Bilişim Teknolojilerine Yatırım

Örgütsel ağ düzeneğindeki örgütler arası ilişkiler çerçevesinde şekillenen örgütsel ağ düzeneği niteliklerinin alandaki eşbiçimliliğe etkisi örgütlerin bilişim teknolojilerine yaptıkları yatırım doğrultusunda analiz edilmiştir. Bilişim teknolojilerine yapılan yatırım çerçevesinde örgütsel alanda eşbiçimlilik değerlendirirken regresyon modeline, mülakat yapılan yöneticinin (aktörün) üniversite dalı, memleketi ve yaşı kontrol değişkenleri eklenmiş ve modelden içyapısal boşlukları dolduran bağlar değişkeni çıkartılmış ve istatistiksel olarak anlamlı bir model oluşturulmaya çalışılmıştır. Yapılan analizin sonuçlarını aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.

Tablo 17: Çankırı İli Ağ Düzeneği Niteliklerinin Örgütlerin Bilişim Teknolojilerine Yatırımları Bağlamında Örgütsel Alandaki Eşbiçimliliğe Temel Etkisi

df F Significant (ist. anlamlılık) Partial eta Squared (etki büyüklüğü) Observed power (analiz gücü) * Model 10 8,241 ,028 ,954 ,797 Sabit 1 10,087 ,034 ,716 ,666 Bağın niteliği 1 ,275 ,627 ,064 ,070

Dış yap. boş. dol. bağ 1 ,427 ,549 ,097 ,081

Örg. güç ilişki bağı 1 5,266 ,083 ,568 ,418

Politik güç ilişki bağı 1 12,582 ,024 ,759 ,755 Merkez- ken ils. bağı 1 8,014 ,047 ,667 ,572 Yöneticinin üniv. dalı 3 1,538 ,335 ,536 ,190

Yöneticinin mem. 1 1,586 ,276 ,284 ,165

Yöneticinin yaşı 1 5,470 ,079 ,578 ,431 R Squared = ,954, (Adjusted R Squared = ,838), *p< .05.

Levene testinin öngördüğü varyansların homojenliği varsayımı, bazı kontrol değişkenlerin (kategorik değişkenler) modele ilave edilmesi ile yapılmış ve test sonuçlarına göre bu varsayım kabul edilebilir seviyede bulunmuştur. F (4,10)= .878, p<.05. istatistiksel olarak kabul edilebilir seviyededir. Tablodaki istatistiksel sonuçlara göre bu model anlamlı bir farklılık izah etmektedir (F(10, 4) = 8.241, p< .05, Düzeltilmiş R2 = .84). Modelde araştırılan toplam varyansın %84’ü açıklanmaktadır. Değerler arasındaki ilişki güç etkisi ise .95 olarak hesaplanmıştır. Eğer araştırma modelindeki değerler arasındaki ilişkinin gücü % .95 olarak kabul edilirse, analizde bu anlamlı ilişkiyi bulma olasılığı da yaklaşık %80 olarak hesaplanmıştır. Örgütsel ağ düzeneği nitelikleri ve bu düzenekteki yöneticilerin demografik özelliklerinin alandaki eşbiçimliliğe bilişim teknolojilerine yapılan yatırım çerçevesindeki etkisi göz ardı edilirse, alanın homojenleşme yönünde hareket ettiği görülmektedir (sabit; 224 birim). Tüm bu etkileşimler söz konusu olduğunda ise alana ortaklaşa kuruluşlarda ve karar mekanizmalarında etkili olma (politik güçten doğan ilişki bağları) ve merkez- kenardaki ilişki bağlarının etkisi olduğu görülmektedir. Bağın niteliği: Güçlü bağlar- zayıf bağlar, dış yapısal boşluğu dolduran bağlar, örgütsel güçten doğan ilişki bağlarının bilişim teknolojilerine yatırıma (eşbiçimlilik) temel etkileri

istatistiksel olarak anlamsızdır. Yine, modelin tamamına etki büyüklüğü bağlamında pozitif etkisi olan yöneticinin üniversite dalı, memleketi ve yaşının da bilişim teknolojilerine yatırıma (eşbiçimlilik) etkisi anlamlı değildir. Bu ilişkilerin anlamlılık dereceleri aşağıdaki tabloda ifade edilmektedir.

