Biz, Tem muz Konuşmaları'nda ba zı te mel ler koy duk. Ge çen yıl lar da da ay nı sı nı söy le dik. O doğ ruy du ve şim di slo gan laş mış tır. Va ta na ve sı nı fa bağ lan ma yan sev gi bir hiç tir. Bağ lan -ma sı için de el bet te öz lü ça ba ya ih ti yaç var dır. Laf ta is ti yor, ama pra tik te ter si iş li yor. Böy le er ke ği ve ya kı zı ne ya pa cak sın?
İliş ki le ri kaç pa ra eder? Sev gi ye gö tür mez, öl dü rür, ya kar. Ta bii bun lar bi zim "na sıl ya şa ma lı?" so ru su na ver di ği miz ce vap lar dır, di yo rum. Doğ ru dur, zor dur; sev gi sa vaş ka dar zor dur. Sev -gi yi ya rat mak, sev -gi yi oluş tur mak, sev -gi yi esas alan bir ya şa mı ger çek leş tir mek sa vaş tan ba şa rıy la çık mak de mek tir. Bu da eşit tir or du kur mak, ör güt kur mak, ke sin gö rev le re ba şa rıy la kar şı lık ver mek tir. On dan son ra si zin bir bi ri ni ze de ğer ver me ve sev gi sun ma hak kı nız ola bi lir. De di ğim gi bi bu ko nu da iki yüz lü lü ğe ve yü zey sel li ğe faz la ma hal yok tur. Ya şam sa na ger -çek leş tir me yi şart kı lı yor. Ger -çek leş ti rir sen ya şa ya bi lir sin, sa va şır san ya şa ya bi lir sin. Ya şam öz gür leş tik çe se vil me li dir ve bir in san da bun suz ola maz. Ha la bu so run lar et ra fın da yo ğun la şı yor, di ye cek si niz. Oy sa kim le rin ya şa ma ya hak kı var, kim -ler öz gür lük ten ya na, kim -ler ona hak kı nı ve an la mı nı ve ri yor, kim ler bu nun sah te si dir? Çö züm le me ler ge ce gün düz bu nun la uğ ra şı yor. Siz ler, çe şit li alan lar dan ge len öz gür lük aday la rı ola rak, çe şit li so run lar la bir lik te çık mış ve ka tıl mış sı nız. Faz la çö
züm gü cü ola ma mış sı nız. Gö rü yor su nuz ki, şim di du rum lar bi -raz da ha fark lı dır. Doğ ru su da bi -raz böy le ol mak zo run da dır.
Her şey den ön ce eşit ve öz gür ko şul lar ge re ki yor.
Be nim yap tı ğım di ğer bir iş, bir in sa na su na bi le ce ğim en iyi de ğer, ona bi raz da ha öz gür dü şün me fır sa tı ver mek tir. Bu ona öz gür dav ran ma fır sa tı nı ve rir, onu bas tır ma dan ve ona ha kim ol ma dan ön ce, ira de si ni or ta ya çı ka ran ko şul la rı ya ra tır. Dik kat edin, bü tün Kürt hal kı na da ver di ği miz bu dur. Ka dın la ra da ver di ği miz bu dur: İra de si ni or ta ya çı kar ma, ira de sa va şı. Bu mü kem mel yü rü tül dü. Çün kü ira de si ol ma yan il gi siz dir, sev gi yi faz la or ta ya çı ka ra maz.
Ölü can lar, de dik. Ölü be den ler le in san sev mez, se vil mez.
Bel ki ba zı la rı na aca yip ge le bi lir, ama aç mak ta ya rar var dır.
Kürt ka dın la rı nın ço ğu nun be den le ri ölü, ko kuş muş, so ğuk ve çok ka ba dır. Fi zik le ri bi raz böy le dir, ruh la rı do nuk tur. Fi kir dü ze yi hiç yok tur. Köy lü kı zı nı al, kü çükbur ju va kı zı nı ve ya er -ke ği ni al, söy le söy le, hiç tir; bir pa pa ğan ka dar bi le söz cük le ri tek rar la ya maz. Ne yi ya şa ya cak sın? Sev gi duy gu da, dü şün ce de ve ya şa mı pay laş ma da ka tı lım is ter. Ama bi zim ki buz da ğı gi bi -dir ve ya do nuk tur, bir-iki söz cük le her şe yi kes ti rip atar.
Böy le dir, ya ni her tür lü say gı sız lı ğı da ya tır. İn san bu ya şam dan ne an lar? Bir kız böy le bir er ke ğe öy kü nür, bir er kek bir kı za özen ti du yar ve çok kı sa bir sü re için de bir bir le ri ni mah ve der -ler. Ne den? Çün kü iliş ki ler te mel de ğer ler den yok sun dur.
