BÖLÜM IV: BULGULAR
4.6. Kavramsal Değişim Metinleri Kavram Yanılgıları
Deney grubuna uygulanan kavramsal değişim metinleri, öğrencilerin daha önceki öğrendikleri bilgilerin yorumlanmasını, farklı durumlara uygulanmasını ya da kavram yanılgılarının ortaya çıkartılmasını sağlayacak şekilde dizayn edilerek, öğrencilere uygulanmıştır. Öğrencilere yöneltilen ve konuyla ilgili olan sorulara öğrencilerin verdikleri cevaplar, istenilen ya da beklenen ifadeyi içermiyorsa, kavram yanılgısı olarak ifade edilmiştir. Yapılan uygulamada öğrencilere, kavramsal değişim metinleri içerisinde sorular yöneltilmiş ve cevapları yazmaları istenmiştir. Cevaplar incelenmiş, kavram yanılgıları aşağıda açıklanmıştır.
4.6.1.Kavramsal Değişim Metni 1 Ait Kavram Yanılgıları
Gaz Taneciklerinin Kap İçerisindeki Hareketi
Soru 1: Gazların akışkan niteliğe sahip olduğunu söyleyebilir misiniz? Gaz tanecikleri sizce konuldukları kapta hangi yöne doğru hareket etme özelliği gösterirler?
Kavramsal değişim metni 1 ait 1.soruda öğrencilere, gazların akışkan niteliğini belirtmeleri, konuldukları kaba göre hareketlerinin ne yönde gerçekleşebileceği sorulmuştur. Öğrencilerin verdikleri cevaplar doğrultusunda aşağıda Tablo 4.22’de belirtilen kavram yanılgılarına ulaşılmıştır.
83 Tablo 4.22.KDM1 Soru 1 Ait Kavram Yanılgıları
Kavram Yanılgıları
1. Gazlar akışkan bir niteliğe sahiptir diye bir düşünce doğru değildir bence. Gazlar konuldukları kapta herhangi bir yöne doğru hareket etme özelliği göstermezler. Rastgele dağılırlar.
2. Gazların enerjisi yetiyorsa konuldukları kabın içindeki boşlukları doldururlar. Fakat yeterli enerjileri yoksa kabın dibine çökerler ve eğimine göre hareket ederler.
3.Gazlar konulduğu kapta herhangi bir yöne değil rastgele dağılırlar. Gazlar akışkan değildir. Çünkü akışkanlık sıvıların özelliğidir.
4.Gazlar eğer kaptan kaba boşaltılırsa; ama bu gazın yoğunluğu havadan ağır ise akışkan özellik gösterecektir; fakat gaz havadan hafif ise uçucu özellik gösterir.
Öğrencilerin cevapları içerisindeki kavram yanılgıları analiz edildiğinde, öğrencilerin %7’si “gazlar akışkan bir niteliğe sahiptir” düşüncesinin “yanlış” olduğunu ve “kapta bir yöne hareket etmeyeceklerini, gazların enerjileri yetiyorsa konuldukları kabın içindeki boşlukları doldururlar; fakat enerjisi olmayan gaz tanecikleri kabın dibine çökerler” şeklinde ifade etmişlerdir. Öğrencilerin % 7’si, “gazlar konulduğu kapta herhangi bir yöne değil, rastgele dağılırlar. Gazlar akışkan değildir, sıvılar akışkandır, eğer kaptan gazları boşaltırsak, yoğunluğu havadan fazla olanlar akışkan, az olanlar uçucudur” demişlerdir. Bu duruma göre öğrencilerin gazlar hakkında, gazların akışkan
özelliği olmadığını, bir enerjisi olduğunu, havadan ağır olanların akışkan, olmayanların ise uçucu olması gerektiğini düşündükleri belirlenmiştir.
Soru 2: Bazı öğrenciler kap içerisinde bulunan gaz taneciklerinin kabın dibinde toplandıkları, bu taneciklerinin kinetik enerjilerinin farklı olduğunu, çünkü gaz taneciklerinin hareketinin birbirinden farklı olduğunu düşünmektedirler. Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz?
