Kapasite Artırımı

Örgütsel alandaki eşbiçimliliğin yerel tabanda araştırıldığı bu çalışmada, örgütsel alan davranışları olarak belirlediğimiz kapasite artırımı ile ilgili istatistiksel analiz sonuçları aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Yapılan analizler çerçevesinde anlamlı bir model elde etmek için modelden dış yapısal boşluğu dolduran bağlar ve örgütsel güç bağımsız değişkeni çıkartılmış, modele yöneticinin üniversite dalı kontrol değişkeni eklenmiştir.

Levene testinin öngördüğü varyansların homojenliği varsayımı, kontrol değişkenlerinin (kategorik değişken) modele ilave edilmesi ile yapılmış ve test sonuçlarına göre bu varsayım kabul edilebilir seviyede bulunmuştur (F(3,11)= 3. 207, p<.05) .

Tablo 21: Çankırı İli Ağ Düzeneği Niteliklerinin Kapasite Artırımları Bağlamında Örgütsel Alandaki Eşbiçimliliğe Temel Etkisi.

df F Significant (ist.anlamlılık) Partial eta Squared (etki büyüklüğü) Observed power (analiz gücü)* Model 7 16,465 ,001 ,943 1,000 Sabit 1 25,911 ,001 ,787 ,991 Bağın niteliği 1 3,148 ,119 ,310 ,335 İç yap. boş. dol. bağ 1 20,662 ,003 ,747 ,972

Politik güç ilişki bağı 1 54,567 ,000 ,886 1,000 Merkez- ken ils. bağı 1 18,150 ,004 ,722 ,952 Yön. üniv. dalı 3 8,119 ,011 ,777 ,886

R Squared = ,943 (Adjusted R Squared = ,885), *p< .05.

Tablodaki istatistiksel sonuçlara göre, bu model anlamlı bir farklılık izah etmektedir. F(7, 7) = 16.465, p< .05, Düzeltilmiş R2 = .88. Modelde araştırılan toplam varyansın %88’i açıklanmaktadır. Bu modeldeki değerler arasındaki ilişkinin gücü .94 ve analizde bu anlamlı etkileşimi bulma olasılığı da yaklaşık %100 olarak hesaplanmıştır. Ağ düzeneği niteliklerinin örgütsel alana eşbiçimlilik bağlamındaki etkisinin araştırıldığı bu modelde güvenilirlik anlamında her hangi bir problemle karşılaşılmamaktadır. Örgütsel ağ düzeneği nitelikleri ve bu düzenekteki yöneticilerin demografik özelliklerinin alandaki eşbiçimliliğe kapasite artırımı çerçevesindeki etkisi göz ardı edilirse, alanın yine eşbiçimli olma olasılığı olduğu bulunmuştur (sabit; 346 birim). Tüm bu değişkenlerin etkisi göz önünde bulundurulduğunda, örgütsel alanda içyapısal boşluğu dolduran bağlara sahip, ortaklaşa kuruluşlarda ve karar mekanizmalarında etkili olan (politik güçten doğan ilişki bağları) ve merkez- kenardaki ilişki bağlarına sahip örgütlerin örgütsel alana etki ettiği görülmektedir. Özellikle politik güce sahip görülen örgütler gerek alandaki eşbiçimliliği açıklamada (etki büyüklüğü, .89), gerekse ağ düzeneğindeki diğer örgüt pozisyonlarıyla beraber eşbiçimliliği tekrar ifade etmede yüksek olasılığa (analiz gücü; 1) sahiptir. Kısaca alanda örgütlerin kapasite artırımlarındaki eşbiçimliliği söz konusu olduğunda, bu örgütlerden ağda görece daha fazla ortaklaşa kurumlarda bulunan ve karar mekanizmalarında etkili olanların alanı etkilemede tek başına ve diğer ağ özelliklerin etkisini çoğaltmada rol oynadığı görülmektedir. Yöneticilerin (aktörlerin) üniversite dalları ise alanın eşbiçimli ya da çeşitli olmasına bu bağlamda etki eden diğer faktördür.

