik özelliklerini belirlemek amacıyla en eski anılar ilgili kullanılan anı değerlendirme formunun bir diğer örneği kullanılmıştır.

Katılımcıların tamamından hatırlayabildikleri en erken anıyı bildirdikten sonra bireyler tarafından bahsedilen ilk anının göç ile doğrudan ilgisi olmayabileceği için göç eden bireylerin göçe ilişkin hatıralarının özellikleri sorulmuştur ve bu sayede göçü nasıl bir süreç olarak algıladıkları ele alınmıştır. Katılımcıların en eski anılarının göç anısının oluşturabileceği temel alınarak bu aşamada göç anıları ve en eski anılar için herhangi bir

68 dengeleme koşulu gözetilmemiştir, her katılımcı ilk olarak en eski anı ile ilgili görevi gerçekleştirmiştir. Karşılaştırma grubunda yer alan katılımcılar için yalnızca en eski anılar ile ilgili anı paylaşımı yapılmıştır. Bu aşamada veri toplama işlemi yaklaşık ortalama 10 dakika sürmüştür.

Göçmen katılımcıların ilk anılarının göç anısı olduğu durumlarda katılımcılardan yalnızca bir anı paylaşımı yapmaları istenmiştir. Örneklemde bu şekilde 6 katılımcı yer almaktadır.

Katılımcıların anı paylaşımının ardından bastırma düzeylerini, kültürleşme, kimlik gibi bağımsız değişkenleri ölçmek amacıyla ölçmek amacıyla güvenirlik ve geçerlikleri kanıtlanmış ayrı ölçekler tamamlamaları istenmiştir. Uygulanan ölçeklerin sırası katılımcılar arasında dengelenmiştir. Bu aşamada veri toplama işlemi her katılımcı için yaklaşık 20 dakika sürmüştür.