Bu hu sus lar ro man tas la ğın da, çö züm le me ler de de be lir til -di, ele alın ma ya ça lı şıl dı. Şu or ta ya çık tı: Kürdistan'da sev gi de kat le dil miş tir. Ni te kim bir çok sö mür ge ci ağız da, “vah şi dir Kürt, sev gi or ta mı, se vil me-sev me di ye bir şey yok tur, bil mez ler” di yor. Bu ger çek ten de bi raz böy le dir. Sö mür ge ci lik bu ko nu da da kat li am ro lü nü oy na mış tır. Do la yı sıy la dev rim ci ey le mi mi zin bir sev gi ey le mi ol du ğu an la tıl ma ya ça lı şıl -mış tır. Sev gi yo lu, sev gi tar zı dev rim le bir lik te ele alı nı yor, ob jek tif te mel ko nu lu yor. Sev gi ve say gı nın na sıl ge li şe bi le ce ği, ne le re bağ lı ola rak iler le ye bi le ce ği or ta ya ko nu lu yor. Öz gür te mel ler bu ra da bü yük an lam ifa de edi yor. Bu ko nu da yi ne es te tik dev re ye gi ri yor. Fi zi ki, ru hi ve bi linç li ol ma nın es te tik le bağ lan tı sı ku ru lu yor. Bun la rın in sa nı gü zel leş ti re bi le -ce ği or ta ya çı kı yor. Bir an lam da bi zim sa vaş ger çe ği mi zin, ye ni den ya pı lan dı rır ken, güç lü sa vaş tır ma nın-sa vaş ma nın
güç lü bir sev gi iliş ki si ne yol aça bi le ce ği vur gu lan mış tır. Baş -lan gıç ta ki ucuz duy gu la rın, sev gi le rin sa va şa güç ver me di ği ve ya bun dan alı koy du ğu, ge ri ci leş ti re ce ği, hat ta her tür lü tas -fi ye ci li ğe ka dar gö tü re bi le ce ği or ta ya ko nul ma ya ça lı şıl mış tır.
Bu ko nu da ki doğ ru yak la şı mın ol duk ça bü yük de ğe ri ol du ğu, Kürdistan'da da çok önem li so nuç la ra yol aç tı ğı, ka dı nın kö le lik yak la şı mı nı yı ka rak bü yük çı kı şı na, ai le nin es ki tarz -da ki ya pı sı nın çö zü lü şü ne, er ke ğin es ki zih ni ye ti nin yı kı lı şı na yol aç mış tır. Bu ay nı za man da önem li bir dev rim sel ge liş me olu yor. Bu da tam bir sa nat yö nü dür as lın da. Ro ma nın en çok iş le ne cek yö nü bu dur. Ro man as lın da fi i len, önem li oran da ipuç la rıy la ya şan mış tır. Onun ta mam lan ma sı, ta sa rım gü cüy le, ha yal ler le, tut ku lar la, ira dey le, azim le, es te tik le bes le ne cek yö nü de di yo ruz ki, ge liş ti ril me ye de ğer dir.
Dı: Bi zim saf la ra ka tıl ma dan ön ce baş lat tı ğı mız iliş ki, o kö le lik tar zı dır. Da ha son ra bi zi saf la ra ge ti ren sü reç le bir lik te saf lar da ya vaş ya vaş kö le lik ten ko pu şu ya şı yo ruz. Ya ni öz gür lü ğün ge rek li ol du ğu nu, es ki ya şa mın kö le bir iliş ki tar zı ol du ğu nu an la dık tan son ra ar tık öz gür lük ara yı şı na gi ri yo ruz. Ger çek ten öz gür lük ne dir? Ka fa da na sıl so mut laş tı rıl ma lı dır? Öz gür lü ğe na sıl ula şı lır, yön te mi ne dir? Ça ba sı na sıl ge liş ti ri lir? Bu tar tı şı la rak ko nu la bi lir. Çün kü saf lar da bu tür iliş ki ler ya da ko -puş lar çok yo ğun ola rak ya şa nı yor.
P.Ö: Evet, özel lik le gel di ği niz alan lar da bu az tar tı şıl mış tır, bi raz ka pa lı kal mış tır. Dağ da ki fa a li yet ler de bi raz böy le. Biz tar tış ma yı er ken baş lat tık. Or ta do ğu sa ha sın da bi raz da ge liş tir -dik. De di ğim gi bi dağ da ki ler hiç tar tış ma dı. As ke ri ya şa mın da ağır lı ğın dan ötü rü ne fır sat bul du lar, ne de fır sat ta nı ya bil di ler.
