E-dönüşüm Türkiye Projesi

86 yenilikçilik kapasitesinin artırılması, sürdürülebilir büyümeyi ve sayısal içermeyi sağlamış bir enformasyon toplumunun oluşumunun hızlandırılması, bilgi ve iletişim teknolojilerinin etkin kullanımının sağlanması, yeni ve yenilenebilir enerji kullanımının artırılması ve etkin enerji tüketiminin sağlanması olarak belirlenmiştir.¹⁵⁶

Türkiye Şubat 2001’de dâhil olduğu e-avrupa süreci boyunca yukarıda bahsedilen birçok AB programına ya katılmış ya da katılma niyetinde olmuştur. Temel olarak ülkemizdeki e-devlet sürecinin gelişimi bu projeler kapsamında AB’ye uyum kapsamında değerlendirilmiştir. TÜBİTAK’ın yürüttüğü bu projeler birliğe üyelik şartlarını 1963’ten beri yerine getirmeye çabalayan Türkiye için yeni bir saha meydana getirmiştir. Türkiye’nin e-avrupa+ girişimine yönelik ilerleme bilgileri 2004 yılındaki raporda yer almaktadır. Son on yılda Türkiye’de enformasyon toplumu olma ve e-devlet alanında önemli gelişmeler kaydedildiği şüphesizdir.

Ancak Birleşmiş Milletler E-devlet Araştırması 2012′de Türkiye e-devlet gelişim indeksinde 69. sıradan 80. sıraya kadar gerileyerek son yıllarda ki hızlı yükselişini devam ettirememiştir.¹⁵⁷ İstatistiğe göre Türkiye bölge ortalamasının altında kalarak 17 ülke arasında 10. sırada yer almış ve Avrupa ülkeleriyle arasındaki makas daha da açılmıştır.

87 dayalı olarak ön plana çıkmış ve çoğunlukla istikrarsızlık ortamında uygulama imkânı bulamamıştır. Enformasyon toplumu olma yolundaki çalışmaların daha entegre, ülkeye ekonomik katma değer kazandırmayı ve toplumsal refahı artırmayı öncelikli gören, somut hedefleri olan ve katılımcı bir yaklaşımla ele alınarak yürütülmesi ihtiyacı, yeni bir kurumsal yapının oluşturulması gereğini ortaya çıkarmıştır.

3 Kasım 2002 seçimleri sonrasında oluşan 58. Hükümet tarafından hazırlanan ve 59.

Hükümet tarafından da aynen sadık kalınan Acil Eylem Planı, enformasyon toplumuna geçiş sürecini ve bu sürecin önemli unsurlarından biri olan e-devlet uygulamalarını bütüncül bir yaklaşımla ele alan “E-dönüşüm Türkiye Projesi" ne yer vermiş ve projenin yürütülmesiyle ilgili olarak Devlet Planlama Teşkilatı’nı görevlendirmiştir. E-dönüşüm Türkiye Projesi'nin koordinasyonunu yürütmek, kamu kurumlarının bilgi ve iletişim teknolojisi yatırımları arasında eşgüdüm sağlamak ve enformasyon toplumu olma yolunda atılması gereken adımlara ilişkin stratejileri belirlemek üzere 2003 yılı Mart ayında DPT bünyesinde (Kalkınma Bakanlığı içerisinde çalışmaktadır.) Bilgi Toplumu Dairesi (BTD) kurulmuştur.¹⁵⁸

27 Şubat 2003 tarihinde yayımlanan Başbakanlık Genelgesi ile E-dönüşüm Türkiye Projesi'nin amaçları, kurumsal yapısı ve uygulama esasları belirlenmiştir. Genelgede birçok hedefi içermekte olup E-dönüşüm Türkiye Projesi ana hedefi vatandaşlara daha kaliteli ve hızlı kamu hizmeti sunabilmek amacıyla; katılımcı, şeffaf, etkin ve

158http://www.bilgitoplumu.gov.tr/Portal.aspx?value=, 19.06.2013.

88 basit iş süreçlerine sahip olmayı ilke edinmiş bir devlet yapısı oluşturacak koşulların hazırlanması olarak belirlemiştir. ¹⁵⁹

E-dönüşüm Türkiye Projesi’ne ilişkin Başbakanlık Genelgesinde bugüne kadar yürütülen “E-Türkiye Girişimi” yukarıdaki hedefler ışığında yeniden gözden geçirilerek, “E-dönüşüm Türkiye Projesi bünyesinde bütüncül bir anlayışla sürdürüleceği ve projenin genel olarak demokratikleşme, özel olarak ise kamu yönetimi reformu çerçevesinde yürütüleceği, bu bağlamda değişik reform projeleri ile karşılıklı etkileri dikkate alınarak hayata geçirileceği belirtilmektedir. E-dönüşüm Türkiye projesi kapsamında yukarıda sayılan amaçları gerçekleştirmek üzere mevcut durum değerlendirmesi yapılarak E-dönüşüm Ulusal Eylem Planı hazırlanacak ve eylem planının hayata geçirilmesi sağlanacaktır. Bu amaçla, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı bünyesinde doğrudan bir müsteşar yardımcısına bağlı Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı kurulmuştur. Ayrıca, söz konusu genelgede ifade edildiği şekilde, E-dönüşüm Türkiye Projesi’nin üst düzeyde yönlendirilmesi ve izlenmesi amacıyla, ilgili müsteşar yardımcıları ve sivil toplum kuruluşlarının başkanları ya da üst düzey temsilcilerinden meydana gelen bir Danışma Kurulu oluşturulmuştur.¹⁶⁰

