Kadın Kooperatiflerinin Ihtiyaçları Nelerdir?

Kadın kooperatiflerinin ekonomik girişimlerini geliştirmelerine yönelik ihtiyaçları farklıdır. Anket sonuçlarının en fazla ortaya koyduğu üç ihtiyaç: aktif kadın kooperatifleri için (1) ürün/iş geliştirme, (2) mali/örgütsel destek ve (3) teknik destek ve danışmanlık; inaktif kadın kooperatifleri için ise (1) eğitim, (2) mali/örgütsel destek ve (3) teknik destek/danışmanlıktır (Şekil 52).

Kadın kooperatiflerinin bulundukları bölgenin, ihtiyaç duydukları destekler üzerinde bir etkisi bulunmamaktadır; anket sonuçlarına göre, kadın kooperatiflerinin ihtiyaçları arasında bölgeye dayalı bir fark ortaya çıkmamaktadır. Bununla beraber ihtiyaçlar arasında fark yaratan faktörlerden biri kadın kooperatifinin türüdür. İşletme kadın kooperatifleri özellikle (1) ürün/iş geliştirme (2) mali/örgütsel destek ve (3) eğitim konularında; tarımsal kalkınma kadın kooperatifleri ise (1) mali/örgütsel destek (2) teknik destek/danışmanlık ve (3) ekipman konularında desteğe ihtiyaç duymaktadır (Şekil 53).

Şekil 53 KADIN KOOPERATIFLERININ TÜRÜNE GÖRE IHTIYAÇLARI (AKTIF VE INAKTIF) (N=101)

Mekân Eğitim Teknik Destek/ Danışmanlık Ürün/İş Geliştirme Mali/ Örgütsel Dest

ek Ekipman Personel Ağ Oluşturma/ Ortaklık Diğer

Tarımsal Kalkınma

(n=28) 36% 54% 68% 54% 71% 61% 21% 39%

Finansman, daha ucuz girdi, ekilecek alan, bakanlıktan destek

İşletme (n=64) 55% 59% 56% 70% 63% 47% 27% 52%

-Tüketim Koop (n=2) 100% 100% 50% 50% 100% 100% 50% 50%

-Üretim ve pazarlama

(n=2) 0% 50% 50% 50% 0% 0% 0% 50%

-Küçük Sanatlar (n=4) 25% 0% 25% 0% 25% 25% 0% 0% Finansman

Diğer: Yayıncılık (n=1) 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0%

Arkadaşlık, hiyerarşisiz iletişim

Diğer yandan kadın kooperatifleri ile yapılan görüşmelerin sonuçlarında, aktif ve inaktif kadın kooperatiflerinin talep ettiği destekler arasında küçük bir fark olduğu görülmektedir. Genel olarak en fazla talep edilen destekler (1) kooperatif doğasını dikkate alan destekler, (2) yerel destekler, (3) yatay ve dikey ağ oluşturma ve paylaşım, (4) destekleri takip edecek şekilde kapasite geliştirme ve (5) girişimcilikten fazlasıdır. Gözlenen küçük fark ise, inaktif kadın kooperatiflerinin mekân, süreç yönetimi ve finans gibi temel desteklere daha fazla ihtiyaç duymalarıdır. Bu da tekrar faaliyete geçebilmeleri için temel gereksinimleri olmasından kaynaklanmaktadır.

Görüşmelere göre eğitim konusunda destek alanların yarısı, kadın kooperatifi kurma ve işletme konulu eğitimleri içerik ve öğrenme biçimi açısından yararlı bulduklarını ifade etmişlerdir. Bu tür eğitimler kadınlar için ve bir kadın kooperatifini işletmek için gereken becerileri geliştirmek üzere tasarlanmışlardır. Kadın kooperatiflerine özel bu eğitimler, aşağıda aktif bir kadın kooperatifi kurucusunun da dile getirdiği gibi, kooperatifin başarılı olması için gereken örgütlenme becerilerine yöneliktir:

“Kadınlara yönelik kooperatif işletme ve kapasite geliştirme eğitimleri için KEDV’ gittik.”

