Küreselleşmenin Ortaya Çıkardığı Fırsatlar ve Tehditler

KüreselleĢme hem fırsatları hem de tehditleri beraberinde getirmektedir. Büyüyen pazarlar ve bilgi, iletiĢim, ulaĢım teknolojilerindeki hızlı geliĢmeler yaĢam standartlarını artırmada fırsatlar sağlarken, dıĢ ticarette artan rekabet önemli zorluklara neden olmaktadır (Joseph 2004).

KüreselleĢmenin yaratmıĢ olduğu fırsatları iyi değerlendirip, tehditlere karĢı savunma mekanizmaları geliĢtirebilen ülkeler, küreselleĢmenin avantajlarından yararlanırken, bunu baĢaramayan ülkeler ise ülkeler sıralamasındaki konumlarını kaybederek geri sıralara düĢme riski ile kaĢı karĢıya kalmaktadırlar (ġahin ve GümüĢ 2007). KüreselleĢmenin fırsat ve tehditlerinden sadece ülkeler değil, aynı zamanda ülke içinde yaĢayan insanlar da etkilenmektedir.

4.6.1. Küreselleşmenin Ortaya Çıkardığı Fırsatlar

KüreselleĢme, hem enformasyon teknolojisindeki geliĢmelerin nedeni, hem de sonucu olarak dünyayı “küresel bir köy”e dönüĢtürmüĢtür. UlaĢım ve iletiĢim maliyetlerinin düĢmesi, üretimde iĢbölümü ve uzmanlaĢmaya olanak sağlanmıĢtır. Üretimdeki iĢ bölümü ve uzmanlaĢma; etkinliği ve dolayısıyla verimliliği artırmıĢ ve artan verimlilik uluslararası piyasalarda rekabetin artmasına neden olmuĢtur. Yine iletiĢim ve ulaĢım alanında yaĢanan geliĢmeler, üretilen malların daha ucuz tanıtılmasını ve daha kolay pazarlanmasını sağlamıĢtır (Leba 2001a). GeliĢen ve değiĢen teknolojiler, kooperatifleri de olumlu yönde etkilemiĢtir.

Örneğin; kooperatiflerin ortaklarına daha hızlı ve daha kaliteli hizmet sunmasına; bir çok ülkedeki kooperatiflerin uzmanlaĢmaya gitmesine ve dolayısıyla pazar paylarının artmasına neden olmuĢtur.

Sınırların ortadan kalkması ve ülkelerin ticarete katılmaları, ihracat ve ithalata yönelik üretim yapan sektörlerde nitelikli iĢgücünün istihdamını artırmaktadır. Buna karĢılık inĢaat ve ulaĢım gibi ihracat ve ithalata yönelik olmayan sektörlerde niteliksiz iĢgücü için istihdam

31

olanakları doğmaktadır. Öte yandan, ticaretin geniĢlemesi göç baskısını da azaltmaktadır (Aktan ve ġen 1999).

Mali küreselleĢme sonucu, fon talep eden ülkeler ile fon arz eden ülkeler arasındaki iliĢkiler hem yoğunlaĢmıĢ, hem de çeĢitlilik kazanmıĢtır. Bu çerçevede geliĢmekte olan ülkeler, geliĢmiĢ ülke piyasalarına rahatlıkla girebilme ve dolayısıyla getirisi yüksek ve riski düĢük finansal yatırımlarda bulunabilme imkanına kavuĢmuĢlardır.

GeliĢmiĢ ülkelerde üretimin küreselleĢmesi ile “endüstri toplumu” yerini “bilgi toplumuna” bırakmaktadır. Böylece, küreselleĢme sürecinde imalat sektörünün önemi azalırken; bankacılık, sigortacılık, finansman gibi hizmet sektörlerinin önemi artmaktadır.

