ġirketler tarafından yapılan kazanç yönetim uygulamalarının ekonomik, hukuk, sosyal vb birçok boyutta olumlu / olumsuz etkileri bulunmaktadır.
2.6.1. Genel Ekonomi Üzerindeki Etkileri
Kazanç yönetimi uygulamaları ile kamuya eksik, hiç veya yanıltıcı bilgi sunulmaktadır. Bu durum Ģirketlerin olduğundan daha iyi ya daha kötü gösterilmesine yardımcı olmaktadır. Yatırımcılar piyasaya açıklanan bilgiler ıĢığında sağlıklı karar verme iĢlevini yerine getiremeyecektir. Çünkü kârlı gözüken bir Ģirket aslında zarar etmekte veya tam tersi bir durum söz konusu olmaktadır. Bu durumun genel ekonomi üzerindeki etkileri (Scott, 2003: 385-392):
Kamunun sahip olduğu kıt kaynakların verimsiz alanlara yatırılmasına ve kaynak israfına yol açacaktır,
ġirket yolsuzlukları ortaya çıktığında ise Ģirketlerin hisse senetleri hızlı bir düĢüĢe geçmekte ve iflas süreci hızlanmaktadır,
ġirketlerin yaptıkları yolsuzluklar sermaye piyasalarına olan güven ortamının ortadan kalkmasına yol açacaktır, bu durum ise sermaye piyasalarının daralmasın yol açacaktır,
Sermaye piyasalarında ki daralma ise tüm mali piyasayı olumsuz yönde etkileyecektir. Bu durum kaynak bulma maliyetlerini artıracaktır,
Muhasebe departmanı tarafından yapılan hata ve hileler devlet yönetiminin sağlıksız bilgilere sahip olmasına yol açacaktır. Bu durum ise sahip olunan yanlıĢ ve eksik istatistiki bilgiler sorunların tespitinde, planlama, uygulama ve denetleme iĢlevlerinin etkin ve verimli yerine getirilmesine izin vermeyecektir (Kiracı, 2005),
Ülke ekonomisinin büyüme hızının yavaĢlamasına hatta daralmaya yol açabilecektir,
Sermaye piyasalarına yeni yatırımcıların girmesi zorlaĢacaktır.
Ekonomi üzerinde parasal etkilerinin yanında hile yapan Ģirketler ile yapmayan Ģirketler arasında haksız rekabetin doğmasına yol açacaktır. Bu durum tespit edilip
cezalandırılmadığı ve / veya tespit edilemediği takdirde ise adalet sistemine olan güvenin zedelenmesine ve bundan dolayı bütün Ģirketlerin hile yapmasını teĢvik edilmesine yol açabilir(Kiracı, 2005).
2.6.2. ġirketler ve Çevresi Üzerindeki Etkileri
Kazanç yönetimi uygulamaları ile yöneticiler geliri artırma ve azaltma yeteneğini elde ederler. ġirketler düzenli olarak 3‟ er aylık periyotlar halinde faaliyetlerine ait finansal tabloları açıklamak zorundadır. Kazanç yönetim sayesinde periyotlar arasında gelir dengelenebilmektedir.
Sabit varlık yatırımı olan Ģirketlerin bu yatırımlarına iliĢkin geri dönüĢümü birden fazla yıla uzayacağı için hisse baĢına düĢen kazancı ve bozulan finansal yapıya iliĢkin kamunun kısa süreli yanlıĢ algılamasının önüne geçme imkanı sağlayabilir. Bu sayede Ģirket hakında karar verecek olan hissedarların kararları olumlu yönde etkilenebilmekte ve piyasa değeri korunabilmektedir.
Üretim faktörlerini temin eden tedarikçilerle yapılan sözleĢmelerde yer alan koĢulların yerine getirilmesine ve sonuçta yasal müeyyidelerden korunma ve istenilen nitelikte kaynak giriĢi sağlanmaktadır (Zabriske:2002: 12-13).