45 paydaşla yapılan görüşmeler ise kadın kooperatiflerine yönelik destek programlarının yetersiz olduğu noktalar hakkında fikir vermektedir. Paydaşların görüşmelerde en çok dile getirdiği dört yetersizlik (1) politikalar (2) kaynak yaratma (3) farkındalık ve (4) eğitimden oluşmaktadır.

Bunlardan birincisi kadın kooperatiflerine yönelik politikalardaki yetersizliklerdir. 4.

bölümde mevzuat taramasında değinilen vergi kanunlarını, harçları, politikaları ve yönetmelikleri içermekte, ayrıca kooperatiflerin yasal statüleri nedeniyle programlara erişmede karşılaştıkları güçlükleri de ortaya koymaktadır.

Kadın kooperatifleri dar gelir kadınlar arasında ortak hareket etme kültürünü ve girişimciliği desteklediği için önemli araçlardır. Bu yüzden, hızla kooperatiflerin sorunların üstesinden gelmesine yönelik kararlar alınmalı ve harekete geçilmelidir.

Kooperatiflerin karşılaştığı en önemli sorunlardan biri büyük mali problemler yaşamalarına da neden olan, herhangi bir ticari işletmeyle aynı şekilde sınıflandırılmalarıdır. Hızla kadınların güçlendirilmesinde önemli bir rolü olan kadın kooperatiflerini güçlendirecek politikaların geliştirilmesi gerekiyor.

Paydaşların desteklerle ilgili dile getirdiği ikinci yetersizlik fonlardır ve bu konuyu farklı şekillerde yorumlamaktadırlar. Örneğin, çoğu kredi, iş danışmanlığı ya da teknik destekle ilişkili kredi ve hibe programlarıyla ilgili yorum yapmaktadırlar.

Kadın kooperatiflerine fon, eğitim ve teknik destek sağlanmalıdır.

Paydaşlar açısından destek programlarıyla ilgili üçüncü yetersizlik kadın kooperatifleri

ile ilgili farkındalıktır. 3. bölümde iç ve dış güçlükler kapsamında yetkililerin kadın kooperatifleri ile ilgili farkındalıklarının yetersiz olduğuna değinilmiştir. Bu, kadın kooperatiflerinin varlığı, toplum içindeki yerleri, etkileri veya ihtiyaç duydukları destekler hakkında olabilmektedir. Kadın kooperatiflerindeki bir yöneticinin aşağıda belirttiği gibi :

“Çoğu kurum kadın kooperatiflerini bilmiyor. Kooperatifler ihtiyaçlarına yönelik farkındalık geliştirmeleri için desteklenmeli. Eğer kurumlar kooperatifler hakkında bilgi sahibi olursa, onları destekleyecek somut adımlar da atarlar.”

Kadın kooperatifleri hakkında farkındalıkla aynı derecede önemli diğer bir konu ise eğitimdir. Bu raporda daha önce de belirtildiği gibi, eğitim kadın kooperatiflerinin aldığı başlıca destektir. Bununla beraber görüşmelerde paydaşların hiç biri kooperatiflerin örgütsel yapısı ve bir kooperatifi başarıyla işletmek için gereken özgün beceri ve bilgiler hakkında yorum yapmamaktadır. Yalnızca bir paydaş kadın kooperatifi ortaklarına, çalışanlarına ve yöneticilerine farklı eğitimler verilmesi gerektiğini aşağıdaki gibi ifade etmektedir:

“Başvuranları desteklemek için hibe programları ile ilgili bilgilendirme toplantıları düzenliyoruz… Ve proje yazma eğitimleri veriyoruz. Kooperatiflerin kendileriyle projeleri üzerinde birebir çalışacak uzmanlarla desteklenebileceğini düşünüyorum (örn. proje fikri geliştirme ve teklif hazırlama)”

Paydaşların kadın kooperatiflerine yönelik desteklerle ilgili tanımladığı diğer yetersizlikler, programların uygunluğu ve erişilebilirliğini, işe yönelik desteği, mekân ve ekipman desteğini, kadın kooperatiflerinden satın almaları ve kadın kooperatiflerini destekleyen diğer örgütlerin desteklenmesini içermektedir.