Tablo 18: Çankırı İli Ağ Düzeneği Niteliklerinin Bilişim Teknolojilerine Yatırımlar Bağlamında Örgütsel Alandaki Eşbiçimliliğe Temel Etkisi Parametre İstatistikleri

Β SS Significant

(ist. anlamlılık) Sabit 223,611 69,027 ,032

Bağın niteliği -3849,376 7333,979 ,627

Dış yap. boş. dol. bağ -,920 1,407 ,549

Örg. güç ilişki bağı 4,830 2,105 ,083

Politik güç ilişki bağı -21,659 6,106 ,024 Merkez- ken ils. bağı -136,556 48,238 ,047 Yön. üniv. dalı : İİBF -28,506 14,184 ,115

Yön. üniv. dalı : İnşaat müh.-Mimar -36,116 24,382 ,213

Yön. üniv. dalı : Fen Bilimleri-Mühendis -23,379 15,644 ,209

Yön. üniv. dalı : Avukat-eczacı 0(b) . .

Yön. memleketi: Çankırı 31,422 24,952 ,276

Yön. memleketi: Çankırı dışı 0(b) . .

Yöneticinin yaşı 1,615 ,690 ,079 a- R Squared = ,954 (Adjusted R Squared = ,838), *p< .05

b –Bu parametre sabit tutulduğu için 0 sayılmıştır.

Ortaklaşa kuruluşlarda ve karar mekanizmalarında etkili olma (politik güçten doğan ilişki bağları) ve merkez- kenardaki ilişki bağlarının bilişim teknolojilerine yatırıma (eşbiçimlilik) temel etkisinin negatif olduğu anlaşılmaktadır (β değerleri). Çankırı ilindeki örgütsel ağ düzeneğinde görece daha fazla politik güce sahip olan ve görece daha merkezde görülen örgütler, bilişim teknolojilerine yaptıkları yatırımlarla, alandaki diğer örgütlere daha az benzemektedir. Bilişim teknolojilerine yatırıma (eşbiçimlilik) örgütsel ağ düzeneği niteliklerinin temel etkisi yerine beraber (kesişen) etkileri dikkate alınarak anlamlı bir model oluşturulmaya çalışılmış ve yapılan istatistiksel analizler çerçevesinde

Tablo 19’da belirtilen model elde edilmiştir. Bu model, analiz edilen tüm modeller içinde en anlamlı istatistiksel değeri ve en yüksek etki büyüklüğünü sahip modeldir.

Tablo 19: Çankırı İli Ağ Düzeneği Niteliklerinin Bilişim Teknolojilerine Yatırımlar Bağlamında Örgütsel Alandaki Eşbiçimliliğe Kesişen Etkisi

df F Significant (ist.anlamlılık) Partial eta Squared (etki büyüklüğü) Observed power (analiz gücü)* Model 10 21,792 ,005 ,982 ,994 Sabit 1 10,142 ,033 ,717 ,668 İç yap. boş dol. bağ*Dış

yap. boş. dol. bağ 1 30,817 ,005 ,885 ,981 Bağın niteliği* Politik

güç ilişki bağı 1 96,371 ,001 ,960 1,000 Örg. güç ilişki bağı *

Merkez- ken ils. bağı 1 19,759 ,011 ,832 ,906 Bağın niteliği 1 37,501 ,004 ,904 ,993 Yöneticinin yaşı 1 ,299 ,614 ,070 ,071

Yöneticinin üniv. dalı 3 12,661 ,016 ,905 ,879 Yöneticinin memleketi 1 ,468 ,531 ,105 ,084

Yöneticinin pozisyonu 1 7,697 ,050 ,658 ,556 R Squared = ,982 (Adjusted R Squared = ,937), *p< .05.

Levene testi varyansların homojenliği varsayımından yola çıkarak yaptığımız analizler neticesinde elde edilen, F(5,9)= 1.953, p< .05 ile kabul edilebilir seviyede bulunmuştur. Yapılan analizler çerçevesinde, F(10,4)= 21.792 p< .05, Düzeltilmiş R2 = .94 değeri ile model istatistiksel olarak anlamlıdır. Modelde toplam varyansın % 94 gibi büyük bir kısmı açıklanabilmektedir. Aynı zamanda modelin etki büyüklüğü. 982 gibi yüksek bir değere, buna bağlı analiz gücü de .99 değerine çıkmıştır. Modelimizdeki ağ düzeneği nitelikleri arasındaki ilişkiler alandaki eşbiçimliği bilişim teknolojilerine yatırım yoluyla açıklarken, %94 gibi yüksek bir güce sahiptir. Bunların ötesinde, bu analizde ortaya çıkan ağ nitelikleri ile alandaki eşbiçimlilik ilişki gücünün, neredeyse tamamının tekrar ifade etme olasılığı vardır. Örgütsel ağ düzeneğinde hem iç hem dış yapısal boşluğu dolduran örgütlerin bilişim teknolojilerine yatırım bağlamında eşbiçimliliğe etkisi olduğu

