Küresel Rekabet Engelleri

Küresel rekabet avantajlarının elde edilmesinde çeşitli engeller vardır ve bu engeller, sektörün tamamen küresel bir sektöre dönüşmesini önler. Küresel rekabet avantajları, tüm engellerden ağır bastığında bile, engeller hala küresel olarak rekabet etmeyen ulusal firmalar için stratejik dar konumlar (nişler) sağlayabilir. Bu engellerden bazıları ekonomiktir ve küresel olarak rekabet etmenin doğrudan maliyetini yükseltir.

Diğerleri maliyeti ille de doğrudan etkilemez, ancak, yönetsel görevlerin karmaşıklığını artırabilir. Üçüncü bir kategori, ekonomik durumu yansıtmayan tamamen kurumsal engellerle veya devlet engelleriyle ilgilidir. Son olarak, bazı engeller yalnızca sektör ilgililerinin algılama veya kaynak sınırlılıklarıyla bağlantılı olabilir.¹⁰⁵

105 ÇETİNTAŞ, Hakan; “Küresel Rekabet ve İşbirliği”, İşveren, C39, Sayı10, Temmuz 2001, s. 19-22.

1.2.6.2.1.1 Ekonomik Engeller

Uluslar arası pazarda yer almak isteyen işletmeleri, ülkelerindeki koşullardan farklı olarak, girecekleri ülkenin özellikleri ve pazarın durumu oldukça zorlayacak, karşılarına birçok engeller çıkaracaktır. İşletmeler yabancı bir ülkeye mal satacaklarından dolayı öncelikle satacakları ürünleri o ülkenin kültürüne ve insanların ihtiyaçlarına uygun olarak dizayn etmek zorundadırlar. Belki de bu durum yıllardır ürettikleri mallarda köklü değişiklikler yapmalarına neden olacaktır. Ürünlerin nakliyesi ve indirildiği yerde depolanması da ilk etapta firmalar için oldukça büyük sorunlar teşkil edecektir. Çünkü işletme ürünleri ilgili ülkeye ulaştırdıktan sonra ülke içindeki transfer şekillerinin faklı olma ihtimalinden dolayı da sorunlar yaşayacaklardır. Ayrıca yeni giriş yapacakları ülkede yıllardır faaliyet gösteren ve tüketici tarafından benimsenmiş zor rakipler ile uğraşmak zorunda kalacaklardır. Bunlarla beraber girecekleri ülkenin bankacılık, kambiyo sistemi ve ticari kanunlarının faklılığı da önemli sorunlar arasında yer alacaktır. Bu ekonomik engeller; nakliye ve depolama maliyetleri, farklı ürün ihtiyaçları, sektörde yer edinmiş dağıtım kanalları, satış gücü, hazırlık ile sonuç alma arasında geçen süreye duyarlılık, coğrafi pazarlar içindeki karmaşık kesimlendirme başlıkları altında aşağıda açıklanmıştır.

1.2.6.2.1.1.1 Nakliye Ve Depolama Maliyetleri

Nakliye veya depolama maliyetleri, birkaç ülkedeki özelleştirilmiş tesisleri ve taşımacılığı içeren entegre bir sistemde, üretimin etkililiğini olduğu kadar, merkezileştirilmiş üretim tasarruflarını da dengeler. Rekabet, esas olarak pazardan pazara değişen bir temelde gerçekleşmektedir. Bu engellerin uç şekillerde varlığı, bir sektörün aslında ulusaldan çok bölgesel olduğu anlamına gelir.

1.2.6.2.1.1.2 Farklı Ürün İhtiyaçları

Ulusal pazarlar farklı ürün çeşitleri talebinde bulunduklarında, küresel rekabet engellenir. Kültür, ekonomik gelişme seviyesi, gelir düzeyleri, iklim ve benzeri farklılıklar nedeniyle, ulusal pazarlar maliyet, kalite veya performanstan ödün vermeyi gerektiren, tarz; büyüklük ve diğer boyutlar açısından farklı ürün çeşitlerini talep edebilir. Doğal ürün ihtiyaçları aynı olsa da, farklı yasal sınırlamalar, inşaat kanunları veya teknik standartlar da, farklı ulusal pazarlarda farklı çeşitler talebini zorunlu kılabilir. Farklı çeşitler üretme ihtiyacı, küresel ölçek veya öğrenme ekonomilerinin

başarılmasına engel olur. Bu durum aynı zamanda, değişen çeşitlerin, değişen hammadde veya bileşen gereksinimleri anlamına gelmesi durumunda, küresel kaynak belirlemeden elde edilecek faydaların oluşmasını da engelleyebilir.¹⁰⁶