Kazanç yönetim uygulamalarının Ģirketler üzerinde olumlu etkileri:
ġirket yöneticileri büyük sermaye yatırımlarının yapıldığı dönemlerde hissedarların ve piyasanın beklentilerini karĢılamak amacıyla hile ve hatalara baĢvurmaktadır. Çünkü piyasanın ve hissedarların beklentileri kısa vadeli, sabit varlık yatırımlarının geri dönüĢümü ise uzun vadelidir. Aynı zamanda uzun döneme iliĢkin gerçekler belirsiz olduğu için kısa dönemli gerçekler öncül kabul edilir. Yönetici bu zaman farklılığını uyumlu hale getirmek ve kısa süreli beklentileri karĢılamak amacıyla yani yatırımın geri dönüĢümü baĢlayıncaya kadar Ģirketi makyajlamayı tercih etmektedir. Muhafazakâr yöneticiler Ģirketin elde ettiği yüksek kârları hissedarlara
dağıtmak yerine Ģirket bünyesinde tutulmasını tercih etmektedir. Bu kârlar gelecek dönemlere aktarılarak düĢük kâr dönemlerinde piyasanın beklentileri karĢılanmakta ve olumsuz etkilerden korunmaktadır.
ġirket yöneticileri kredi sözleĢmelerinde yer alan koĢulları kolayca yerine getirilebilmektedir. Böylece sözleĢmelerden doğacak müeyyidelerden korunmaktadır.
ġirket yöneticileri Ģirketin iyi beklentilerinden oluĢan bilgiyi sunarak hisse senedinin fiyatını etkileyebilir.
ġirketin uzun dönemde yüksek kazanç elde etme potansiyelini oluĢturan yöneticiler kısa dönemde düĢük kârlı finansal raporlamanın etkilerinden korunmak için kazanç yönetim uygulamalarına baĢvurabilmektedir.
Ayrıca yasal olmayan uygulamalar yerine muhasebe düzenlemelerinde yer alan eksik ve boĢluklardan yararlanarak Ģirketi geleceğe hazırlayan baĢarılı yöneticilerin cezalandırılmaması için bu yola baĢvurulabilmektedir. Örneğin düĢük amortisman ayırma, kötü alacaklar için karĢılık ayırmama .
Kazanç yönetiminde olumlu uygulamalar ile Ģirketin geleceği, hissedarların ve yöneticilerin menfaatleri güvence altına alınmaya çalıĢılmaktadır. ġirket üzerindeki olumsuz etkileri ise;
AĢırı hırslı Ģirket yöneticileri daha fazla bonus ve prim alabilmek ve baĢarısız yönetimin etkilerinden korunmak için Ģirket içi hata ve hilelere baĢvurmaktadır. Böylece hem yönetimin hem de Ģirketin performansının ölçülmesi anlamsız hale gelmektedir.
ġirketi olduğundan daha iyi göstererek kolayca yeni pay giriĢi sağlanmakta ve hisse senetlerinin fiktif olarak piyasa fiyatı yükselmektedir. Insider traiding sayesinde mevcut hissedarların lehine potansiyel hissedarların aleyhine bir yapı iĢletilmektedir.
ġirketin gerçek durumunun veya kötü haberlerin piyasaya açıklanmaması veya örtülmesi olan kazanç yönetimi tespit edildiğinde Ģirkete olan güven sarsılır, imajı zarar görür, hisse senetleri taban yapar, yeni kaynak bulma maliyetleri yükselir, yasal süreç iĢlemeye baĢlar nihayetinde Ģirketin satıĢı veya iflası gerçekleĢir.
Sonuç olarak Ģirket yönetiminin kazanç uygulamalarına baĢvurmak yerine iyi bilgilerin yanında kötü bilgileride Ģirket çevresi ile hiçbir çıkar grubunun lehine ya
da aleyhine olmayacak Ģekilde bütün gerekçeleriyle zamanında, tam ve doğru bir Ģekilde açıklamaları gelecekte doğacak büyük tehlikelerden kaçınma ve fırsatlardan yararlanma imkanı sağlayacaktır.