görülmektedir. Çankırı’da araştırılan bu ağ düzeneğindeki örgütlerin bağlarının kuvveti- gücü ile politik güçlerinin alandaki eşbiçimliliğe etkisi anlamlı gözükmektedir. Aynı etki bu örgütlerin merkez-kenar konumları ile örgütsel güçleri arasında da bulunmaktadır. Özellikle, hem güçlü bağlara sahip hem de ağ düzeneğinde politik güce sahip firmaların alandaki davranışlarla ilişkisinde, örgütsel alana hatırı sayılır bir etkisi olduğu görülmektedir (etki büyüklüğü. 96). Yapılan analizler, ağ düzeneğinin kesişen etkileriyle beraber aynı zamanda, örgüt bağlantı niteliklerinin de temel etkisinin anlamlı olduğunu göstermektedir. Modelde kullanılan kontrol değişkenlerden, sadece ağdaki aktörlerin üniversite dalı alandaki eşbiçimliliğe anlamlı bir katkı sağlayabilmektedir.

Örgütsel ağ niteliklerinin örgütsel alanda eşbiçimliliğe ilişkisine baktığımız bu modelde kesişen (çoklu pozisyona bağlı) etkilerin ayrıntılı istatistiksel değerleri Tablo 20’de belirtilmektedir. Çankırı ili örgütsel ağ düzeneği söz konusu olduğunda, eşzamanlı yapısal boşlukları doldurabilen (iç ve dış) örgütlerin, bilişim teknolojileri uygulamalarında, alandaki diğer örgütlere daha az benzemektedir. Yine bu ağ düzeneğindeki firmalardan, ilişkilerinde güçlü bağlantılara sahipken daha fazla politik güç elde edenlerin de alandaki diğer örgütlere daha az benzemektedir. Bunun aksine, alanda daha itibarlı görülen örgütler, aynı zamanda güçlü olarak da kabul edilmişse, bu örgütlerin alandaki diğer örgütlere daha çok benzemektedir. Aynı şekilde, Çankırı’da firmalardan ağ düzeneğinde sadece güçlü bağlarla ilişki kurabilenler, alandaki diğer örgütlere yapı, süreç ve uygulamalarıyla daha çok benzemektedir. Bu araştırmada, mülakat yapılan yöneticilerin üniversite eğitim dallarının örgütsel alandaki eşbiçimliliğe etkisine bakıldığında; eğitimini avukatlık ya da eczacılık dallarında yapan yöneticilere nazaran, İİBF (İktisadi İdari Bilimler Fakültesi) mezunlarının, mühendis ve mimarların, örgütsel alanın eşbiçimli olmasından çok çeşitli olmasında rol aldıklarını göstermektedir.

Tablo 20: Çankırı İli Ağ Düzeneği Niteliklerinin Bilişim Teknolojilerine Yatırımlar Bağlamında Örgütsel Alandaki Eşbiçimliliğe Temel Etkisi Parametre İstatistikleri

Β SS Significant

(ist. anlamlılık) Sabit -140,451 59,266 ,077 İç yap. boş dol. bağ*Dış yap. boş. dol. Bağ -,060 ,011 ,005

Bağın niteliği* Politik güç ilişki bağı -3622,414 369,000 ,001 Örg. güç ilişki bağı * Merkez- ken ils. Bağı 2,929 ,659 ,011 Bağın niteliği 55658,545 9088,907 ,004 Yöneticinin yaşı -,228 ,418 ,614

Yön. üniv. dalı : İİBF -58,454 10,534 ,005 Yön. üniv. dalı : İnşaat müh.-Mimar -65,794 16,394 ,016 Yön. üniv. dalı : Fen Bilimleri-Mühendis -74,247 13,569 ,005 Yön. üniv. dalı : Avukat-eczacı 0(b) . . Yön. memleketi: Çankırı 7,249 10,594 ,531

Yön. memleketi: Çankırı dışı 0(b) . . Yöneticinin pozisyonu : Firma sahibi -32,721 11,794 ,050

Yöneticinin pozisyonu : Ücretli yönetici 0(b) . . a- R Squared = ,982 (Adjusted R Squared = ,937), *p< .05.

b –Bu parametre sabit tutulduğu için 0 sayılmıştır.