“Kurum ve kuruluşlar sözle takdir etmek yerine somut destekler verirlerse, kadın kooperatiflerine zorlukları aşmaları için yardımcı olabilir. Örneğin, protokolle mekan, arazi, ekipman tahsis ederek; iş geliştirme desteği vererek, ürün ve hizmetlerini satın alarak, lojistik destek vererek (örn, elektrik su vb., ulaşım) ve tanıtım ve özel sektörle ilişkilerinde yardım ederek. (Belediye temsilcisi)”

Paydaşların bir kısmı kamunun kadın kooperatiflerini desteklemedeki rolünü tartışmaktadır. Kadın kooperatiflerini yönetme ve desteklemede hangi bakanlığın önayak olması gerektiği konusunda bir fikir birliği bulunmamaktadır. Kamudan paydaşlar genel olarak kadın kooperatiflerine hükümet kurumlarının stratejik planlarında daha çok yer verilmesi ve hükümetin destek programlarının kadın kooperatiflerinin erişebileceği esneklikte olması gerektiğini dile getirmektedirler.

Mikro-anlatımlarda ise 39 hikâyede kadın kooperatiflerinin çeşitli kurum ve yapılardan yeterince destek alamadığı belirtilmektedir. Kadınlar, kooperatiflerinin

potansiyelini açıkça ifade etmekte, bununla beraber destek verebilecek çeşitli kurumların uzun süreli bir anlayış ve taahhüt göstermediklerini ve başladık işleri takip etmediklerini dile getirmektedirler. Aktif kadın kooperatiflerinin iki ortağı bu durumu aşağıdaki gibi ifade etmektedir:

“Kooperatifimizi kuralı 2 yıl oldu. Birçok kurum ve kişinin bizi destekleyeceklerine söz verdiğini hatırlıyorum. Bunlar arasında siyasi partilerin bazı üyeleri, yerel yönetimlerden bazı kişiler vardı. Çok heyecanlı ve motivasyonluyduk. Fakat bunların sadece boş sözler olduğunu ve bize boş umut verdiğini anladık. Eğer bu sözler tutulsaydı, kooperatifimiz daha iyi bir durumda olabilirdi, daha az desteğe, yardıma ihtiyaç duyardık. Bizi şimdi desteklemelerini umuyorum.”

“Amacımız toplum iyiliği olduğu ve bölgedeki ilk kadın kooperatifi olduğumuz için bizi destekleyebilecek her kuruma gittik ve misyonumuzu anlattık. Kadınları ailelerine destek olmalarında desteklemeyi amaçlıyoruz. Bugün de kooperatifle ilgili iyi dileklerimiz var, fakat ne kadar uğraşsak da yerel yönetimlerden hiçbir destek alamıyoruz. Neden bizden uzak durduklarını asla anlamıyoruz. Para istemiyoruz, sadece desteklerini, örneğin kirasını ödeyip boş bir odalarını mutfak olarak kullanmayı, istiyoruz. Şu anda Ticaret Odasının desteğiyle devam ediyoruz. Tüm bu güçlüklere rağmen, yaptığımız iyi şeylerden, 300 kadının 10’unun bile olsa ayakları üzerinde durduğunu görmekten gurur duyuyorum. Çabalarımın onların güçlenmesine yaradığını görmek tüm hayalkırıklığımı ve yorgunluğumu götürüyor.”