Tablo 22: Çankırı İli Ağ Düzeneği Niteliklerinin Kapasite Artırımları Bağlamında Örgütsel Alandaki Eşbiçimliliğe Temel Etkisi Parametre İstatistikleri

Β SS Significant

(ist. anlamlılık) Sabit _{346,346 62,657 ,001} Bağın niteliği _{-11726,860 6609,029 ,119}

İç yap. boş. dol. bağ _{,867 ,191 ,003}

Politik güç ilişki bağı _{-21,787 2,949 ,000} Merkez- ken ils. bağı _{-131,169 30,789 ,004} Yön. üniv. dalı : İİBF _{-27,605 8,840 ,017} Yön. üniv. dalı : İnşaat müh.-Mimar _{-35,780 10,000 ,009} Yön. üniv. dalı : Fen Bilimleri-Mühendis _{-55,855 11,418 ,002} Yön. üniv. dalı : Avukat-eczacı _{0(b) . .}

a- R Squared = ,943 (Adjusted R Squared = ,885), *p< .05. b –Bu parametre sabit tutulduğu için 0 sayılmıştır.

Yukarıdaki tablo Çankırı’da faaliyet gösteren, aynı ağ düzeneğinde yer alan firmaların kapasite artırımları bağlamında alanı nasıl etkiledikleri -ilişkinin şekli- hakkında bilgi vermek amacı ile oluşturulmuştur. Çankırı ilindeki ağ düzeneğindeki bu firmalardan, içyapısal boşluğu daha fazla doldurabilen firmaların, kapasite artırımlarıyla alandaki diğer örgütlere daha çok benzemektedir. Bunun aksine, ortaklaşa kuruluşlarda ve karar mekanizmalarında etkili olan (politik güçten doğan ilişki bağları) ve daha merkezde bulunan firmaların alanı daha az eşbiçimli hale getirdiği görülmektedir. Bu iki ağ niteliklerine paralel, ağdaki aktörlerden üniversite eğitimini avukatlık ya da eczacılık dallarında yapanlara nazaran, İİBF mezunlarının, mühendis ve mimarların alanın çeşitlilik göstermesinde rol oynadığı bulunmuştur.

Çankırı ağ düzeneğindeki örgütlerin çoklu pozisyonlarına bağlı (kesişen) özelliklerinin örgütlerin kapasite artırımları göz önünde bulundurularak alandaki eşbiçimliliğe etkisinin araştırıldığı aşağıdaki modele bağın niteliği ve politik güç bağımsız değişkenleri ile yöneticinin üniversite dalı ve memleketi kontrol değişkenleri ilave edilmiş, bu bağlamda istatistiksel olarak anlamlı bir model oluşturulmuştur.

Tablo 23: Çankırı İli Ağ Düzeneği Niteliklerinin Kapasite Artırımları Bağlamında Örgütsel Alandaki Eşbiçimliliğe Kesişen Etkisi

df F Significant (ist.anlamlıl ık) Partial eta Squared (etki büyüklüğü) Observed power (analiz gücü)* Model 9 _{13,870 ,005 ,961 ,986} Sabit 1 _{25,336 ,004 ,835 ,977} İç yap. boş dol. bağ*Dış

yap. boş. dol. bağ 1 7,221 ,043 ,591 ,580 Bağın niteliği * Politik

güç ilişki bağı 1 20,969 ,006 ,807 ,950 Örg. güç ilişki bağı*

Merkez- ken ils. bağı 1 8,982 ,030 ,642 ,671 Bağın niteliği 1 _{17,975 ,008 ,782 ,918}

Politik güç ilişki bağı 1 _{25,770 ,004 ,838 ,978}

Yöneticinin üniv. dalı 3 _{8,197 ,022 ,831} ,801 Yöneticinin memleketi 1 _{8,908 ,031 ,640} ,668

R Squared = ,961 (Adjusted R Squared = ,892), *p< .05.

