Hannover Üniversitesi (2014) duyurusuna göre; Almanya’da müzik öğretmenliği lisans programı giriş sınavı incelendiğinde, giriş sınavının çok kapsamlı olduğu görülmektedir. Sınavın ilk aşamasında; 60 dakika süren yazılı bir müzik teorisi sınavı yapılmaktadır. Bu sınavda; adayların müzik teorisi, armoni, işitme (aralık, akor ve kadans bilgisi) ve form bilgisi düzeyleri ölçülmektedir. Yazılı müzik teorisi sınavından sonra adaylara 10 dakika süren sözlü bir müzik teorisi sınavı yapılmaktadır. Bu sınavda da adayların müzik teorisi, işitme (melodi tamamlama, melodi tekrarlama ve deşifre solfej) yeteneklerinin düzeyleri ölçülmektedir.
Hannover Üniversitesi müzik öğretmenliği lisans programında piyano ve ses alanları zorunlu alanlardır. Ana dalı piyano ya da ses olan öğrenciler ek olarak bir de çalgı çalmak zorundadırlar. Ana dalı çalgı, bestecilik, şeflik ya da ritim olan öğrenciler piyano ve ses
114
alanlarını ek olara almak zorundadırlar. Programa paralel olarak Hannover Üniversitesi yetenek sınavının kapsam geçerliliğini sağladığı görülmektedir. Sınavda ana dal, yan dal 1, yan dal 2 alanları ile ilgili ölçme ve değerlendirme yapılmaktadır.
Sınavın son bölümünde ise adayların konuşma ve sunum becerilerini ölçmek için, bir şiiri ya da metini okumaları istenmektedir.
Bu bilgiler ışığında, Almanya’da müzik öğretmenliği lisans programı giriş sınavının, programın tüm alanları ile ilgili ölçme yaptığı söylenebilir. Giriş sınavına ek olarak öğrencilerin müzik teorisi, müzik tarihi, form bilgisi, armoni ve müzik eleştirisi alanlarında bilgilerinin değerlendirildiği “Abitür Müzik” notları da giriş sınavına ek olarak kullanılmaktadır.
Sibelius Akademi (2014) duyurusuna göre; Finlandiya’da müzik öğretmenliği lisans programı giriş sınavı incelendiğinde, giriş sınavının çok kapsamlı olduğu ve uzun bir sınav sürecinin ardından bir öğretim yılında sadece 28 öğrencinin programa kabul edildiği görülmektedir.
Giriş sınavının 3 ana bölümden oluştuğu görülmektedir. Bu bölümler; Ön eleme sınavı, 1. aşama sınavı ve 2. aşama sınavıdır. Sınavların tümünün toplamda 15 güne yayıldığı görülmektedir. Sınav aşamalarının içeriklerine de bakıldığında, sınavın çok kapsamlı olduğu söylenebilir.
Ön eleme sınavı biri çoktan seçmeli diğeri de kompozisyon tarzında 60’ar dakikalık 2 sınavdan oluşmaktadır. Çoktan seçmeli sınavda adayların; Repertuar, Müzik Algısı, Müzik Tarihi ve Müzik Stilleri bilgilerinin ölçüldüğü görülmektedir. Kompozisyon sınavında ise öğrencilerin yazılı ifade güçleri ölçülmektedir.
Ön eleme sınavını başarı ile geçen adaylar 15 dakika sürecek 1. aşama sınavına girerler. Bu sınavda öğrencilerden çalgıları ve piyano ile birer kısa eser çalmaları istenmektedir. İşitme becerilerini ölçmeye yönelik melodi ve ritim tekrarı sınavın diğer bir aşamasıdır. Bu sınavda diğer ülkelerdeki yetenek sınavlarından farklı olarak öğrencilerden kantele adındaki Fin halk çalgısı ile eşlik çalarak bir halk şarkısı söylemeleri istenmektedir. Buna ek olarak piyano, akordeon ya da gitar eşlik çalarak bir tane daha şarkı söylemeleri istenmektedir. Sınavda adaylardan son olarak verilen bir melodiyi piyano ile kulaktan çalmaları istenmektedir.
115
2. aşama sınavı 3 gün sürmektedir. Bu sınavda öğrencilerden çalgıları ile 3 farklı dönemden 3 eser çalmaları istenmektedir. Ardından piyano ile 2 adet klasik eser ve yine 2 adet pop/caz eser ya da halk şarkısı çalmaları istenmektedir. Ses aşamasında ise adaylardan 1 eşlikli, 1 eşliksiz toplam 2 adet klasik eser söylemeleri istenmektedir. Ses aşamasının ikinci bölümünde de 1 adet pop/caz ya da halk şarkısı söylenmektedir. Adaylardan ana çalgılarının ve piyanonun dışında 2. ve 3. çalgılarında da ikişer adet olmak üzere toplam 4 eser çalmaları istenmektedir.
