Kanada’nın siyasal yapılanmasına uygun olarak öğretmen eğitimi eyaletlere bağlıdır. Levin ve Naylor (2007) çalışmalarında, eyaletlerin farklı bölgelerindeki çeşitli ihtiyaçlara göre düzenlenen, öğrenci ve ya okula göre oluşturulan eğitim bütçelerinin tamamının eyalet hükümetleri tarafından karşılandığını belirtmişlerdir.
Gambhir, M.,Broad, K.,Evans, M., ve Gaskell, J. (2008) tarafından yapılan çalışmada, Kanada’da öğretmen eğitiminin, eyalet hükümetlerini, akreditasyon kurumlarını ve üniversiteleri içine alan karmaşık bir düzenleyici yapılanmanın kontrolü altında olduğunu belirtmişlerdir. Birçok eyalette öğretmen eğitimini bölgesel yasalar tarafından net bir şekilde düzenlenmektedir. Bu yasalar genellikle program ve pedagojiyi, staj uygulamalarını, çocuk ve genç gelişimini, yasaları ve sosyal sorunları kapsamaktadır. Üniversitelerin sorumluluğunda olan öğretmen yetiştirme sistemi bütçesi, eyalet
28
yönetimleri tarafından finanse edilir. Bu bütçeler eyaletlere ve ihtiyaçlara göre farklılıklar göstermektedir.
İncekara (2006) çalışmasında, eyaletler arası farklılıklar gösterse de Kanada’daki eğitim sisteminin genel amaçlarının şu şekilde olduğunu belirtmiştir;
Bölgeler ve kişiler arası farklar gözetmeksizin eğitimde fırsat eşitliği sağlamak,
Bireysel farklılıkları belirleyerek, öğrencilerin yetenekleri kapsamında en yüksek verimi almaya çalışmak,
Bireylere, toplumsal yasamda kullanacakları uygun bilgi ve becerileri kazandırmak, Sosyal, kültürel ve ekonomik gelişmeye katkı sağlayacak bireyler yetişirmek, Bilimsel ilerlemelere katkı sağlamak,
Ülkede genel politika olarak belirlenen, çok kültürlülük anlayışını öğrencilere kazandırmak.
Ültanır (2000) çalışmasında, Kanada eğitim sisteminin anaokulundan üniversiteye kadar hem devlet okullarını hem de özel okulları kapsadığını belirtmiştir. Farklı eyaletlerde eğitim planlamaları bakımından değişik uygulamalar gözlemlense de benzerlikler daha fazladır.
Kanada’da zorunlu eğitim okulöncesi dönemi ve orta öğretimi kapsar. Devlet okullarında ücretsizdir. Zorunlu eğitim eyaletler arasında küçük farklılıklar olmakla beraber 5–7 yaşlar ile 16-18 yaşlar arasındaki bireylere yöneliktir.
İncekara (2006)’ya göre; Kanada’da eğitimin yapılanması üçe ayrılır; Okul öncesi egitimi de kapsayan ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretim. Ontario eyaletinde ilköğretim, 1–8 sınıflar arası, (elementary education ya da K–8), ortaöğretim, 9–12 sınıflar arası, (secondary education ya da K–12). Ontario eyaletinde okul öncesi eğitimin ise iki yıl olduğunu belirtmiştir.
Kanada’da birçok eyalet ders araç-gereçlerini ücretsiz olarak dağıtmaktadır. Bu kitaplar ders yılı sonunda öğrenciler tarafından okula geri verilir.
Okul öncesi eğitim, 3–5 yaşlar arasında gerçekleşir. Okul öncesi eğitimde öğrencilere, günlük yaşamda kullanılacak temel beceriler kazandırılır ve öğrenciler ilkokula hazırlanır. Program genel olarak oyun temellidir. Bu eğitim düzeyi paralıdır ve zorunlu değildir. Ültanır (2000)’a göre; Kanada’da ücretsiz olan okul öncesi eğitim beş yaşından itibaren
29
başlar ve ilköğretimin bir parçası olduğundan ücretsizdir ve zorunludur. Kanada’da okulöncesi eğitim çocukları ilköğretime hazırlamanın yanında onlara, uyumlu davranmayı, okul alışkanlığı kazandırmayı, paylaşmayı, trafik kurallarını, grup çalışmasını, çeşitli sosyal faaliyetlerde bulunmayı, yemek yeme alışkanlığı kazandırmayı amaçlar.
Kanada’da ilköğretim tüm eyaletlerde zorunludur. İlköğretim 5-6 yaşlarında başlar, 12-13 yaşları arasında sona erer. Kanada’da ilköğretime başlayan öğrencilerin önemli bir bölümü okul öncesi eğitimi almaktadır.1. sınıftan 8. sınıfa kadar eğitimin devam ettiği bir süreci kapsar.