1.2.6.2.1.1.3 Sektörde Yer Edinmiş Dağıtım Kanalları

Her bir ulusal pazarda dağıtım kanallarına erişim ihtiyacı, küresel rekabeti engelleyebilir. Müşterilerin sayısı çok ve bireysel satın alma miktarları az olduğunda, firma başarılı şekilde rekabet etmek için, halihazırda sektörde yer edinmiş olan bağımsız stoklama distribütörlerine erişmek isteyebilir. Bu gibi durumlarda, yabancı bir firma için, korunan dağıtım kanallarına sızmak çok zor olabilir. Önemli bir taviz verilmedikçe, kanallar yabancı bir firmanın ürün yelpazesini yerel ürün yelpazesiyle değiştirmeye yanaşmazlar.¹⁰⁷

1.2.6.2.1.1.4 Satış Gücü

Eğer ürün, yerel bir üreticinin doğrudan satış gücünü gerektirirse, uluslararası rakip, potansiyel bir ölçek ekonomisi engeliyle karşılaşır; bu engel, ulusal rakiplerin satış güçlerinin geniş bir ürün yelpazesi satmaları halinde, en şiddetli düzeyine çıkar. Bu faktör, doktorlara detaylı olarak anlatılması gereken tıbbi ürünler gibi maliyetli sektörlerde daha fazla küreselleşmeyi engelleyebilir.

1.2.6.2.1.1.5 Hazırlık İle Sonuç Alma Arasında Geçen Süreye Duyarlılık

Kısa moda olma süreleri, hızla gelişen teknoloji ve benzeri nedenlerle, hazırlık ve sonuç alma sürelerine duyarlılık, küresel rekabete karşı işleme eğilimi gösterir.¹⁰⁸ Ulusal pazar ile merkezileştirilmiş üretim arasındaki mesafe, ürün geliştirme veya pazarlama aktiviteleri, pazar ihtiyaçlarına cevap vermede moda tasarımı ve dağıtımı gibi sektörlerde kabul edilemez olan gecikmeler yaratma eğilimindedir. Bu sorun, yerel ürün ihtiyaçları farklı olması halinde, daha da ağırlaşır.

1.2.6.2.1.1.6 Coğrafi Pazarlar İçindeki Karmaşık Kesimlendirme

106 ENER, Neriman;”Globalleşen Pazarlarda Yeni Rekabet Ekolojisi”, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C:15, Sayı:1, 1994, s.115-122.

107 PORTER, Micheal E.; Rekabet Stratejisi , Çev: Gülen Ulubilgen, Sistem Yayıncılık, İstanbul, Kasım 2003, s. 350.

108 ENER, Neriman;”Globalleşen Pazarlarda Yeni Rekabet Ekolojisi”, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C:15, Sayı:1, 1994, s.115-122.

Rekabet eden markalar arasında ulusal pazarlardaki müşteriler tarafından fiyat veya performanstan verilen karmaşık ödünler, küresel rekabetin engellenmesinde, ulusal ürün çeşitliliği farkları ile aynı temel etkiye sahiptir. Karmaşık kesimlendirme, birçok çeşide sahip ürün yelpazesi ihtiyacını veya ısmarlama ürünler üretme yeteneğini daha da fazla artırabilir. Ek çeşitler üretmenin maliyetine bağlı olarak, entegre bir üretim sisteminde üretimin merkezileştirilmesinden elde edilecek maliyet avantajlarını etkili bir şekilde engelleyebilir. Yerel firma, yerel pazarın çeşitli kesimlerini algılamayı ve bunlara uyarlanmayı pekala başaracaktır.

1.2.6.2.1.1.7 Dünya Çapında Talebin Olmaması

Eğer çok sayıda büyük ülkede talep oluşmazsa, küresel rekabet de oluşamaz. Bu durum, sektör yeni olduğu veya ürün ya da hizmet yalnızca birkaç ulusal pazarda bulunan alışılmamış bir müşteri grubunun ihtiyaçlarını karşıladığı için doğabilir. Yani işletmeler piyasaya yeni çıkan bilinmedik bir mal üretiyor veya sadece birkaç ülke halkı tarafından bilinip tüketilen bir mal üretiyorlarsa bu durum üretilen mala talebin az olmasına neden olur.