Kesintisiz Biçimde Hızlı ve Etkin Hizmet-Hizmette Üretkenlik ve Verimlilik38

Bilgi teknolojileri ve internet vasıtasıyla bilgi alışverişi ve iletişim dünyada en hızlı karşılanabilen ihtiyaçtır. E-devlet’te ise bunun karşılığı kamu hizmetlerinin sunumunun kesintisiz ve 7 gün 24 saat olarak tanımlanmıştır. Bilgi ve hizmetlerin bu

64Bilal Eryılmaz, Bürokrasi ve Siyaset, İstanbul: Alfa yayınları, 2002, s.11.

39 denli hızlı aktığı sanal dünya da yeni bir sorun olarak bilgi güvenliği ve sanal korsanlık konuları ortaya çıkmıştır. Ancak bütün bunlara rağmen pratik olarak değerlendirildiğinde kamunun vatandaşlara 8-5 mesai saatleri dışında da hizmet sunabilmesi teknolojinin imkânlarının olumlu yönlerini ön plana çıkarmaktadır.

Klasik kamu hizmetlerinde şikâyet edilen noktalardan birisi hizmetlerin geç yürümesi iken, e-devlet uygulamalarında, devlet artık vatandaşlarının taleplerini günün her saatinde hızlı ve etkin bir şekilde karşılayacaktır. Bu durumun devlete karşı güven duygusu ve psikolojik rahatlığa neden olacağı düşünülmektedir.⁶⁵Ancak devletin sanal bir ortama taşındığı bu sistemde vatandaşlarının bilgisine ulaşmayı ve onları denetleme içgüdüsüyle hareket eden otoriter yönetimlerin işleri daha da kolaylaşacaktır. Vatandaşa 7 gün 24 saat bir tık kadar uzak olan kamu hizmetleri devletin istihbarat ve güvenlik hizmeti üreten kurumlarına da bir o kadar yakınlaşacaktır. Vatandaşların özel bilgilerinin devletin kamu kurumlarınca çok kolay bir şekilde elde edilebiliyor olması; vatandaşın devlete güveninden ziyade korku duymasına da yol açabilecektir. Bu durum denetim ve gözetim toplumunun dijital dünya üzerinden yenden kurgulanması olarak da düşünülebilir.

İşletme teorilerine göre geçmişten günümüze insanoğlunun ortak paydası üretkenilik ve verimlilik arayışı olmuştur. Buna göre verimliliği sağlayabilmek için dönüşebilmek ve zamana ayak uydurabilmek şarttır; bu da önce düşüncede, sonra yapıda dönüşebilmek demektir. Bu yüzden dönüşüm kaçınılmazdır. Kişiler, kurumlar ve devletler dönüşüm süreci içerisindeler. Devletler daha verimli olmak ve

65Erdinç Uzun, “E-Devlet Kapsamında E-Belediyecilik ve Bir Uygulama” , Edirne, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 2003, s.6-7.

40 enformasyon toplumunun ihtiyaçlarına cevap verebilmek için dönüşmektedirler. Bu noktada e-devlet aslında bir vizyondur ve devletin vatandaşlarına daha etkin hizmet verebilmesi için gerekli bir araçtır. Bu kavram devlete yeni bir tanım getirmemektedir. Ancak, devletin işleyişini ve şeklini farklı bir boyuta taşımaktadır.⁶⁶

İşletme teorileri açısından vatandaş devletten kaliteli ve hızlı hizmet bekler, ama aynı zamanda hizmetin düşük maliyetle sunulmasını ister. Çünkü hizmetin ana finansörü vergi, yani vatandaşın kendisidir. E-devlet ile ağ teknolojileri devlet hizmetlerinin iyileştirilmesinde önemli bir işleve sahip olacaktır.Hizmetler hem hızlı, hem düşük maliyetli hem de kaliteli bir şekildeyerinegetirilebilecektir.⁶⁷

Devletin bir işletme perspektifine oturtulduğu ve özel sektördeki gibi verim ve üretkenlik arayışının, müşteri olarak görülen vatandaşa ekonomik olarak sunumunu hedefleyen bir denklemin, e-devletin temel hedeflerinden olduğu görülmektedir.Ancak işletme biliminin ilkeleri ile milli güvenlik, milli ekonomi, milli eğitim gibi kamu hizmetlerinin ne şekilde değerlendirileceği en önemli tatrışma konsudur. Girdi çıktı üzerinden en uygun fiyat araştırmasına ve bunu elde edecek yönetemlere odaklanan üretkenlik ve verimlilik ilkelerinin kamu menfaati ön planda tutulması gereken kamusal hizmetlerde nasıl başarı ölçütü olacağı en temel sorundur.