Ġmalat sektöründe ortaya çıkan boĢluk da, geliĢmekte olan ülkeler tarafından tamamlanmaktadır. Bunun sonucunda küreselleĢme sürecinin ortaya koyduğu değiĢimden her iki ülke grubu da yarar sağlamaktadır. (Leba 2001a). Doğrudan yabancı yatırımların hizmet sektörüne yöneldiği günümüzde kooperatifler de, bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde geliĢme göstermiĢlerdir. Örneğin Almanya‟daki kooperatif bankaları tüm Alman halkına bankacılık hizmeti vermekte, Fransız tarım kooperatifleri dünyadaki ikinci en büyük kredi ve bankacılık sistemini gerçekleĢtirmektedirler (Çıkın 2007c). Ayrıca küreselleĢme; etkin kaynak kullanımı ve verimliliğin artması, tüketicilerin daha standart ve daha ucuz mal talep etmeleri, tıp alanında ki geliĢmeler ve insan ömrünün uzatılması, yaĢam standartlarının yükselmesi v.b.

fırsatlar da yaratmaktadır.

KüreselleĢmenin sağlamıĢ olduğu fırsatlara rağmen tüm dünya ülkelerine eĢit bir Ģekilde dağılmamakta, geliĢmiĢ ülkeler pastadan büyük bir pay alırken, az geliĢmiĢ olan ülkeler pastadan küçük bir pay almaktadırlar.

4.6.2. Küreselleşmenin Ortaya Çıkardığı Tehditler

KüreselleĢme sürecinin ortaya koyduğu yeni fırsatlar sert mücadeleleri de beraberinde getirmektedir.

KüreselleĢmenin yarattığı en önemli tehditlerden biri, gelir dağılımının eĢit bir Ģekilde dağılmaması ve zenginlerle yoksullar arasındaki farkın giderek daha da büyümesidir.

Özellikle, 1980 sonrasında geliĢmiĢ ülkeler arasında kiĢi baĢına gelir açısından bir yakınlaĢma gözlemlenirken, geliĢmiĢ ülkeler ile geliĢmekte olan ülkeler arasındaki fark giderek artıĢ göstermiĢtir (Aktan ve ġen 1999).

Emek piyasası da küreselleĢmeden etkilenmektedir. KüreselleĢme ile birlikte artan rekabet düĢük iĢgücü maliyetine sahip geliĢmekte olan ülkelere, emek yoğun üretime dayalı mallarda karĢılaĢtırmalı üstünlük sağlamaktadır. Bu durum geliĢmiĢ ülkelerin tekstil,

demir-32

çelik, gıda gibi daha çok emeğin yoğun olduğu ve niteliksiz iĢgücünün istihdam edildiği endüstrilerde rekabeti arttırmaktadır. Artan rekabet sonucunda, geliĢmiĢ ülkelerde hem iĢsizlik artmakta hem de iĢgücünün iĢveren karĢısında pazarlık gücü zayıflamaktadır. Böylece bu ülkelerde ücretlerin düĢmesine neden olmaktadır. Ücretlerin düĢmesi ile, geliĢmiĢ ülkelerdeki niteliksiz iĢgücü zarar görmekte ve yaĢam standartları düĢmektedir. Ayrıca, endüstri toplumundan bilgi toplumuna geçiĢ, iĢ alanlarını imalat sektöründen hizmet sektörüne doğru kaydırmaktadır. Bunun sonucunda geliĢmiĢ ülkelerde sendikalı olarak çalıĢan kesim için iĢ olanakları hızla azaltmaktadır (Aktan ve ġen 1999).

Mali piyasaların bütünleĢmesi, bir ülkeye yapılan yatırımlar, o ülkenin tasarruflarıyla sınırlı kalmayacak; geliĢmiĢ ülkelerdeki fazla fonlar rahatlıkla yatırım ihtiyacı olan geliĢmekte olan ülkelere akabilecektir. Böylece hem geliĢmekte olan ülkeler hızla geliĢecek, hem de geliĢmiĢ ülkelerin tasarrufları etkin biçimde kullanılmıĢ olacaktır (ġahbaz 2003). Ancak, mali piyasaların bütünleĢmesi, herhangi bir ülkenin mali piyasasında oluĢan istikrarsızlığı, uluslararası mali piyasalara kolayca yansıtabilmesine neden olmakta ve böylece küresel ekonomik krizlere yol açabilmektedir. Bir ülkede veya bölgede yaĢanan ekonomik kriz kısa bir süre içinde diğer ekonomileri de etkileyebilmektedir (ġimĢek ve Özpınar 2003). Ayrıca, küreselleĢme; çevrenin kirlenmesi, suç, uyuĢturucu madde kullanımı, terörizm, hastalık ve silah trafiği gibi sorunlar da yaratmaktadır.

33