E-devlet Ana Kapısı Projesi

Türkiye’de e-devlet uygulamaları ile ilgili çalışmaların en önemli sorunlarından birisi koordinasyon ve entegrasyon ihtiyacının tam olarak giderilememesi oluşturmaktadır.

Her kamu kurumu kendi bünyesi içerisinde bir projeye sahip olmakla birlikte kamu kurumları arasında tam entegre bir sistem mevcut değildir. Kamu kurumları bu amaca yönelik olarak 1998-2002 yılları arasında eşgüdümü sağlamak amacıyla Ulusal Kamu Bilgisayar Ağı Projesi’nden (KamuNet), kurumlar arası iletişimsizlik ve eşgüdüm eksiklikleriyle sonuç alınamamıştır. ¹⁶⁴

Birçok kurum e-devlet geliştirme faaliyetlerine bilgi sağlamaya yönelik internet siteleri oluşturarak başlamıştır. Türkiye’de 12 Temmuz 2006 tarihi itibarıyla kamu kuruluşlarına ait 10.677 internet sitesi vardır. Bunlardan 3.812 tanesi (yüzde 36) merkezi yönetim, 1.353 tanesi (yüzde 13) yerel yönetim ve 5144 tanesi (yüzde 48) de eğitim kurumlarına aittir. Aynı şekilde, ABD’de 2003 yılında federal hükümete ait 22.000 internet sitesinde 35 milyondan fazla internet sayfası bulunmaktaydı. Bu kadar yüksek hacim kullanıcıların bilgi ve hizmetleri bulmasını zorlaştırmakta dijital bir bürokrasinin oluşmasını sağlamaktaydı. Amerikan federal hükümeti güçlü bir arama motoru ve çoklu gezinti araçları olan bir ulusal portal açarak bilgiye erişimi daha kolay hale getirdi. Birçok ülke, kullanıcıların devletin internet sitelerinde arama

164Muhittin Acar ve Hüseyin Özgür, Çağdaş Kamu Yönetimi I, Ankara: Nobel Yayıncılık, Ekim.2003.s.11.

92 ve gezinti yapmalarını kolaylaştırmak için, çok sayıdaki internet sitesini bu tip portallarda birleştirmektedir.¹⁶⁵

Ulusal portallar tasarım bakımından büyük farklılıklar göstermektedir. Bazı ülkeler devletin çevrim içi alanında gezinti için birden fazla tek durak portallar oluştururken, bazıları da devlet tarafından sunulan tüm bilgi ve hizmetlere tek bir ağ geçidinden erişim sağlamıştır. Bazı ülkeler tüm kesimler için tek ulusal portalı tercih ederken bazıları da vatandaşlar, işletmeler ve devlet gibi her ana kullanıcı kesimi için ayrı birer ulusal portal kurmaktadır. Türkiye de, 2005 sonlarında, vatandaşların ve işletmelerin devlet ile etkileşimde bulunabilecekleri ve işlem yapabilecekleri tek duraklı bir ağ geçidi (E-devlet Kapısı) oluşturmak üzere yükleniciyle sözleşme imzalamıştır.¹⁶⁶

E-devlet Kapısı kamu hizmetlerinin tek kapıdan (portal) sunulmasını ve kullanıcıların Devlet hizmetlerine elektronik ortamdan hızlı ve etkin bir şekilde erişimini sağlayan bir platformdur. “www.turkiye.gov.tr” adresi üzerinden hizmet veren E-devlet Kapısı sayesinde pek çok kamu hizmetine tek bir noktadan ve tek bir kimlik doğrulaması ile ulaşmak mümkündür.¹⁶⁷ Hedef Avrupa Birliğinin enformasyon toplumu ve e-devlet standartlarına uygun ve hem teknolojik olarak hem de kalite olarak daha gelişmiş bir e-devlet mimarisinin oluşturulması ve vatandaşlara 7/24 kesintisiz hizmet sunulması için gerekli çalışmaların yapılmasıdır. Türkiye’nin

165OECD, E-devlet Çalışmaları ve Türkiye, DPT, 2007, s.70.

166A.g.e., s.70.

167http://www.turksat.com.tr/content/view/108/221/, 27.06.2013.

93 enformasyon toplumuna geçiş sürecinde önemli bir gelişme olan E-devlet Kapısı, 18 Aralık 2008 tarihinde kullanıma girmiştir.¹⁶⁸

Kullanılabilirlik kavramı birçok dış ülkede (özellikle Kanada, İngiltere ve ABD), tasarım sureci içine yerleşmiş bir kavram olmasına rağmen, Türkiye’de bu kavram, web sitelerin bir ürün olarak görünmemesi, kullanıcı-sistem ilişkisinin

önemsenmemesi ve web site yapım aşamasındaki planlama eksikliği ve yetersizliği nedeni ile göz ardı edilmekte ya da yeterince uygulanmamaktadır. Toplumun tüm kesimlerini hedef kitle olarak alan E-devlet Kapısı, kullanılabilirlik ve erişilebilirlik konularına önem vermesi gerekmektedir. E-devlet kapısı projesinde düşük seviyede eğitimli olandan, özürlü vatandaşına kadar her türlü kişinin ihtiyaç duyduğu bilgi veya hizmete rahatça zaman kaybetmeden ulaşabilmesi, etkin ve verimli bir sistem sunulabilmesi için kullanılabilirlik testleri yapılması zorunlu bir ihtiyaç olarak belirlenmelidir.¹⁶⁹