E-dönüşüm Türkiye Projesi kapsamında 2003/12 ve 2003/48 sayılı Genelgelerle oluşturulan E-dönüşüm Türkiye Projesi Kurumsal Yapılanması, 2007/7 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile yeniden düzenlenmiştir. Bu kapsamda, Türkiye’nin enformasyon toplumuna dönüşüm sürecinde görev alması öngörülen başlıca

159E-Dönüşüm Türkiye Projesi 2003-2004 KDEP Uygulama Sonuçları ve 2005 Eylem Planı, s. 2.

160http://www.bilgitoplumu.gov.tr/Portal.aspx?value=, 19.06.2013.

89 kurumsal yapılar olarak E-dönüşüm Türkiye İcra Kurulu, Dönüşüm Liderleri Kurulu ve E-dönüşüm Türkiye Danışma Kurulu yer alır.

E-dönüşüm Türkiye İcra Kurulu, E-dönüşüm Türkiye Projesinin yürütülmesi ve Bilgi Toplumu Stratejisinin uygulanması sürecinde en üst düzeyde politika belirleme ve karar alma, değerlendirme ve yönlendirmeden sorumlu kuruldur. Kurulda, kamu kurumlarını eskiden DPT’den sorumlu bakan halihazırda Kalkınma Bakanı, Milli Eğitim Bakanı, Ulaştırma Bakanı, Sanayi ve Ticaret Bakanı, Başbakanlık Müsteşarı, İçişleri Bakanlığı Müsteşarı, Maliye Bakanlığı Müsteşarı ve Başbakanlık Baş müşaviri temsil eder.¹⁶¹

Dönüşüm Liderleri Kurulu, kurumlar arası işbirliğinin sağlanması ile ortak ilke ve standartların uygulanması ve enformasyon toplumuna dönüşüm sürecinde stratejinin etkin şekilde hayata geçirilmesinden sorumlu kuruldur. E-dönüşüm Türkiye Danışma Kurulu, Türkiye’nin enformasyon toplumuna dönüşüm çalışmalarında ve Bilgi Toplumu Stratejisinin uygulanması sürecinde kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, üniversiteler, özel sektör ve ilgili sivil toplum kuruluşlarının görüş ve önerilerinin ortak bir zeminde paylaşılması ve değerlendirilmesinden sorumlu kuruldur.¹⁶²

Bütün bu düzenlemeler sonucunda Bilgi ve İletişim Teknolojileri alanında yıllardan bu yana yapılan çalışmalardan sonra kamuda ilk defa e-dönüşüm konusunda muhatap alınabilecek bir birim oluşturuldu. Geçmişte Başbakanlığa bağlı bir istişarî kuruluş olan DPT Müsteşarlığı icracı bir kuruluş değilse de, DPT bünyesinde oluşturulan bu

161A.g.k.

162A.g.k.

90 birimin kendiliğinden icraat yapması beklenmeyeceği, buna karşılık, icracı kuruluşlar arasında koordinasyonu sağlamak bakımından önemli bir işlevi yerine getireceği düşünülmüştü. 2011 yılı sonrasında ise bu görev doğrudan Kalkınma Bakanlığı’na devredildi.

Türkiye e-avrupa girişimi ekseninde ülke genelinde başlatmış olduğu dönüşümün adını E-dönüşüm Türkiye olarak ifade etmiştir. Bu kapsamda hem e-avrupa+ projesi çerçevesinde hem avrupa programlarındaki değer kriterlerine ulaşılması, e-dönüşümün devlet politikası haline gelebilmesi ve kamudaki teknolojik e-dönüşümün yönetişim, şeffaflık gibi ilkeler perspektifinde yeniden değerlendirilmesi için kapsamlı bir değişim ve gelişim hedeflenmiştir. Bu hedefler doğrultusunda ülkemizde Dünya Ekonomi Forumu tarafından 2001 yılından bu yana hazırlanan

"Küresel Bilgi Teknolojisi" raporlarında Türkiye son yıllarda 2001 sonrası bilgi, teknoloji ve teknoloji okuryazarlığı ve e-devlet konularında gösterdiği hızlı gelişimi devam ettiremediği görülmektedir. Türkiye Dünya Ekonomik Forumu 2013 (Networked Readliness) verilerine göre Türkiye geçen seneye göre yedi basamak ilerleyerek 45. sıraya yükselmiştir.¹⁶³ Ancak bu tablo Türkiye’nin halen AB ülkeleri seviyesinde bir bilgi çağını yaşamadığını ve buna yönelik adımların sadece yasal düzenlemeler üzerinden yapılarak enformasyon toplumu oluşturmanın temelinde bireyin eğitiminin ön plana çıkmamasının sonuçları olduğu değerlendirilmektedir.