İlköğretim programında dil eğitimi, matematik eğitimi, sosyal bilgiler eğitimi, fen eğitimi, sağlık eğitimi, beden eğitimi ve sanata giriş eğitimi yer alır. Bazı eyaletler de ikinci dil eğitimi de programlarda yer alır.
Kanada’da ortaöğretim tüm eyaletlerde zorunludur. Birçok farklı özel ve devlet ortaöğretim kurumu bulunmaktadır. Kanada’da ortaöğretimde akademik eğitim verilir. Ayrıca dini eğitim ve sanat eğitimi veren okullar da vardır. Öğrenciler yeteneklerine göre alanlara ayrılabilirler. Program oldukça ağırdır ve zorunlu dersler vardır. Ortaöğretim dört sene sürer. 12–13 yaşlarında başlar ve 16–17 yaşları arasında sona erer. K–12 adı verilir. Kanada siyasi yapılanması gereği, ortaöğretimde eyaletler arası farklılıklar gözlemlenebilir. Bu yüzden sistemi genellemek mümkün değildir. Bununla birlikte Ontario 8+4’lük (8 yıl ilköğretim ve 4 yıl ortaöğretim), Nova Scotia 7+3+3’lük (7 yıl ilköğretim, 3 yıl ortaöğretim 1. aşama, 3 yıl ortaöğretim ikinci aşama), Quebec 6+5’lik (6 yıl ilköğretim ve 5 yıl ortaöğretim), British Columbia 7+5’lik (7 yıl ilköğretim, 5 yıl ortaöğretim) veya 7+3+2’lik (7 yıl ilköğretim, 3 yıl ortaöğretim 1. aşama, 2 yıl ortaöğretim 2. aşama) sınıf sistemini kullanmaktadır.
Yazıcı (2009) çalışmasında, Kanada’da okul yapılanmalarının derslere göre tasarlandığını belirtmiştir. Alanlara göre sınıflar değişiklik gösterir. Öğrenciler uygun derse göre sınıf değiştirirler. Sınıflar derslere uygun olarak düzenlenmiştir. Öğrenciler akademik alanlar ya da meslek kazanmaya yönelik alanları seçerler. Ortaöğretim kurumları çok amaçlıdır. Akademik alan veya mesleki seçimlerde bir çeşitlilik sunan birleşik (composite) okullardır. Orta öğretimde ders geçme sistemi vardır. Ortaöğretim bitirme şartları, eyaletlerin eğitimle ilgili kurumları tarafından belirlenmektedir.
30
Kanada müzik eğitim sisteminde göze çarpan en önemli unsur çok kültürlülüğe yapılan vurgudur. Kanada eğitim sistemi genel anlamda ulusal düzeyde belli bir merkezden yönetilmemektedir ancak her bir eyalet kendi içerisinde bu anlamda merkezi bir yapıya sahiptir.
Barakett and Cleghorn (2000)’un belirtmiş oldukları üzere Kanada’da 13 farklı ve yasal anlamda birbirlerinden ayrılan eğitim sistemi mevcut olsa da ülke genelinde program anlamında göze çarpan bir benzerlik söz konusudur. Bunun en önemli sebebi, öğrencilerin ülkenin bir eyaletinden başka bir eyaletine geçmeleri durumunda zorluk çekmelerinin önüne geçmektir. Program, müzik dersi özelinde incelendiği zaman görülmektedir ki beklentiler, kaynaklar ve de felsefi altyapılar eyaletler arasında farklılık gösterebilmektedirler. Birçok eyalette ilkokul düzeyinde müzik dersi sınıf öğretmeni tarafından verilmektedir. Kodaly yöntemi, kullanılan yöntem olarak ön plana çıkmaktadır. İlkokul düzeyinde müzik dersinin içeriğine bakıldığı zaman görülmektedir ki amaçlanan, genel anlamda hem kendi kültürünü hem de farklı kültürleri yansıtabilmektir. Klasik ve çağdaş besteciler programa dahil edilmiştirler. Her eyaletin kendi geleneği etrafında şekillenen müzik programı son derece renkli olmanın yanı sıra o eyaletin fiziki, coğrafi, ekonomik ve de sosyo-politik dokusundan izler taşımaktadır. Müzik yardımı ile farklılıklar ortaya konmaya çalışılmaktadır.
2.4.1. Kanada Öğretmen Yetiştirme Sistemi
Ülkede öğretmen yetiştirmek için iki temel model vardır. Birincisi, eğitim faktörlerinden dört veya beş yılda mezun olunan lisans programları, ikincisi ise lisans öğretimi sonrasında bir ya da iki akademik yılı kapsayan lisansüstü programlardır.
Kanada’da elliye yakın üniversite ve enstitü öğretmenlik sertifikası vermektedir. Öğretmen yetiştirme kursları 4 veya 5 yıl süren akademik ve mesleki çalışmaları içermektedir. Bu süre eyaletler arası değişiklik gösterir. Bazı üniversitelerde akademik programlar sağlanırken, diğerlerinde meslek eğitimi verilmektedir.