Açık söy le ye yim; ben böy le bir iliş ki yi be ğen mi yo rum ve hiç kim se ye de ya kış tı ra mı yo rum. Bel ki si ze aşı rı mü da ha le edi yo rum, ama mü da ha le et me ge re ği ni du yu yo rum. Çün kü bi -çi mi niz den tu tun üs lup ve yak la şım la rı nı za ka dar her şe yi ni zin dü zel til me si ge re ki yor. Şim di öz gür bir in sa nı, Kürdistan'da ken di ya şa mı mı bi rin ci de re ce de ben ka rar laş tı rı yo rum. Bu, ulu sun ka rar la rı na ka dar gi di yor. Ya ni da ha da söy lü yo rum, ney le ya şa mak is te rim? Ge rek ka dın ve ge rek se er kek öl çü tün de en na mus lu su, en dü rüs tü na sıl ol ma lı; di ğer bir de yiş le sa -de ce ah la ki açı dan söy le me ye lim, fel se fi ve si ya sal açı dan na sıl
ol ma lı? Ye ni bir dün ya kur mak is te yen ler han gi ki şi lik ler den oluş ma lı? Bir ka dın na sıl ol ma lı? Ken di li ğin den or ta ya çık tı ğı nı san ma yın. Bi zim çok sı kı de ğer len dir mey le or ta ya çı kar ma tar zı mız ol ma sa, si zin ço ğu nuz şim di bi rer ev kı zıy dı nız, bi rer er kek kö le siy di niz. Mev cut mü da ha le ler si zi az çok dü şün dür me ye gö tü rü yor. As lın da par ti için de yü rü tü len bir po li ti ka dır: Ka -dı nı ser best bı rak, kö le leş mek is ter. Bu na en gel koy, uzun sü re ken di ayak la rı üze rin de yü rü sün, ko nuş sun, tar tış sın, eli ne si lah da al sın. Ba ka lım ne ya pa bi lir? Ya ni çok açık, biz de ka dın er ke ğin göl ge sin den bi le çı ka maz. Sen bu ka dar ba ğım lı bir ki -şiy le han gi öz gür lü ğü pay la şa bi lir sin? Er kek de bu ka dar kö le bir ka dı nı gör dük ten son ra, ken di sin de ne ka dar öz gür lük duy -gu la rı ge liş ti re bi lir? Mal gi bi bir kö le si var, ken di si ne her tür lü bas kı yı, sö mü rü yü, iş ken ce yi ve da ya ğı uy gu lu yor. Bu an lam da bu er kek de bit miş tir, ka ba sa ba bi ri nin te ki dir. Ka dın da ken di ne böy le bir er ke ği ya kış tır mış tır. Ya ni bir yer de ten ce re yu var -lan mış, ka pa ğı nı bul muş! O bu nu dü şü rü yor, bu onu dü şü rü yor.
O bu na en ka ba bi çim de yak la şı yor, bu ona en ka ba bi çim de yak la şı yor. İş te bu ra da ki şi li ğin dü şü rül me si, sev gi ve say gı nın bi ti şi or ta ya çı kı yor. Ni te kim Kürt ai le sin de ki ya şa mı mız bu dur.
Ta bii bü tün bun lar ağır du rum lar dır. İçin den gel di ği niz ko şul lar siz le ri az çok bu du rum lar da ya şat mış tır. Ama bi zim or ta mı mı zın da ha fark lı ol du ğu nu gö rü yor su nuz. Yi ne ken di öz -gü cü me da ya na rak bir şey ler yap ma ya ça lı şı yo rum. Bi rey sel, grup sal, par ti sel ve ulu sal dü ze ye iliş kin hi tap la rım, çağ rı la rım, çö züm le me ler ve iliş ki ler var. Bü yük öz gür lük tut ku nu ol du -ğum için, bir an lam da ka dın ko nu sun da da bin ler ce si ni or ta ya çı kar ma var. Ka nım ca hiç bir er kek bu ka dar kap sam lı ola maz.
Bir er ke ğin bir ka dın la iliş ki si sı nır lı dır. He le Kürt er ke ği söz ko nu su ol du ğun da, özel lik le bu aşa ma da dar dır, öy le faz la an -lam yük le ye mez. Bu da teh li ke li dir. Ben bi raz an -lam yük le dim, ge niş tut tum ve bu nun so nuç ala bi le ce ği or ta ya çık tı. Bir ka dın bağ la say dı ve ya ben çok düş kün ce bağ lan say dım, bel ki bir ulus bi ter di. Eğer o iliş ki ola yın da bü yük bir ha ta yap say dım (ki bu
teh li ke var dı), bel ki de ulus ol mak tan çı kar dık.