Kavramsal değişim metni 1 ait soru 2 de öğrencilere, gaz taneciklerinin kabın dibinde toplanma sebebi olarak kinetik enerjilerinin farklı olma durumu yöneltilmiş, gaz taneciği hareketinin birbirlerine göre farklı olup olmadıkları sorulmuştur. Öğrencilerin verdikleri cevaplar neticesinde kavram yanılgıları Tablo 4.23’te belirtilmiştir.
84 Tablo 4.23.KDM1 Soru 2 Ait Kavram Yanılgıları
Kavram Yanılgıları
1.Tek çeşit gaz varsa şartları aynıdır. Her yöne hareket edebilir ve
kanunları değiştirebilirler. Birden fazla çeşit varsa enerjileri yine aynı olur ancak ağırlık özkütle, kaynama noktası gibi özellikleri farklı olduğundan çökme olabilir. Yani birisi çöküp diğeri yukarıda kalabilir.
2. Tabiki her gaz taneciğinin enerjisi aynı değildir; çünkü gaz taneciklerinin hareketi birbirinden farklıdır.
3.Gaz tanecikleri ortamın içinde bulunduğu havadan yoğunsa kabın dibinde toplanacaktır. Eğer havanın yoğunluğundan az veya eşitse uçacak veya askıda kalacaktır. Ancak her iki durumda da gaz taneciklerinin kinetik enerjisi birbirinden farklı olacaktır. Bu taneciklerin hareketini de
etkileyecektir.
Öğrencilerin kavramsal değişim metni 1 ait 2.soruya verdikleri cevaplarda belirlenen kavram yanılgıları incelendiğinde, öğrencilerin %25, “tek çeşit gaz varsa şartlar aynıdır, her yöne hareket edebilir, kanunları değiştirebilirler. Farklı gazlar ise, yoğunlukları farklı olacağından kabın dibinde de toplanabilirler ya da havada da kalabilirler” şeklinde ifade etmişlerdir. Öğrencilerin % 31, “gaz taneciklerinin hareketi farklıdır; çünkü hareketleri birbirinden farklıdır” şeklinde ifade ederken, öğrencilerin % 47 ise, “gaz taneciklerinin havadan yoğun olması sonucunda kabın dibinde toplanacaklarını, havadan hafiflerse uçacakları ya da askıda kalacaklarını, her iki şekilde de gaz taneciklerinin kinetik enerjileri birbirinden farklı olacak ve hareketleri etkilenecektir” şeklinde ifade etmişlerdir. Öğrenciler geçmişe yönelik olarak değerlendirildiklerinde,
gaz taneciklerinden ağır olanların, kabın dibinde toplanacağını düşünürken, kinetik enerjinin gazın hareketinde önemli olduğunu, özellikleri farklı olanların davranışının da farklı olması gerektiği şeklinde düşüncelere sahip oldukları belirlenmiştir.
85 4.6.2.Kavramsal Değişim Metni 2 Ait Kavram Yanılgıları
Gaz Tanecikleri Arasındaki Mesafe
Soru 1: Gaz tanecikleri arasında boşluk var mıdır? Gaz tanecikleri birbirleriyle çarpışırlar mı? Tanecikler arasındaki mesafe katı ve sıvılara göre nasıldır?
Kavramsal değişim metni 2 ait 1.soruda öğrencilere, gaz tanecikleri arasında boşluk var mıdır, tanecikler arasındaki mesafenin, katı ve sıvı maddelere göre nasıl olduğu sorulmuştur. Öğrencilerin verdikleri cevaplar neticesinde Tablo 4.24’deki kavram yanılgıları belirtilmiştir.
Tablo 4.24.KDM2 Soru 2 Ait Kavram Yanılgıları Kavram Yanılgıları
1.Bence gaz tanecikleri birbiriyle çarpışmaz. Çarpışsaydı gaz, katı gibi davranır şekil alabilirdi.
2.Gazlar çarpışmazlar, boşluk katı ve sıvıya göre daha fazladır. Çarpışma olsaydı patlamalar olurdu.
Kavramsal değişim metni 2 ait 1.soruda öğrencilerin kavram yanılgıları incelendiğinde, öğrencilerin %19’ unun “gaz tanecikleri birbiriyle çarpışmazlar, çarpışan tanecikler katı gibi olurdu” şeklinde ifade ederken, öğrencilerin % 21 ise, “gazlar çarpışmazlar, boşluk çok fazladır. Çarpışmalar olsaydı patlamalara neden olurdu” şeklinde ifade etmişlerdir.
