V Kültür Katı Bağlamsal Analizleri

Uğurlu Höyük V. Kültür Katı bağlamsal analizleri BB20-21, BB20 ve BB22 açmaları üzerinden değerlendirilmiştir. BB20-21 açmasına ait 50 parça bezemeli çanak çömlek bulunmaktadır. BB20 ve BB22 açmalarında ise toplamda 3 parça bezemeli çanak çömlek yer almaktadır.

Grafik.14: Gökçeada Uğurlu Höyük V. Kültür Katı bağlam oranları

V. Kültür Katına ait bezemeli çanak çömlekler; bina içi dolgu %43,40, taban %18,90, taban üstü dolgu %17, yüzey %5,65, avlu tabanı %5,65, bağlamsız dolgu %3,70, avlu dolgusu %1,90, tahrip alanı %1,90 ve profil %1,90 olmak üzere farklı bağlamlardan gelmektedir (Grafik.14) Bu kategoriler içerisinde bina dışı dolgu, yüzey, tahrip alanları ve profiller, bina içine ait olduğu anlaşılamayan belirsiz verileri ortaya çıkartmaktadır. Bu kategoriler içinde yer alan üç adet bezemeli çanak çömlek BB20 ve BB22 açmalarına aittir. Bu açmalar BB20-21 açması kadar geniş

kazılmadığından dolayı anlaşılamamıştır. Ancak BB20-21 açması verilerin izlenebilmesi açısından daha iyi sonuçlar vermektedir.

Çizim.4: ‘Bina 2’ mimari çizim (V. Kültür Katı 1. Tabaka /M.Ö 5900)

V. Kültür Katı 1. Tabaka’da yer alan “Bina 2” yapısında toplam 14 adet bezemeli çanak çömlek bulunmuştur (Çizim.4). Bezemeli çanak çömleklerin Uğurlu Höyük’te çok az sayıda çıktığı düşünülürse, Bina 2’nin yer aldığı küçük bir alan (9.2 m2_{) için} oldukça yüksek bir oranda olduğu söylenebilir. Bina avlusuna ait dolguda da koç başına benzer hayvan kabartması yer almaktadır. Diğer yandan avlunun tabanında ortaya çıkartılan üç parçanın iki tanesi çok nadir bulunan boya bezemeli parçalara aittir. Boya bezemeli parçaların bulunduğu birimde ayrıca bir adet bız ve iki adet işlenmiş kemik bulunmaktadır. Bina içi dolguya bakacak olursak dört parça kabartma bezeme içinde en önemli bezemeler arasında yer alan insan silüeti biçimli kabartma bezeme yer almaktadır. Taban üstü dolguda bir parça kabartma ve dört parça da çizgi nokta bezeme bulunurken tabanda bir parça çizgi nokta bezeme ele geçmiştir. Taban üstü ve taban konteksinde 2 adet spatula, 2 adet bız ve bir adet işlenmiş kemik buluntular arasındadır. Ayrıca tabanın bulunduğu alanda çok sayıda deniz kabuğu bulunmaktadır. Genel anlamda Bina 2’ye bakacak olursak hayvan başı silüeti, insan

silüeti ve boya bezeme gibi önemli bezeme çeşitleri bir arada yer almaktadır. Ek olarak tabanla ilişkili kontekslerde çizgi nokta bezemenin yoğunlukta olması ilginç bir detay olabilir. Nadir sayıdaki özel bezeme çeşitleri ‘Bina 2’ içinde bir arada ele geçmiştir ve ‘Bina 2’nin çeşitli sembolik anlamlar barındırması olasıdır.

Resim.3: B21-Ö57 Anıtsal Duvar Yapısı Tabanı (V. Kültür Katı 2. Tabaka/1. Katman/ M.Ö 6000)

Resim.4: B21-Ö57 Anıtsal Duvar Yapısı Tabanı (V. Kültür Katı 2. Tabaka/1. Katman/ M.Ö 6000)

2. Tabaka 7 metre uzunluğunda anıtsal giriş yapısından oluşmaktadır. Anıtsal giriş yapısına ait ilk katmanın bina içi dolgu bölümünde beş adet kabartma, iki adet çizgi nokta ve bir adet de kazıma bezeme ele geçmiştir (Resim.3). Diğer yandan tabanüstü konteksinde iki adet kabartma bezemenin yanında bir kazıma bir de çizgi bezeme görünmektedir. Kazıma bezemenin ortaya çıktığı alanda yoğun kül izleri yanında toplu halde ortaya çıkartılan deniz kabukları bulunmaktadır. Kabartma bezemeler ise açmanın güney bölümünde bulunan ve aynı düzlemde yer alan taban üstünde bulunmuştur. Bu kesimde de yine yoğun denizkabuğu parçalarına rastlanılırken ayrıca iki obsidyen alet ve fitolit izlerine de rastlanılmıştır. Taban bölümüne bakacak olursak dört adet kabartma bezeme, bir adet kazıma bezeme ve ayrıca kazıma- kabartma bezemeye sahip elips biçimli ünik kapak parçası görülmektedir. Fitolit izlerinin yoğun olduğu bu taban bölümünde ortaya çıkartılan kabartma bezemelerin ikisi boğa boynuzunu temsil ettiği düşünülen bezemelere sahiptir. Diğer ikisi de ters ‘V’ biçimli ve aynı teknikte yapılmış bezeme çeşitleridir. Tüm bu bezemeli çanak çömlekler hemen hemen 1 metre karelik bir alanda ortaya çıkartılmıştır. Bu yüzden bu konteksin önemli olduğu söylenebilir. Diğer yandan bu alanda 5 bız ve 4 işlenmiş kemik 1 mablak, 1 işlenmiş taş ve 1 adet kemik olta ucu bulunmuştur. Ayrıca taban üstü kontekste, deniz kabuğu yoğunluğunun çok olduğu birimlerde bezemeli çanak çömlek olması da diğer önemli özellikler arasında gösterilebilir.