Levene testi varyansların homojenliği analiz sonucu, F(4.10)= 1.43, p< .05, değeri ile kabul edilebilir seviyede bulmuştur. Örgütsel alandaki eşbiçimliliğe ağ özelliklerinin etkisini örgütlerin kapasite artırımına göre belirlemeye çalışan bu model F(9,5)= 13.87 p< .05, Düzeltilmiş R2 = .89 değeri ile istatistiksel olarak anlamlı gözükmektedir. Bu regresyonda, toplam varyansın % 89 ‘u açıklanabilmektedir. Başka bir ifade ile örgütlerin kapasite artırımına bağlı alan eşbiçimliliğinin ağ nitelikleri tarafından %89’u açıklanabilmektedir. Ağ niteliklerinin alandaki eşbiçimliliği tekrar açıklama ilişki gücü ise %99 gibi yüksek bir olasılıkla ifade edilmektedir. Çankırı’da ağ düzeneğinde kapasite artırımları söz konusu olduğunda, alandaki eşbiçimliliğe, örgütlerin iç ve dış yapısal boşlukları doldurmalarının, güçlü bağlarla politik güce sahip olmalarının, merkez konuma yakınken güçlü görülmelerinin etkisi anlamlı bulunmuştur. Bunlara ek olarak, ağ düzeneğindeki örgütlerden, tek başına güçlü bağlara ya da politik güce sahip olanların alandaki eşbiçimlilikle ilişkisi bulunmuştur. Yine bu model, ağ düzeneğindeki aktörlerin üniversite eğitim dallarının ve memleketlerinin, alandaki eşbiçimliliğe etkisi olduğunu göstermektedir. Özellikle ağ düzeneğinde politik güce sahip firmaların, alandaki

eşbiçimlilikteki bu farklılaşmayı ifade etmede ve bu ilişkilerin tekrar açıklanma olasılığında önemi büyüktür (etki büyüklüğü, .84 ve analiz gücü, .98). Örgütsel ağ düzeneğinde değerlendirdiğimiz tüm ağ nitelikleri ve ağ düzeneğindeki yöneticilerin demografik özellikleri göz ardı edilirse, alanın eşbiçimli olma eğiliminde olduğu görülmektedir (sabit; 1436 birim).

Tablo 24: Çankırı İli Ağ Düzeneği Niteliklerinin Kapasite Artırımları Bağlamında Örgütsel Alandaki Eşbiçimliliğe Kesişen Etkisi Parametre İstatistikleri

Β SS Significant

(ist. anlamlılık) Sabit _{1435,949 277,725 ,004}

İç yap. boş dol. bağ*Dış yap. boş. dol. Bağ _{,032 ,012 ,043}

Bağın niteliği * Politik güç ilişki bağı _{18763,145 4097,526 ,006} Merkez- ken ils. bağı* örg. güç ilişki bağı _{-2,030 ,677 ,030} Bağın niteliği _{-117919,827 27813,162 ,008} Politik güç _{-213,100 41,978 ,004} Yön. üniv. dalı : İİBF _{-31,816 9,798 ,023} Yön. üniv. dalı : İnşaat müh.-Mimar _{-12,915 15,913 ,454} Yön. üniv. dalı : Fen Bilimleri-Mühendis _{-46,173 13,247 ,018} Yön. üniv. dalı : Avukat-eczacı _{0(b) . .} Yön. memleketi: Çankırı _{-38,166 12,788 ,031} Yön. memleketi: Çankırı dışı _{0(b) . .}

a- R Squared = ,961 (Adjusted R Squared = ,892), *p< .05.

b –Bu parametre sabit tutulduğu için 0 sayılmıştır.

Örgütsel ağ niteliklerinin örgütsel alanda eşbiçimlilik ilişkisine bakıldığında bu modelde kesişen etkilerin istatistiksel değerleri Tablo 24’de belirtilmektedir. Çankırı ili ağ düzeneğinde tüm yapısal boşlukları daha fazla doldurabilen ve ortaklaşa kurumlarda bulunarak karar mekanizmalarını etkilerken aynı zamanda ağ düzeneğinde güçlü bağlar kurabilen örgütlerin alandaki diğer örgütlere daha çok benzemektedir. Bunun aksine, ağ düzeneğinde daha popüler ve güçlü görülen örgütlerin alanın çeşitlilik göstermesinde etkili olduğu görülmektedir. Yine ağ düzeneğinde sadece güçlü bağlara sahip ve sadece politik güce sahip örgütlerin, alandaki diğer örgütlere daha az benzemektedirler. Örgütsel ağ düzeneğindeki aktörlerin üniversite eğitimleri söz konusu olduğunda, eğitimini avukatlık

ya da eczacılık dallarında yapanlar temel alındığında, İİBF mezunları ile mühendislik ve mimarlık mezunları örgütsel alanın çeşitlenmesinde rol oynamaktadır. Aktörlerden Çankırı’lı olanların, Çankırı’lı olmayanlara nazaran alanın çeşitlenmesinde daha etkin olduğu görülmektedir.