Bu cevaplar doğrultusunda öğrencilerde, gaz tanecikleri arasında boşluk var; fakat taneciklerin çarpışması için küçük olmadığı şeklinde bir algı oluştuğu, çarpışan taneciklerin ise patlamaya neden olacakları yönünde bir düşünceye sahip oldukları belirlenmiştir.
Soru 2: Bazı öğrenciler gaz tanecikleri arasındaki mesafenin çok fazla olduğunu, bu mesafenin azaltılması için sıcaklığın arttırılmasını, bu sayede hızlanan taneciklerin birbirine daha çok yaklaşacağını, bu sayede aralarındaki uzaklığın azaltılabileceğini düşünmektedirler. Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz?
86 Kavramsal değişim metni 2 ait 2.soruda gaz tanecikleri arasındaki mesafenin fazla olduğu, sıcaklığın arttırılması durumunda taneciklerin birbirine yaklaşacağını, mesafenin azaltılabileceği söylenmiş, bu durum hakkında fikirleri sorulmuştur. Öğrencilerin verdikleri cevaplar neticesinde kavram yanılgıları Tablo 4.25’te belirtilmiştir.
Tablo 4.25.KDM2 Soru 2 Ait Kavram Yanılgıları
Kavram Yanılgıları
1.Bence de bu etkili bir yöntem olur. Isıtılınca tanecikler birbirine daha çok yaklaşırlar. Bu sayede uzaklık azalır.
2.Öncelikle sıcaklık gaz halindeki maddelerin genleşmesine neden olur. Bu sebeple tanecikler arası mesafe azalır.
3.Sıcaklık artarsa kinetik enerji artar; ama sıcaklık gaz taneciklerinde bir değişime neden olmaz. Gaz tanecikleri yerinde kalır.
4.Mesafenin azaltılması için bence de ısıtılması gerekir. Isıtılırsa kinetik enerjileri artar ve çarpışma gerçekleşir, mesafe azalır.
Öğrencilerin kavramsal değişim metni 2 ait 2.soruya verdikleri cevaplar neticesinde, öğrencilerin % 16 ‘sının “ısıtıldığında taneciklerin birbirine yaklaşacağını” ifade ederken, öğrencilerin % 19’unun “sıcaklık arttıkça gazlar genleşecek ve tanecikler arasındaki mesafe azalacaktır” demişlerdir. Öğrencilerin % 14’ü “sıcaklık gaz taneciklerinin kinetik enerjisini arttıracağını, fakat gaz taneciklerinin yerini değiştirmeyeceğini” belirtmişlerdir. Öğrencilerin % 1’i ise “ısıtmanın doğru bir işlem olduğu, kinetik enerjinin artacağı, mesafenin azalacağını” belirtmişlerdir. Öğrenciler
gazların sıcaklığının artması sonucunda kinetik enerjilerinin artacağını; fakat taneciklerin hareket edeceğini ya da hareketsiz kalacağını, aralarındaki mesafenin azalacağını yönünde bir düşünceye sahip oldukları belirlenmiştir.
4.6.3.Kavramsal Değişim Metni 3 Ait Kavram Yanılgıları
Gaz Taneciklerinin Kabın Her Noktasına Uyguladığı Basınç
Soru 1: Gaz tanecikleri içerisinde bulunduğu kabın her tarafına basınç uygular mı? Gaz tanecikleri kabın belirli bölgelerinde daha mı çok bulunurlar?
87 Kavramsal değişim metni 3 ait 1.soruda öğrencilere, gaz taneciklerinin kabın her tarafına aynı basıncı uygulayabilirler mi ve kabın belirli bölgelerinde daha mı çok toplanır şeklinde soru yöneltilmiş, öğrencilerin verdikleri cevaplara göre kavram yanılgıları Tablo 4.26’ da belirtilmiştir.