Vatandaşın karşısına tek bir devlet olgusu ile çıkmayı hedefleyen E-devlet Kapısı Projesi, sadece internet ile değil farklı iletişim araçlarıyla da vatandaşlara ulaşabilecektir. Diğer bir önemli nokta da, E-devlet Kapısı Projesi sayesinde elektronik iletişim standartlarının oluşturulması konusunda kaydedilen gelişme olacaktır. Her kurumun, kendi uzmanlık alanındaki verinin sahibi olarak kendi bilgilerini güncellemesi ile kurumlar arasındaki iletişimi de elektronik ortama taşıyacak ve kâğıt transferlerine son vereceğini düşündürmektedir.

168A.g.k.

169E-devlet Yolunda E-devlet Kapısı Projesi, http://edevlet.turksat.com.tr/v2/, 28.06.2013.

94 E-devlet Kapısı’nda verilen hizmetler 3 ana başlık altında toplanmıştır. Bunlar e-devletin temel etkileşim alanları olan devletten devlete, devletten vatandaşa, devletten işletmelere başlıkları olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu tasnif ışığında yürütülen hizmetlere kısaca göz atılacak olursa,vatandaş (devletten-vatandaşa )başlığı altındaki yapılabilecek işlemler: Eğitim, Askerlik ve Seferberlik, Doğum, İş ve kariyer, Sosyal Güvenlik, Aile, Sağlık, Özürlü Vatandaşlar, Seyahat ve Turizm, Kültür-Sanat ve Spor, Trafik, Yasal İşlemler, Haklar ve Korunması vb. olarak sıralanmaktadır. Devlet (devletten-devlete) Başlığı altında yapılabilecek işlemler:

Cumhurbaşkanlığı, TBMM, Başbakanlık, Genelkurmay Başkanlığı, Adli ve İdari Yargı, Araştırma ve İstatistikler, Bilim ve Teknoloji, İş vb. başlıklardan oluşmaktadır.İşletme (devletten-işletmelere) başlığı altında yapılabilecek işlemler ise Devlet Sözleşme ve İhaleleri, Eğitim, Enerji, Doğal Kaynaklar ve Çevre, Kültür ve Turizm, Savunma ve Güvenlik, Sağlık, Tarım, Uluslararası İlişkiler ve Konular, Mevzuat. İşletmenin Doğuşu ve Feshi, Sektörler, İşletmelerin Büyüme ve Gelişimi, Bağış, Destek ve Krediler, Dış Ticaret, Elektronik Ticaret, Yatırım ve Sermaye, Vergi, Devlet İhaleleri, Ekonomi ve Finans, İş ve Kariyer başlıkları olarak belirlenmiştir.¹⁷⁰

Türkiye’de e-hizmete dönüştürülerek E-devlet Kapısı üzerinden verilebilecek kamu hizmetlerinin bir envanterinin çıkarılması, önceliklerinin belirlenmesi, bu hizmetlerin verilmesinde rol alan kurumların E-devlet Kapısı açısından değerlendirilmesi ve genişleme planlaması yapılmasına imkân sağlayacak verilerin üretilmesi adına fizibilite çalışmaları ise devam etmektedir. Hâlihazırda 38 devlet kurumu¹⁷¹ ve

170https://www.turkiye.gov.tr/,29.06.2013.

171Ayrıntı için bkz. https://www.turkiye.gov.tr/,29.06.2013.

95 belediyelerin bir kısmı yüzlerce kamu hizmetini e-devlet kapısı üzerinden tek bir şifre ile sağlamaktadırlar.¹⁷²

E-devlet kapısı bütüncül yapı ve kamu kurumlarının sağlamış olduğu hizmetlerin standardizasyonu açısından önemli bir gelişmedir. Kamu kurumları hem kendi aralarındaki iş ve işlemlerde daha pratik ve etkin bir hizmet yürütecek hem de kırtasiyecilik anlamındaki bürokrasi de azalış meydana gelecektir. Bu durum vatandaş devlet ilişkilerinde de aynen geçerlidir. Ancak uygulamaya geçilmesinin üzerinden uzun bir süre geçmesine rağmen halen birçok vatandaşın bu hizmetten haberdar olmadığı veya bu teknolojiyi kullanacak bilgi ve birikimde bulunmadığı yahut gerekli bilgi teknolojilerine sahip olmadığı gözlemlenmektedir. Buna ilişin temel sorun vatandaşların bilgi ve iletişim teknolojileri konularında eğitimli olmamalarıdır. E-devlet’e giden yolda en önemli adımlardan olan E-devlet Kapısı Projesi’nde bilgi güvenliğinin ne ölçüde sağlandığı ise en önemli tartışma konusudur.

TÜBİTAK’ın yapmış olduğu siber tatbikatlar sonucu birçok devlet kurumunun internet sitesinin çökmesi, bilgi ve teknoloji çağında en büyük tehdidin yine bilgi ve teknoloji olduğunu açıkça ortaya koymuştur.