Zin dan da ki ler bu nu dü ze nin man tı ğıy la ele al dı lar. Ya ni tam öy le dü ze nin iliş ki tar zı nı dev rim ci lik le mas ke le ye rek ve ya ci la la ya rak dev rim ci iliş ki ede bi ya tı nı ge liş tir mek is te di ler. Dı şa -rı dan bir çok kı zın bi li nen mu az zam sev gi laf la -rı na, ku cak la ma yak la şım la rı na ve ben ze ri tu tum la ra, içe ri de ki le rin de ay nı ya -nıt la rı, da ha çok PKK'nin tas fi ye ye uğ ra tıl mak is ten di ği sü reç le
bir lik te ol du. Tas fi ye ci lik üs lu bu nun de rin leş ti ril di ği Şe ner pro -vo kas yo nu so mu tun da bu or ta ya ko nul du. Ör ne ğin dev rim ci özü ne ve ya dü rüst lü ğü ne inan dı ğı mız bir ar ka da şın ken di ni na sıl duy gu çar pıt ma sı na uğ rat tı ğı nı, onu kor kunç bo yut la ra tır -man dır dı ğı nı de ğer len dir dik. Bu nun gi bi bir çok iliş ki nin içe ri de ya şan dı ğı, er kekka dın iliş ki le ri nin ne re dey se dev rim, par ti iliş -ki si nin ye ri ni tut tu ğu bi li ni yor.
Yi ne dü zen den ge len genç le rin, öğ ren ci le rin 12 Ey lül or ta mın -da çok şe kil siz, amaç sız ya şa dık la rı iliş ki ler var. Bi raz -da TV kül tü rüy le, dü ze nin, o 12 Eylül'ün “Ame ri ka lı laş tır ma, Holl ywo od laş tır ma” (ki em per ya list ya şam tar zı olu yor) yo lun da genç li ğe em po ze et ti ği sah te iliş ki ler or ta da. Ta bii kla sik köy lü kö ken li öğe le ri miz de de ka dı na an cak cin sel te mel de yak la şım ol du ğu için, dü ze nin bu sah te sev gi iliş ki le ri nin hep si yay gın ca da ya tıl dı. Ha len de yo ğun ca bu nun et ki si ni ya şa yan lar var dır.
Ben ken di mi bu ko nu da iyi bir çö züm le me ara yı şı yap tım. Bu ko nu da sa nı yo rum da ha de rin li ği ne kav ra nıl mak du ru mun da yım.
Ya pı açı sın dan ol sun, hat ta çok çe şit li yak la şım sa hip le ri açı sın -dan ol sun, bu ra da ger çek bir dev rim yap tık as lın da.
Be nim baş lan gıç ta ki iliş ki bi çi mim de her şey var dı. Dü ze nin, köy lü lük özel lik le ri nin et ki le me si var dı. Yi ne çok yü zey sel lik var dı. Ta bii ar ka daş la rın iliş ki yak la şı mı na gö re bir ki şi li ğim de yok tu. Bu nu bir ka der ola rak gör mek, bu nu zin ci re vu rul muş bir so run gi bi an la mak müm kün de ğil di. Fa kat çok ucuz bı rak mak da müm kün de ğil di. He sa bı nı son ra sor ma yak la şı mı var dı. Tas fi ye ci nin ve iş bir lik çi nin tas fi ye si ni TC'nin tas fi ye si ne dö nüş tü re dö nüş tü re in ti kam al mak var dır. As lın da me se le ye kla sik an lam da yak laş mı yo rum da. Hat ta ne kla sik an lam da, ne mo dern an lam da. Be nim ka dın iliş ki le rim de öz önem li dir.
So ru nu ta nım la ma açı sın dan ce vap ver me ye ça lı şı yo ruz. Çok eleş ti ri sel yak la şı yo ruz. Bir de fa şu nu ka bul et mi yo ruz; ai le de di -ğin böy le olur, ka dın-er kek iliş ki si böy le ku ru lur, cin sel lik şöy le ifa de edi lir ve tat min bu lur gi bi so run lar la ye tin mek is te mi yo rum.
Tam ter si ne çok ger çek çi yak la şı yo ruz. Hem bi lim sel, hem ruh sal, hem si ya sal bo yut la rı nı bü tü nüy le iç içe gö re rek de ğer len dir me tar zı na ula şı yo ruz. Hat ta öz gür olan ne dir? Öz gür lük ile sev gi ara sın da ki bağ lan tı na sıl ku ru lur? Gü zel lik le bağ lan tı sı na sıl ku ru -lur? Onu ver me ye ça lı şı yo rum, onu tar tış tı rı yo rum.