Tablo 4.26.KDM3 Soru 1 Ait Kavram Yanılgıları Kavram Yanılgıları
1.Gazlar serbest dağıldıkları için belirli bölgelerde daha çok bulunurlar. 2.Her tarafına uygulamaz, kabın belirli bölgelerine daha çok basınç yapar. 3.Gazlar kabın bazı tarafına daha çok basınç uygular ve kabın her tarafına homojen dağılırlar.
4.Gaz taneciği kabın her tarafına düzensiz dağılmıştır, bu nedenle her tarafına basınç uygular ama kabın dibine uygulamaz.
Kavram yanılgıları incelendiğinde, öğrencilerin % 7’si “gaz tanecikleri serbest dağıldıklarından, belirli bölgelerde daha çok toplanırlar” demişlerdir. Öğrencilerin % 12’si “gazlar kabın her tarafına basınç yapmaz, belirli yerlere daha çok yapar” şeklinde ifade ederken, öğrencilerin % 9’si “gazlar kabın bazı tarafında çok basınç uygular, homojen dağılırlar” şeklinde ifade etmişlerdir. Öğrencilerin % 4’ü “gaz tanecikleri kabın her tarafına düzensiz dağılmış, basınç uygular ama kabın tabanına basınç uygulamaz” şeklinde belirtmişlerdir. Kavram yanılgıları incelendiğinde, öğrencilerin
gaz taneciklerinin basınç uyguladığı, kabın içinde dağıldıkları; fakat her tarafında aynı basıncı uygulamamakta ya da dağılmış halde bulunmamaktadır, şeklinde düşüncelere sahip oldukları belirlenmiştir.
Soru 2: Bazı öğrenciler gaz tanecikleri arasında çekim kuvveti olduğu, bu sayede birbirlerini kabın her tarafına çekip götürdüklerini, bazı noktalarda daha fazla taneciğin bulunduğunu düşünmektedirler. Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz?
Kavramsal değişim metni 3 ait 2.soruda öğrencilere, gaz tanecikleri arasında çekim kuvvetinin var olduğu, birbirlerini etkiledikleri, kabın bazı yerlerinde daha mı çok bulunması gerektiği sorulmuş, öğrencilerin verdikleri cevaplar incelenmiş, belirlenen kavram yanılgıları Tablo 4.27’ de belirtilmiştir.
88 Tablo 4.27.KDM3 Soru 2 Ait Kavram Yanılgıları
Kavram Yanılgıları
1.Gaz tanecikleri arasında çekim kuvveti vardır. Bu sayede birbirlerine kabın her tarafına çekip götürürler.
2.Gaz tanecikleri arasında çekim kuvveti vardır. Bazı noktalarda daha fazla tanecik bulunur.
3.Gaz tanecikleri arasında çekim kuvveti çok azdır, bu yüzden kabın her tarafına giderler. Dış etkiler bazı noktalarda gazı daha fazla yapar.
4.Gaz tanecikleri arasında çekim kuvveti vardır, bu sayede kabın her tarafına yayılırlar.
Kavram yanılgıları incelendiğinde, öğrencilerin % 28’inin “gaz tanecikleri arasında çekim kuvveti vardır, birbirlerini her tarafa götürürler” şeklinde belirtmişlerdir. Öğrencilerin % 31’i “gaz tanecikleri arasında çekim vardır; fakat kabın belirli yerlerinde daha fazla tanecik vardır” demişlerdir. Öğrencilerin % 26’sı “gaz tanecikleri arasında çekim azdır, kabın her noktasına giderler. Dış etkiler bu durumu etkiler” şeklinde belirtmişlerdir. Öğrencilerin % 10’u “gaz tanecikleri arasında çekim kuvveti vardır, her tarafa yayılırlar” şeklinde söylemişlerdir. Kavram yanılgıları sayesinde, öğrencilerin
gaz tanecikleri arasında çekim kuvveti oluşabileceği, taneciklerin birbirini etkileyerek kaba dağılmaya zorlanacağı; fakat her tarafa aynı sayıda dağılmayacağı yönünde düşündükleri belirlenmiştir.
4.6.4.Kavramsal Değişim Metni 4 Ait Kavram Yanılgıları Gazların Yayılma Prensibi (Difüzyon Olayı)
Soru 1: Gazların bir kap içerisine konulması ya da bir boruda hareketi difüzyon olayı ile ilişkilendirilebilir mi? Gazların yayılması tek yönlü olarak mı gerçekleşir?