Evet, yak la şım la rın çer çe ve si ni az çok ya şa dı nız. Sa nı rım es ki si ne gö re epey ce dü şün me ve ba kış açı sı ka zan dır ma or ta ya çık tı. Ki şi li ği niz de es ki den da ha faz la gü ven var. Ken di niz ken -di ni zin ol ma sı ge rek ti ği ni dü şü nü yor su nuz. Er kek kar şı sın da son de re ce bo yun eğen bir tip ten, se çim ka bi li ye ti ne ula şan bir ki şi lik ha li ne ge li yor su nuz. Evet, tah min edi yo rum. Ne na sıl se vi lir, ne na sıl ya şa nı lır, ne na sıl ka bul gö rür, ne na sıl red de di -lir? Her hal de bu ko nu lar da az çok ira de gü cü ka za nıl dı.
Ben her za man söy lü yo rum: Be ni sev me ye ce sa ret ede cek bir kız va ta nı nı şu ka dar sev mek zo run da dır, şu ka dar ze ki ol mak zo run da dır, şu ka dar ör güt so run la rı na güç ye tir mek zo -run da dır. Et me di mi, ben faz la sev mem. Ken di ni ba na zor la mı sev di re cek ve ya zor la mı be ni ken di si ne mal ede cek? Ta bii tut tur du ğum ya şam dü ze yim var. Ona say gı lıy sa, da va ya bu ka dar yat kın ola cak. Cins ay rı mı nı da za ten bu ra da ya pı yo rum. Çün kü ben bi raz de ne yim ya şa dım. Kar şım da ki ka dın ken di si ni mi li mi mi li mi ne pa zar la ma ya ça lı şı yor du. Bir yer de ba na mal ol, bir yer de TC'ye mal ol, bir yer de iş bir lik çi li ğe mal ol gi bi. Ta bii ben de onu va ta na mal et me ye ça lı şı yor dum, ar ka sın da ki iliş ki yi de çe ki yor dum. Bu bü yük bir sa va şa dö nü şü yor du. Ama si zin ki böy le de ğil. Ne ye ba kı -la rak ka rar ve ri li yor? Bel ki de her han gi bir Kürt er ke ğiy miş gi bi ele al dı. Ya ni bi raz oyun oy na dın mı, cin sel li ği ni kul lan dın mı, "kı ro"yu dört dört lük bağ lar sın bi çi min de yak laş tı. Bir çok iliş ki bi raz böy le dir. Ama böy le bir er kek ol -ma dı ğı mı ka nıt la ya bil dim. Sa nı yo rum ilk de fa bu işe şaş tı.
Çün kü be ni kont rol et ti ği ni sa nı yor du. Ta bii Kürt ler de bir çok iliş ki böy le kont rol edi lir. Hem de bu yay gın dır.
Be nim böy le bi ri ol ma dı ğı mı gö rün ce, kar şım da ki ne yap tı?
"O za man bu na sıl bir er kek tir, bu cins ten ola rak ken di ni na sıl tat min edi yor, aca ba di ğer kız lar la iliş ki le ri var mı dır" bi çi min de pro vo ke et me yi de ne di. İş te “ev li er kek ka dın lar la böy le iliş ki ku rar mı?” Bir kaç ba yan la si ya si iliş ki ol du mu, der hal pro
vo ke edi yor. Hat ta “öl dür, ka dı nı ya şat ma, tek ka dın be nim, be -nim dı şım da hiç bir ka dın yok” di yor. Ya ni di ğer ka dın lar la en ufak bir iliş ki dü şü nül me ye cek, hat ta bi ri si öne çı ka rıl ma ya cak gi bi müt hiş bir fe o dal iliş ki ol du. Bu ko nu da da ba zı ör nek ler var ki, felç edi ci dir. Ta bii bu nun hi ka ye si da ha de rin dir. İliş ki bi raz da ha açı lır sa, “na sıl ol muş da bi zim ha be ri miz yok” di ye -cek si niz. Ama ba na gö re işin için de dev let de var dı. Dev let, ka dın ve aris tok ra si bir le şin ce, bu or ta ya çık tı. Ben de mal eden bir ada mım, ya ni Kürdistan'da or ta ya çı kan hay li bü yük bir ola yım. Kor kunç yük le ni yo rum, kor kunç kul lan mak is ti yo rum.