Dik kat edi lir se, ya pı mız da ki mi li tan lar için böy le si ne bir yak la şı mın faz la ge liş me di ği ni söy le mek zor de ğil. Her bi ri ya in kar eder, ya kö le ce bağ la nır; çok bi rey ci lik var. Hat ta ser best bı rak sa lar bir bir le ri ni han gi hal le re ge ti re cek le ri ne ger çek ten in sa nın ta ham mül et me si zor dur. Bu iliş ki nin çok az öz gür lü ğü esas ala ca ğı açık tır. Hat ta ta raf la rı ta nın maz ha le ge ti re cek tir.
Bir ta ra fın çok ra hat lık la bir ko ca ka rı du ru mu na gel me si iş ten bi le de ğil dir. Bu du rum dev rim de is tis ma ra, dev ri min mu az zam tas fi ye si ne yol aça cak tır. Di sip lin yok, dü zen yok. Ta bii her kes bir eş- dost iliş ki si ne de niy le pay is te ye cek, bu da dev ri mi dur dur ma ya gö tü re cek tir. Ken di ba şı na bir iliş ki bi le bü yük bir tas fi ye ci lik le so nuç la na bi lir.
Di ğer yan dan ge liş ti ril mek is te nen ve ya öz gür lük te id di a lı olan ön der lik tar zı, ön ce lik le bü tü nüy le iliş ki yi ko par tı yor, par ça lı yor. Mül ki yet ko nu su ol mak tan çı kar tı yor. Er ke ği, ege -men er kek ko nu mun dan çı kar mak is ti yor. Ka dı nı, cin si ye ti mül ki yet te me lin de kul lan ma öğe si ol mak tan çı kar ma ya yö ne li -yor. Er kek ege men lik li an la yış lar la ol duk ça mü ca de le edi lir ken, ka dı nın ne ol du ğu so rul ma ya ça lı şı lı yor. Ör ne ğin, top lum ger -çe ğin de ev li lik için ne di ye bi li rim? “ Kürt Bah -çe sin de Söz le şi”
ad lı de ğer len dir me sin de Yal çın Ho ca dü şün ce si ni bi raz iler le ti yor. Ev li lik üze ri ne de ğer len dir me ler yap ma ge re ği duy muş tum. Hay li il ginç ve dik kat le ba zı so nuç lar çı ka rı la bi le cek de -ğer len dir me ler dir. Ta bii bir lik te lik le re faz la kar şı ol ma mak la bir lik te, is ter ev li lik şek lin de ki özel iliş ki nin, is ter se bu gün Türkiye'de yay gın laş tı rıl mak is te nen çe şit li ya şam bi çi mi nin, bir çok şe yi gö tür dü ğü, hat ta tü ket ti ği an la şı lı yor. Me se la ba zı so nuç lar çı kar mış tır: “Ai le sev gi adı na ku ru lu yor, bu sev gi nin do ğal bir so nu cu dur” di yor. Hat ta di yor ki, “tü ke ti yor bu.” Bi
zim yak la şım la rı mız dan bu nu çı kar mış; bi raz da bu an la ma ge -le bi lir. Ev li lik ola yı al tın da ya tan et ken -le rin bo ğu cu ol du ğu nu fark et miş tir. Ay rı ca yak la şım la rı mız dan ba zı te mel nok ta lar tes pit et miş tir: Ev li lik ola yı nı gör müş tür; ana-ba ba ev li li ği, ken di öz ev li lik de ne yi mim ve top lum da Kürt ev li li ği nin müt hiş ku ru tu cu, bo ğu cu et ki si ni fark et miş tir. İş te ora da bi zim dev ri mi miz için “Bü yük bir sev gi ey le mi ola bi lir” di yor.
De mek is te di ğim, gö re bi li yor. O bö lüm hay li in ce len me ye de ğer. Faz la tek rar la mak is te mi yo rum o bö lü mü. “Kut sal ai le üze ri ne Ab dul lah Öcalan'ın ey le mi üç tür. Bi rin ci si, ana-ba ba ev li li ği nin ba ba sı nı tü ket ti ği ni gör müş tür. Ba ba sı kut sal ai le dü ze nin de bir tür çıl dır mış bi ri si dir. İkin ci si ken di si nin ev li lik de -ne yi mi bir cen de re ol muş tur. Üçün cü sü, Kürt ai le ler. En azın dan 1992 ön ce sin de PKK sa vaş çı sı ol ma teh li ke si ne kar şı ço cuk la rı nı alıp Avrupa'ya gö tü rüp ev len dir me le ri. Ge ril la ya kaç ma kor ku su ev li lik le alt edil me ye ça lı şıl mak ta dır. Bun lar bir grup ey lem li lik tir” di yor. “Bun la ra öz gür leş tir me ey le miy le ve ri len kar şı lık so nu cu mül ki ye tin ta ba nın da kor ku var dır. Kor -ku nun kal dı rıl dı ğı top lum da cim ri özel mül ki yet de ol maz.