Nitekim e-devlet üzerinden sayılar üzerinden isatistiksel bir verimlilik arayışı nitelik ve kaliteden yoksun kamu hizmeti tehlikesini beraberinde geiecektir.

66N. Hüseyin Kuran, Devlet Babadan E-Devlet’e Türkiye İçin E-Devlet Modeli Analiz ve Model Önerisi, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2005, s.7.

67Atilla Uğur ve İbrahim Çütcü, “E-devlet ve Tasarruf Etkisi Kapsamında VEDOP Projesi”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, C.1, S.2, 2009, s.8.

41 5.3. Vatandaş’ın Yönetime Etkin Katılımı

E-devlet’in en baştan itibaren belirtildiği üzere nihai hedefi e-dönüşümü sağlayarak e-demokrasiyi gerçekleştirmektir. E-demokrasi kavramı içerisinde temelde iki şeyi amaçlamaktadır: Birincisi; politik süreç ve kamu hizmetleri hakkındaki bilgilere vatandaş erişiminin sağlanması, ikincisi ise bilgiye pasif erişimden, aktif vatandaş katılımına geçilmesidir. Bu yüzden en önemli hedeflerinden birisi vatandaşların karar alma süreçlerine ve politika oluşturulmasına katkı sağlayabilecekleri ve söz sahibi olabilecekleri yeni bir modelin oluşturulması gerekliliğidir. Halkın internet üzerinden oy kullanmak üzere yerel düzeyde e-seçimlerin yapıldığı Avrupaülkeleri mevcuttur.

ABD’de belirli eyaletlerin yerel yönetimlerinde halkın yönetime doğrudan katılabildiği ve bölgesel yönetimin politikalarına doğrudan müdahale edebildikleri bilinmektedir.

E-devlet ile kullanıcılara sağlanan kolaylıkların vatandaşlar ile devlet arasında etkileşimli bir ilişki yaratabileceği öngörülmektedir.⁶⁸Acil konularda gerekli olabilecek kamuoyu yoklamaları, internet ortamında yapıldığı takdirde kısa sürede fikirlerin alınıp değerlendirilmesi mümkün olacaktır.⁶⁹

Demokrasinin demokratikleştirilmesi söylemiyle literatüre dâhil olan e-demokrasi kavramı halkın antik yunan çağındaki Atina senatosuna katılımının günümüz itibari ile ayrım gözetmeksizin yansıması olarak ifade edilebilir. Ancak kamu politikası üretimine bu katılımın günümüz dünyasında sadece halk tarafından olmayıp özel sektörün, sendikaların, (Sivil Toplum Kuruluşları) STK’ların ve çok uluslu

68Europe’s Information Society Thematic Portal, “About E-Government,” http://europa.

eu.int/ information_ society/activities/egovernment_research/about_us/ index_en. htm, 20.

12.2012.

69Ercan Alptürk, “İnternet Ve Etkin Devlet”, Vergi Sorunları, S. 168, Eylül, 2002, s.34.

42 şirketlerin de sürece dâhil olacağı düşünüldüğünde; temsili demokrasi krizi olarak belirtilen mevcut yönetimdeki sorunların, bu uygulamalarla özel sektör denetiminde milli olmaktan uzak bir kamu yönetim şeklini ortaya çıkarması ihtimalide göz önünde bulundurulmalıdır.

E-demokrasi söylemlerine eleştiren gruplarinternet gibi bilgi teknolojilerinin tek başına katılımcı bir demokrasiyegeçiş anahtarı olamayacağını, tam aksine kurulu düzenleri pekiştirici bir etki’ ortaya çıkartacağını ileri sürmektedirler.⁷⁰ Bu bağlamda internetin yol açtığı dönüşümden kimlerin kazançlı ve kimlerin zararlı çıkacağı; vaat edilen demokratikleşmeden nüfusun tamamının mı yoksa en son donanıma sahip olan belli kesimlerin mi yararlanacağı; toplumda adaletsizliklere yol açan kaynakların azalma mı yoksa artış mı göstereceği ve karar mekanizmasının kim(ler)de olacağı gibi sorular önem kazanmaktadır. Kitle demokrasileri, sürekli olarak gözetim ihtiyacı duymaktadır. İktidarı elinde tutma ve yönetme açısından, karmaşık toplumların idaresinde bilgi teknolojilerinin her türlü alt yapısını hazırladığı gözetim mekanizmaları, toplumsal denetimin standart araçları haline gelirler.⁷¹