Za ten bü yük oy nu yor du. Bir ka dın-er kek iliş ki si, dev let iliş ki si ve bu da sa vaş iliş ki si ol du. As lın da bi raz da ben böy le yap tım.
Siz ce yap ma ma lı mıy dım? Yap ma say dım, PKK or ta ya çık maz dı. Bu her hal de düş ma nın üze ri ne da hi ya ne bir yü rü yüş tar -zı ol sa ge rek. Bu çer çe ve nin MİT çer çe ve si ol du ğu nu her kes kuş kuy la iz li yor du. Ama ben tam işin gö be ği ne ini yor dum.
Na sıl olur? Bu bir yer de ken di mi in ti har va ri bir ey le me sok mak tı, ama bu ko nu da da çok iyi tak tik ve rol oy na ma var.
Ay nı za man da dü rüst çe dir. Emi nim ki si zin si nir le ri niz yir mi -dört sa at da ya na maz dı. Ama be nim ki da ya na bi li yor. Bu be ni po li ti ka da bü yük du yar lı lı ğa ve us ta lı ğa gö tür dü. Ken di me ola ğa nüs tü ha kim ol ma ya gö tür dü. Ka dı nı he men ce za lan dır say -dım, her hal de be nim fark lı bir er kek ol ma dı ğım or ta ya çı kar dı.
Ne öl dür düm, ne de düş kün leş tim. Ya da na mus ge re ği mi böy le ol du? Ha yır. Çok in ce, çok us ta bir sa vaş yü rüt tüm. Gör dü -ğü nüz gi bi ora da Türk dev le ti kay bet ti.
İle ri de bu da ha iyi an la şı lır. Ta bii o da çok yol da şı mı zı vur -du, mah vet ti. Bu kont rge ril la yı bel ki ha la o yö ne ti yor. Man tık bu, öl dü rü cü ve boğ du ru cu bir man tık. Gö rü nüş te bir ka dıner kek iliş ki siy di, ama özün de mu az zam bir sos yal ve si ya sal iliş -ki, çok acı ma sız ve iş ken ce li bir iliş kiy di. As lın da bir çok iliş ki böy le dir. İliş ki ler de ne den ucuz ca kay be di yor su nuz? Ni ye iliş -ki ler le bü yü ye mi yor su nuz? Çok ko lay tes lim ol du ğu nuz için.
İçi niz den en değ me ola nı yir mi dört sa at için de bir iliş ki ye tes
lim olur sa, bun dan ya rar gö rür mü? İliş ki ye doğ ru bir gi riş yap -maz sa if lah olur mu? Sağ lam bir dü şün ce ya pı sı yok, sağ lam bir sev gi si ve say gı sı yok. Ney miş? İliş ki le re gü dü ler, ben cil lik ve fır sat çı lık ege men ol muş! Bu iliş ki ney se, sen de o ka dar sın.
Bu nun içe ri ği ne ka dar kü çük se, sen de o ka dar kü çük sün. Ken -di ni al dat ma! Bir çok ba yan ve er kek ar ka da şı mı za ba kı yo rum, as lın da kü çük iliş ki le rin, cü ce iliş ki le rin in sa nı dır ve ya iliş ki si yok tur. Ben yir mi- otuz yıl dır bu iliş ki le rin te o ri si ni ya pı yo rum, eği ti mi ni ha zır lı yo rum. Han gi niz be nim le bi raz ha re ket et se iler le ti rim. Bu bü yük bir tec rü bey le müm kün ola bi lir. Ama si zi iliş ki ler le baş ba şa bı rak sak, bel ki de in cir çe kir de ği ka dar sı nız.
Bu in sa na ba kın ca üzü lü yo rum.
De dim ya, ben iliş ki le ri en gel li yor de ği lim. Ama öy le bir iliş ki ku run ki, in san bra vo de sin. Şar tı mı koy dum: Na sıl aşık olu nur? Bi ri si be nim koy du ğum öl çü ler de aş kı ger çek leş tir sin, al kış la ya yım. Onu bü yük de ğer ola rak ifa de ede lim, yü cel te lim.
De dim ya, ben iliş ki le ri en gel li yor de ği lim. Ama öy le bir iliş ki ku run ki, in san bra vo de sin. Şar tı mı koy dum: Na sıl aşık olu nur? Bi ri si be nim koy du ğum öl çü ler de aş kı ger çek leş tir sin, al kış la ya yım. Onu bü yük de ğer ola rak ifa de ede lim, yü cel te lim.