Kor ku mut la ka cim ri dir. Özel mül ki yet bi rik ti ril miş cim ri lik tir.
Ev li lik en giz li özel mül ki yet tir.” Dik kat edin, bun la rı bi zim gö rüş me de açık lık ol sun di ye ya zı yor. “İs ter imam ni ka hı ol sun, is ter ki li se ta nı ma sı, is ter la ik ye rel yö ne ti ci ler ta ra fın dan im za lan sın, ni kah bir borç lar hu ku ku söz leş me si dir. Te me lin de de bir lik te li ği baş lat ma de ğil, sü rek li li ği gü ven ce ye al ma duy gu su var dır. Ni kah, sev gi nin tü ke ne ce ği kor ku su dur. Bu ne den -le sev gi yi tü ket mek tir. İki cin sin bir ol ma sı an cak yak la şım da son suz luk var sa in sa na la yık tır. Bir lik te ya şa mak bir se rü ven dir.
Her an bir bi ri ni ye ni den keş fet me yü rek li li ği dir. Her an ye ni ise, bir lik te ol mak son suz dur. Sev gi an cak yü rek li lik le müm -kün dür. Aşk, an cak sev di ği ne gök le ri zap te de bi le nin hak kı dır.
Esa ret zin ci rin den hal kı ya da özel mül ki yet zin ci rin den emek çi yi kur tar mak, gö ğü zap tet mek le öz deş tir. Gö ğü zap tet -mek, gü ven ka zan mak tır. Gü ve ni lir ol ma ya nın sev me gü cü
yok tur” di ye de vam edi yor. Ör ne ğin “re el sos ya lizm de cin sel obur lu ğun öz gür lük ola rak gö rül me si ne Ab dul lah Öcalan'ın tep ki si nin bü yük ol du ğu na ina nı yo rum” di yor çö zü len Sov yet sis te mi ne iliş kin. “Baş kan APO, fe o dal kut sal ai le çö zül me den Kürdistan'ın öz gür ola ma ya ca ğı na ina nı yor. Kut sal ai le, tut sak iliş ki ve tut sak ka dın de mek tir. Bu çö züm le me ey le mi öz gür leş -tir mek -tir. APO'nun kut sal ai le ye ce va bı ka dı nı öz gür leş -tir me ey le mi dir. Ge ril la ka dın sü re cin de ise, ken di ka dın cen de re sin -den in ti kam al mak ola rak dü şün müş. Ra hat la tı cı dır.”
Söy le şi bu bö lüm de bun la ra de ği ni yor. Ya ni bir yer de an la -dık la rı nı özet le miş olu yor. Ta bii bu çö züm le me ler de öz gür lü ğü ya ka la mak müm kün dür. Tar tış mak için de ce sur ola cak sı nız.
Be nim gö re bil di ğim, gel di ğim alan da ce su ra ne bir tar tış ma ol ma dı ğı gi bi ka çış var dır. Ya şa dı ğı nız ba zı iliş ki ler si zi bi raz bu na lı ma sevk et miş tir. Ve bu nun ben de ne ka dar ya şan dı ğı nı ve na sıl so nuç lan dı ğı nı si zi ay dın lat sın di ye sun dum. Ya ni bir yer de her kes bun dan en bü yük pa yı, do la yı sıy la ce sa re ti al sın di ye an lat tım. Ta bii bir ço ğu ne tut ku su nu, ne kö le li ği ni, ne duy gu la rı nı di le ge ti ri yor; ört bas edi yor, bu na lı ma sok tu ru yor. Şim di ben de ya şa dım ama be nim ki, iş te bü yük öz gür lük ha re ke tiy
Be nim gö re bil di ğim, gel di ğim alan da ce su ra ne bir tar tış ma ol ma dı ğı gi bi ka çış var dır. Ya şa dı ğı nız ba zı iliş ki ler si zi bi raz bu na lı ma sevk et miş tir. Ve bu nun ben de ne ka dar ya şan dı ğı nı ve na sıl so nuç lan dı ğı nı si zi ay dın lat sın di ye sun dum. Ya ni bir yer de her kes bun dan en bü yük pa yı, do la yı sıy la ce sa re ti al sın di ye an lat tım. Ta bii bir ço ğu ne tut ku su nu, ne kö le li ği ni, ne duy gu la rı nı di le ge ti ri yor; ört bas edi yor, bu na lı ma sok tu ru yor. Şim di ben de ya şa dım ama be nim ki, iş te bü yük öz gür lük ha re ke tiy