Levin (2012) çalışmasında, Ontario’daki 4 farklı okul sisteminde yer alan 120.000 öğretmenin, 4 sendikada örgütlenmiş olduğunu belirtmiştir. Ayrıca okullarda görevli 70.000 idari personelin ve hizmet görevlisinin de sendikalarda örgütlü olduğunu vurgulamıştır. Okul müdürü ve yönetici olarak çalışmak isteyenlerin; “Ontario Yeterlilik” belgesine sahip olması gerektiğini; bu yeterliliklerin de, aynı zamanda “Öğretmen
31
Yeterlilik” belgesi de, yönetimi öğretmenler tarafından seçilen ve yasal kontrol altında olan, “Ontario Öğretmenler Koleji” tarafından belirlendiğini belirtmiştir.
Birçok eyalette akredite olan üniversitelerden mezun olan öğretmenlere, eyalet yönetimleri tarafından lisans verilir. Ontario eyaleti birkaç yılda bir tekrarlanan standart bir öğretmenlik lisans sınavı yapar.
Levin (2012), Kanada’daki tüm öğretmenlik programlarının üniversiter sistemin içinde yer alan eğitim fakültelerinde gerçekleştiğini belirtmiştir. Her yıl 18.000 yeni öğretmen, sayıları 55’in üzerinde olan üniversitelerden mezun olmaktadır. Bu mezunlar öğrenimlerini tamamlayıcı nitelikte olan, okullarda ve toplum içerisinde danışmanlar gözetiminde gerçekleşen uygulama deneyimlerine yönelirler.
Stamp (2004) çalışmasında, öğretmen kolejlerinde ve okullarda gerçekleşen öğretmen yetiştirme sisteminin yavaş bir şekilde üniversitelere taşındığını belirtmiştir.
Kanada’da öğretmen olabilmek için farklı programlar vardır. Eğitim fakülteleri genel olarak sınıf öğretmeni yetiştirirler. Eğitim Lisans Programı derecesi “Bachelor of Education” (B.Ed.) verirler. Öğretmen olabilmenin bir diğer yolu ise 4 yıllık lisans programlarını tamamlamaktır. Bu tür programlar, bağlı bulundukları bölüm içerisinde Alan ve Alan Eğitimi programları olarak adlandırılmaktadırlar ve eğitim fakültelerine bağlı değillerdir. Alan Lisans Programı derecesi verirler (Örnek: Müzik Lisans Programı, Bachelor of Music, Mus.Bac). Alan Eğitimi Lisans programından mezun olan bireyler devlet kurumlarında öğretmenlik yapma hakkı kazanırlar. Alan Lisans programlarından mezun olan bireyler öğretmenlik yapmak için 1 yıllık öğretmenlik programı tamamlamak zorundadırlar.
OCT (2013) yayımladığı bildiride, Ontario Eyaleti’ndeki devlet okullarında öğretmen olabilmek için, öğretmen adaylarının Ontario Öğretmenler Koleji’ne (Ontario College of Teachers-OCT) üye olmaları ve bu kurumdan çalışma sertifikası-lisansı almaları gerektiğini belirtmiştir. Lisans sahibi öğretmenlerin, sertifikalarının ve üyeliklerinin devam etmesi için her yıl belli bir üyelik ücreti ödemeleri gerekmektedir.
OCT (2013)’ye göre öğretmen adaylarının lisanslanma şartları şu şekildedir;
- En az 3 yıllık, kurum tarafından kabul edilen, bir yükseköğretim kurumundan mezun olmak,
32
- Lisans derecesinden sonra 1 yıllık, kurum tarafından kabul edilen, bir öğretmenlik programını tamamlamak,
- Başvuru ücretlerini ve yıllık üyelik ücretlerini yatırmak,
Ontario Öğretmenler Koleji farklı alanlarda öğretmenlik lisansları sağlamaktadır. Bunlar; - Zorunlu eğitim kapsamında yer alan, K12 olarak tanımlanan (1-12 sınıflar), öğrencilere yönelik, Genel Eğitim Öğretmenliği.
- İlk yerleşikler olarak adlandırılan Kanada yerlilerine yönelik, lisans mezuniyeti şartı aranmaksızın anaokulu-anasınıflarına yönelik, Anaokulu-Anasınıfı Öğretmenliği.
- Teknoloji alanında ders vermek için, Teknoloji Eğitimi Öğretmenliği. - Kanada ana dillerini öğretmeye yönelik, Ana Dil Öğretmenliği.
- Sağır olan ve ya işitme zorluğu yaşayan bireylere genel eğitim alanında ders vermeye yönelik, Sağır ve ya İşitme Zorluğu Yaşayan Öğrenci Öğretmenliği.