2. Tabaka’nın yine 1. Katmanı içerisinde yer alan diğer bir alanda beş parça bezemeli çanak çömleğin ikisi bina içi dolguda ele geçmiştir (Resim.4). Kalan üç parça ise taban yapısı üzerinde ortaya çıkartılmıştır. Bu katmanda yer alan bina içi dolguya ait parçalar kabartma bezemeden oluşmaktadır ve çok özel bezemelere sahip olmadıkları söylenebilir. Taban konteksine bakıldığında, tabanın batı bölümünde beyaz sıva, kerpiç ve yanık izlerinin görüldüğü bir düzlem ortaya çıkarılmıştır. Sıva izlerinin yakınında ise kırmızı renkte yoğun bir tabakaya sahip ocak yapısı yer almaktadır. Ayrıca 3 işlenmiş kemik, 3 bız, 1 boncuk, 1 keski ve 1 figürin bu birim içerisinde bulunmuştur. Bu kesimde çıkan üç bezemeli çanak çömlekten ikisi kabartma biri de çizgi bezemedir. Kabartma bezemelerden biri ip delik üzerine yapılan kurbağayı andıran bezemedir. Özellikle ünik hayvan bezemesinin belirgin bir yaşam düzleminden ve 1 adet figürinin yer aldığı bağlamdan çıkması bu alanı daha

önemli hale getirmektedir. Hayvan bezemeli bu çanak çömlek, hem ocak, hem taban hem de diğer buluntu topluluklarıyla yakından ilişkili olabilir.

Bina 10’un (Resim.5) yer aldığı 3. Tabakada sadece 5 parça bezemeli çanak çömlek bulunmuştur. Bu parçaların tümü tabanın hemen üstünde yer alan bina içi dolgudan ele geçmiştir. Parçaların dördü kabartma biri ise kazıma bezemedir. Üç adet kabartma bezeme ve bir adet kazıma bezeme aynı birim içerisinde ortaya çıkartılmıştır. Bezemelerin bulunduğu bu birimde 50x30 ölçülerinde fitolit izine rastlanılmıştır. Ayrıca yoğun şekilde yan yana hayvan kemikleri bir arada bulunmaktadır. Diğer yandan kısmen izlenebilen sarı taban izleri de birim içerisinde görülmektedir. Bunun yanında 6 işlenmiş kemik, 1 adet bız, 1 adet kil nesne ve bir adet de mermi çekirdeği ele geçmiştir. Burada çıkan bezeme motifleri birbirinden farklılık göstermektedir. Kabartma bezemeler ‘V’, oval ve eğik biçimli iken kazıma bezeme çok nadir görülen kulp üzerine yapılan karo biçimindedir. Genel olarak bu birimin, fitolit izleri, çok sayıda hayvan kemiği ve birçok buluntu barındırmasından dolayı önemli bir yapıda olduğu düşünülmektedir. Ayrıca bezemeli çanak çömlekler bu buluntuların tümüyle ilişkili olabilir.

4. Tabakayı inceleyecek olursak Ö208 duvar yapısı ile ilişkilidir. 4. Tabaka 3. ve 5. Tabakalar ile hemen hemen aynı kronolojik aralıkta yer almaktadır. Tabaka içerisinde yer yer beyaz taban parçaları görünmüştür. Ancak bu tabaka içerisinde herhangi bir bezemeli çanak çömleğe rastlanılmamıştır.

Resim.6: Ö201-İnce Duvar Yapısı (V. Kültür Katı 5. Tabaka/M.Ö 6100-6200)

5. Tabaka Ö201 ince duvar yapısıyla ilişkilendirilmektedir. Bu tabakada yer alan dört parça bezemeli çanak çömleğin hepsi boyalıdır (Resim.6). Neolitik döneme ait tek boyalı kutu kap yer yer kerpiç ile sıva parçalarının tespit edildiği bina dışı dolgu olduğu düşünülen bağlamda ortaya çıkmıştır. Diğer iki parça bina ile ilişkisi tespit edilen yoğun yanık ve kerpiç izlerine rastlanılan gene bina içi dolguda ortaya çıkartılmıştır. Bu birim içinde iki adet boncuk ve işlenmiş kemik bulunmuştur. Son boyalı parça ise yine yanık izlerinin bulunduğu bina içi dolgudan elde edilmiştir.

6.Tabaka herhangi bir bina izine rastlanılmayan ancak çökmüş bir fırın ve sarı sıva izlerine sahip silodan oluşmaktadır. Bu bağlam içerisinde herhangi bir bezemeli çanak çömleğe rastlanılmamıştır.