Kavramsal değişim metni 4 ait 1.Soru da öğrencilere, yöneltilen soru, difüzyon konusuyla ilgidir. Gazların akışkanlığı ile açıklanabilir. Öğrenciler sahip oldukları kavramsal bilgileri sayesinde, bu soruya cevap vermişlerdir. Öğrencilerin verdikleri cevaplar incelenerek Tablo 4.28’de belirtilen kavram yanılgılarına ulaşılmıştır.
89 Tablo 4.28.KDM4 Soru 1 Ait Kavram Yanılgıları
Kavram Yanılgısı
1.Gazların difüzyonu çift yönlü olarak gerçekleşir.
2.Bence gazlar bir tarafa dağılır, difüzyon hakkında bir fikrim yok.
KDM4 de öğrencilerin % 60 soruya verdikleri cevapta “gazların difüzyonun çift yönlü olarak gerçekleştiğini” düşünmekteyken, öğrencilerin % 33’ü “gaz hareketinin bir tarafa doğru olduğunu ve genel bir fikrinin olmadığını” söylemiştir. Öğrencilerin verdikleri
cevaplar, difüzyon konusuyla ilgili kavram yanılgılarını açığa çıkarmıştır. Difüzyon öğrenciye göre, bir ya da çift yönlü bir gaz hareketidir. Genel manada, bir fikir öne sürülememektedir. Bu durum geçmişte, difüzyon konusunun kısmen ya da hiç öğretilmediği, öğrencilerinde bu olayla ilgili kendilerini geliştirme yoluna gitmedikleri belirlenmiştir.
4.6.5.Kavramsal Değişim Metni 5 Ait Kavram Yanılgıları
Gaz Taneciklerinin Kütlesi
Soru 1: Kapalı bir kapta gerçekleşen kimyasal bir reaksiyonda, reaksiyon ortamının kütlesel değerlerinde nasıl bir değişiklik meydana gelmesini beklersiniz? Gaz taneciklerinin kütlesi var mıdır?
Kavramsal değişim metni 5 ait 1.soruda öğrencilere, gazların kimyasal bir reaksiyona girmesi durumunda, kütlesel değerlerinde nasıl bir değişiklik olacağı ve gaz taneciğinin kütlesi sorulmuştur. Öğrencilerin verdikleri cevaplar sonucunda kavram yanılgıları Tablo 4.29’da belirtilmiştir.
90 Tablo 4.29.KDM5 Soru 1 Ait Kavram Yanılgıları
Kavram Yanılgıları
1.Gaz taneciklerinin kütlesi vardır fakat çok azdır. Ortamın durumuna göre reaksiyon değişebilir.
2.Ortamın kütlesel değeri artar, çünkü gaz taneciklerinin bir kütlesi vardır. 3.Reaksiyonun türüne göre değişebilir. Gazların kütlesi olabilir.
4.Gaz taneciklerinin kütlesi vardır ama yok denecek kadar azdır.
Kavramsal değişim metni 5 de 1.soruya öğrencilerin % 10’u “gaz taneciklerinin kütlesi vardır; fakat çok azdır. Ortama göre durum değişebilir” ifadesini kullanmışlardır. Öğrencilerin % 14’ü “reaksiyon sonunda ortamın kütlesinde bir artma olacağını, gazın kütlesi olduğunu” şeklinde ifade ederken, öğrencilerin % 7’si “kütlenin reaksiyon türüne göre değişeceğini, gazın kütlesinin olduğunu” söylemişlerdir. Öğrencilerin %16 ‘sı “gazın kütlesi var; fakat yok denecek kadar az” olduğunu ifade etmişlerdir. Bu
sonuçlara göre, öğrenciler gaz taneciklerinin ve oluşturulan bütün gaz fazının kütlesinin olduğunu bilmektedir. Gerçekleştirilen reaksiyon sonucunda ise, gazın kütlesinde değişiklik olabileceğini düşünmekte ya da kütle hakkında tam bir sonuca varamadıkları sonucunu vermektedir.