Yetenek sınavlarının ardından, uzman bir ses terapisti gözetiminde adayların ses analizleri yapılmaktadır. Adayların seslerinde gelişimi engelleyici ya da mesleklerini yapmayı zorlaştıracak bir sorun tespit edilirse, adaylar tüm aşamaları başarı ile geçmiş olsalar da sınavları geçersiz sayılmaktadır.
Müzik alanı ile ilgili yetenek sınavlarının tamamlanması ile adayların eğitsel ve sosyal becerilerinin ölçüldüğü sınavların yapıldığı görülmektedir. Bu sınavlardan ilki; öğretme deneyimidir. Bu sınavda adaylara uygulamalarından 30 dakika önce bir konu sunulup hazırlık yapmaları istenmektedir. 8-12 kişilik, belirlenen yaş gruplarına göre düzenlenmiş öğrenci grubuna, 8 dakika sürecek bir ders anlatımı yapılmaktadır. Bu sunumun ardından adaylardan, kendi performanslarını değerlendirecekleri “Öz Değerlendirme Yazısı” hazırlamaları istenmektedir.
Finlandiya müzik öğretmenliği lisans programı giriş sınavının, hem müzik alanı hem de öğretmenlik mesleği becerilerini ölçmesi yönünden çok kapsamlı ve ayrıntılı olduğu söylenebilir. Ses sağlığı açısından yapılan değerlendirmenin de diğer ülkelerdeki uygulamalardan farklı bir özellik gösterdiği söylenebilir.
İngiltere’de müzik öğretmenliği lisans programı bulunmamaktadır. Alana yönelik lisans eğitiminin ardından sertifika programları ile öğretmenlik yeterlilikleri alınmaktadır. İngiltere’deki bir diğer farklı uygulama da standardize edilmiş sınavların ve özerk kurumların yaptığı sınavların giriş sınavı olarak kabul edilmesidir. Üniversiteler gerekli duydukları durumlarda yetenek sınavı yapma haklarını kullanırlar.
Leeds Üniversitesi (2014) duyurusuna göre; İngiltere’de müzik lisans programı kabul şartları incelendiğinde, Abrsm (Grade8) çalgı sınavı ve Abrsm (Grade5) teori sınavı sonuçları giriş sınavı olarak kabul edilmektedir.
Grade8 çalgı sınavında; adayların, kurulun belirlediği, 3 farklı dönemden 3 eser çalmaları gerekmektedir. Aynı sınavda adayların, kurulun belirlediği, major/minör diziler, arpejler ve
116
teknik yeteneklerin gösterildiği, çalgılara göre tasarlanmış çalışmaları çalmaları istenmektedir. Adaylardan, belirlenen eserleri çalgıları ile deşifre çalmaları istenmektedir. Sınavın son aşamasında ise adayların işitme becerilerinin ölçüldüğü görülmektedir.
Türkiye’deki müzik öğretmenliği lisans bölümlerinin eğitimleri ile karşılaştırıldığında, İngiltere’de Grade8 çalgı sınavının, Türkiye’de lisansüstü eğitim düzeyinde bir seviyede olduğu söylenebilir. İngiltere’de çok farklı düzeyde ve çok yüksek sayıda müzik lisans programının varlığı, aynı zamanda tüm üniversitelerin kendi programlarını kendilerinin tasarlama yetkisinin bulunması ise her üniversitenin bu düzeyde yetenek sınavı şartı aramaması sonucunu getirmektedir. Müzik lisans programlarının merkezi ya da ortak olmaması sonucunda bazı okulların, özerk kurumların sınav sonuçlarına ihtiyaç duymadan kendi sınavlarını yapmaları, eğitim seviyesinin farklılıklar göstermesine yol açmıştır. Grade5 teori sınavında; adayların, Müzik Teorisi (Ölçü Bilgisi, Anahtar Bilgisi, Ton Bilgisi ve Aralık, Kadans Bilgisi, Terim ve İşaret Bilgisi) ve besteleme yetenekleri ölçülmektedir.
İngiltere’deki müzik lisans programı giriş sınavları ve yetenek sınavları incelendiğinde, sınavların merkezi bir şekilde ve standardize edilmiş olarak yapılması, diğer ülkelerdeki uygulamalardan farklılıklar göstermektedir. Bu sınavların belirli kuruluşlar tarafından tasarlanması ve değerlendirmenin uzmanlar tarafından yapılması, sınav sonuçlarında bir standart yakalanmasını sağladığı söylenebilir. Aynı zamanda sınavların yıl içerisinde belirli aralıklarla tekrarlanması da öğrencilerin kaygı düzeylerinden kaynaklanabilecek performans dalgalanmalarının seviyesini düşüreceği söylenebilir.
Kanada’da müzik öğretmenliği lisans programlarının giriş sınavları, İngiltere’de olduğu gibi özerk kuruluşların yaptığı sınavlardan yararlananın yanında üniversiteler kendi giriş sınavlarını da yapmaktadırlar. Aynı zamanda Kanada’nın coğrafi yapısıyla da ilgili olarak, üniversiteler, belirli bir mesafeden uzakta yaşayan öğrenciler için görsel ve işitsel kayıt altına alınmış yetenek sınavlarını da kabul etmektedirler. Bu açıdan bakıldığında, Kanada’daki sistemin diğer ülkelere göre daha esnek ve öğrenci odaklı olduğu söylenebilir. Kanada’da müzik öğretmenliği lisans programlarının giriş sınavları sonuçlarında ek olarak değerlendirmeye alınan bir diğer unsur da, öğrencinin ilk ve orta eğitimde aldığı müzik dersi notlarıdır. Aynı zamanda okul dışında ya da okul içerisinden performansa yönelik aldığı müzik derslerinin öğretmenlerinin de referans mektuplarının, değerlendirme açısından önemli bir rol oynadığı söylenebilir. Kanada’da tüm meslekler için izin belgesi
117
veren özerk kuruluşlar vardır. Müzik öğretmenliği sertifikası, profesyonel müzisyenlik, sokak müzisyenliği… vb. alanlarda verilen sertifikaların çok ayrıntılı şekilde değerlendirilmesi sonucu, öğrenci adayları için verilen referans mektuplarının, giriş sınavlarında önemli bir aşama olduğu söylenebilir.
Toronto Üniversitesi (2014) duyurusuna göre; müzik öğretmenliği lisans programı giriş sınavının daha önce belirtilen özelliklerden dolayı çok kapsamlı olduğu söylenemez. Kanada müzik öğretmenliği lisans programı giriş sınavı şu aşamalardan oluşur:
Müzik Teorisi Sözlü Sınavı. Bu sınavda, öğrencilerin çalgı ya da solfej deşifre düzeyleri ve aralık, akor ve kadans bilgisinden oluşan müzik teorisi bilgi düzeyleri ölçülmektedir. Çalgı Sınavı. Bu sınavda adayın, üniversite öğretim kadrosunun çalgılar için belirlediği listelerden seçtiği 3 eseri çalmasıyla, adayların çalgıları ile ilgili teknik düzeyleri ölçülmektedir.
Mülakat Sınavı. Bu sınavda ise, adayların çalgıları ile ilgili repertuar bilgileri, genel repertuar ile ilgili bilgileri ve seçilen eserlerin yapısıyla ilgili bilgileri ölçülmektedir. Aynı zamanda bu sınavda adayların, müzikal ilgi alanları ile ilgili tartışmaları ve kariyer hedeflerini anlatmalarıyla, sözlü ifade yetenekleri ölçülmektedir.
Türkiye’de müzik öğretmenliği lisans programları giriş sınavları incelendiğinde, sınavların 2 aşamadan oluştuğu görülmektedir. Eleme Aşaması ve Seçme Aşaması olarak adlandırılan bu aşamaların yanında öğrencilerin YGS’ndan aldıkları puanlar ve Orta Öğretim Başarı Puanları’nın da sınav sonuçlarına yüksek oranda etkisi olduğu görülmektedir.
Dokuz Eylül Üniversitesi (2014) duyurusuna göre; Eleme Sınavı, tek ses, iki ses, üç ses ve melodi tekrarlama aşamalarından oluşan müziksel işitme alanı, solfej deşifre ve ses alanlarından (şarkı söyleme) oluşan bir sınavdır. Bu sınavın yansıtmaya (reflective) yönelik bir sınav olduğu söylenebilir.
Seçme Sınavı ise; dikte, melodi, ritim ve dört sesli akor tekrarlama, ses, ana çalgı ve yan çalgı aşamalarından oluşan bir sınavdır. Bu sınavın hem yansıtmaya yönelik hem müzik teorisi hem de performansa yönelik bir sınav olduğu söylenebilir.
118