Gazların Sıvıdaki Çözünürlüğü
Soru 2: Gaz taneciklerinin sıvıda çözünmesi söz konusu mudur? Gaz taneciklerinin sıvıda çözünebilmesi için ne tür şartlar gerekli olabilir?
Kavramsal değişim metni 5 ait 2.soruda öğrencilere, gazların sıvıda nasıl bir davranış gösterdiği sorulmuştur. Acaba “gazlar sıvıda çözünebilmekte midir” çözünüyorsa şayet “çözünme şartlarının neler oluğu” sorulmuştur. Öğrenci cevapları neticesinde belirlenen kavram yanılgıları Tablo 4.30’da belirtilmiştir.
91 Tablo 4.30.KDM5 Soru 2 Ait Kavram Yanılgıları
Kavram Yanılgıları
1.Hayır çözünme söz konusu değildir.
2.Gaz tanecikleri sıvıda çözünmez. Çözünebilmesi için kimyasal bir reaksiyona ihtiyaç vardır.
3.Bence değildir. Sıvıda çözünmez çünkü sudan hafiftir.
4.Gaz tanecikleri sıvıda çözünmez. Gaz taneciklerinin sıvıda çözünebilmesi için gazın ideal gaz olması gerekir.
5.Sıcaklık verilerek gazlar sıvıda çözünebilir.
Kavramsal değişim metni 5 ait 2.soruda öğrencilerin sorulan soruya yönelik olarak, %21’i “hayır, gazlar sıvıda çözünmez” cevabını vermiştir. Öğrencilerin % 19’u “gazlar sıvıda çözünmez, çözünmeleri için kimyasal bir reaksiyona ihtiyaç vardır” şeklinde ifade ederken, öğrencilerin % 26’sı “gazlar sıvıda çözünmez, sudan hafiftirler” şeklinde ifade etmişlerdir. Öğrencilerin % 14’ü “gazlar sıvıda çözünmez. Çözünme olması için gazın ideal olması gerekir” yanıtını vermişlerdir. Öğrencilerin % 9’u “sıcaklık verilerek gazlar sıvıda çözdürülebilir” yanıtını vermişleridir. Cevaplar incelendiğinde,
öğrencilerin çoğunluğu, önceki bilgilerinde gazların sıvıyla temas edemeyeceği, çözünme olmayacağı, gaz taneciklerinin reaksiyon vermesi gerektiği şeklinde düşündükleri sonucuna varılmıştır.
4.6.6.Kavramsal Değişim Metni 6 Ait Kavram Yanılgıları
Gaz Taneciklerinin Hareketi(Kinetik Teori)
Soru 1: Gaz tanecikleri bir ortamdan başka bir ortama geçiş yaptıklarında hızlarında herhangi bir değişiklik olur mu? Gazların kap içerisindeki konumları birbirlerine göre farklı mıdır?
Kavramsal değişim metni 6 ait 1.soruda öğrencilere, farklı ortamlara geçiş yapan gaz taneciklerinin hızlarında herhangi bir değişiklik olup olmadığı sorulmuş, gaz taneciklerinin kabın içerisinde ne tür davranış gösterdikleri, kabın içerisindeki
92 hareketleri hakkında ne düşündükleri belirlenmeye çalışılmıştır. Öğrencilerin KDM6 verdikleri cevaplar neticesinde Tablo 4.31’de belirtilen kavram yanılgılarına ulaşılmıştır.
Tablo 4.31.KDM6 Soru 1 Ait Kavram Yanılgıları Kavram Yanılgıları
1.Gaz tanecikleri ortam değiştiğinde de aynı şekilde yayılırlar. Aynı hızda hareket ederler. Konumları da değişmez aynı kalır. Eşit dağılırlar.
2.Gaz tanecikleri başka ortama geçtiğinde hiçbir değişiklik olmaz.
3.Gaz tanecikleri bir ortamdan başka bir ortama geçiş yaptıklarında hızlarında değişiklik olabileceğini düşünüyorum. Hareket edeceği alan artacağı için daha hızlı hareket edecektir.
4.Aynı kapta ortam değiştiren gaz tanecikleri basınç değişiminden dolayı hızı değişir. En son durumda da düzenli dağılır ve homojenleşir.
Verilen cevaplar incelendiğinde, kavramsal değişim metni 6 ait 1.soruda öğrencilerin % 12’si “gazların gösterdikleri bu davranışa yönelik olarak, gazların bir ortamdan başka bir ortama geçtiklerinde konumlarında değişme olmayacağı, aynı şekilde yayıldıkları, eşit dağılım gösterdiklerini” şeklinde ifade ederken, öğrencilerin % 16’sı “gaz taneciklerinin hiçbir değişime uğramayacağını, hızlarında artış olabileceğini” söylemişlerdir. Öğrencilerin % 6’sı “basınç değişiminin hızı değiştireceğini, bu yüzden düzenli dağılacağını ve homojen olduklarını” belirtmişlerdir. Elde edilen kavram
yanılgıları ile öğrencilerin, ortam değiştiren gaz tanecikleri hakkında, gaz taneciklerinin hızı ile ilişkilendirme yaptıkları, ortamdan ortama değişeceğini, basınç faktörünün etkinliğini ve genel kural olarak gazlar homojen dağılır düşüncesinden hareket ederek, soruyu cevaplamaya çalıştıkları belirlenmiştir. Öğrenciler gaz hareketinde hız prensibini ön plana çıkartarak, “hızın, dağılımı olumlu etkilediği” yönünde bir düşünce göze çarpmaktadır.
Soru 2: Bazı öğrenciler gaz taneciklerinin kaptan ayrıldıktan sonra geride kalan gaz taneciklerinin aynı şekilde kabın çeperlerine çarpacaklarını ve aynı basıncın uygulanacağını düşünmektedir. Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz?
Kavramsal değişim metni 6 ait 2.soruda öğrencilere kaptan gaz çıkışı olduğunda, geriye kalan gaz taneciklerinin nasıl bir davranış gösterecekleri, kaba nasıl bir basınç
93 uygulayacakları sorulmuştur. Öğrencilerin cevapları neticesinde belirlenen kavram yanılgıları Tablo 4.32’de belirtilmiştir.
Tablo 4.32.KDM6 Soru 2 Ait Kavram Yanılgıları Kavram Yanılgıları
1.Gaz taneciklerinin sayısında azalma olur. Kabın çeperlerine çarpan tanecik sayısında azalma olur.
2.Geride kalan gaz tanecikleri hız kazanır ve çarpışarak tekrar kabı doldurur
3.Aynı rastgele dağılırlar, aynı basıncı uygularlar.
Kavramsal değişim metni 6 ait 2. soruda öğrencilerin % 29’u “gaz taneciklerinin sayısında azalma olacağı, kabın çeperlerine daha az çarpacağını” şeklinde ifade ederken, öğrencilerin % 36’sı “kalan gaz taneciklerinin hız kazanacağı ve birbirlerine daha çok çarpacaklarını, kabı dolduracaklarını” söylemişlerdir. Öğrencilerin % 12‘si ise “geriye kalan gaz tanecikleri rastgele dağılır, aynı basıncı uygular” şeklinde belirtmişlerdir.
Kavram yanılgıları, öğrencilerin geriye kalan gaz taneciklerinin sayısında azalma olacağı, boşluğun artmasıyla daha fazla hız kazanacağı yönünde bir fikre sahip olduklarını bize göstermiştir.
4.6.7.Kavramsal Değişim Metni 7 Ait Kavram Yanılgıları
Atmosfer Basıncı
Soru 1: Atmosferi meydana getiren gazlar cisimler üzerine yerçekimi yönünde mi basınç uygularlar? Yeryüzünde bulunan cisimler atmosfer basıncına herhangi bir tepki gösterirler mi?
Kavramsal değişim metni 7 ait 1.soruda öğrencilere, atmosfer basıncının cisimler üzerinde ne yönde basınç uyguladığı, cisimlerin bu basınca nasıl tepki verdiği sorulmuştur. Öğrenci cevapları incelendiğinde belirlenen kavram yanılgıları Tablo 4.33’de belirtilmiştir.
94 Tablo 4.33. KDM7 Soru 1 Ait Kavram Yanılgıları
Kavram Yanılgıları
1.Hayır, yerçekimi kuvveti basınçsız da cismi çeker.
2.Evet. Yerçekimi yönünde basınç uygular. Evet, yukarı yönlü tepki