B. JANDARMA DEVRİYESİ, TANIMI, AMAÇLARI, ÇEŞİTLERİ VE
3. Jandarma Devriyesinin Çeşitleri ve Görevleri
İcra edilecek görevin özelliğine göre jandarma devriyesi çeşitli şekillerde sınıflandırılmaktadır. Ancak devriye hangi görev için görevlendirilirse görevlendirilsin herhangi bir olay meydana gelme ihtimali halinde önleyici kolluk görevi ortaya çıkmaktadır. Jandarma devriyelerinin çeşitli kanun ve yönetmeliklerle verilmiş birçok görevi olmasına rağmen biz bu devriyelerle ilgili kısa bilgiler vereceğiz.
a. Önleyici Kolluk Devriyesi
Sorumluluk bölgesindeki yerleşim yerleri ile diğer alanlara, özellikle önleyici kolluk ve diğer görevleri yapmak üzere çıkarılan devriyedir341.
Önleyici kolluk devriyesinin birçok görevi olmasına rağmen başlıca önemli görevleri şunlardır342:
(aa) Kanun ve nizama dayanan tebligatları yapmak,
(bb) Suç işlenmesi muhtemel yerleri tespit etmek, bu yerleri takip ve kontrol altında bulundurmak,
339 GELERİ, age., s.34.
340 Bu nedenle devriye görevi ifa eden kolluk personelinin suçları önleme görevinin yanında vatandaşın kendisini güvende hissetmesini sağlama gibi çok önemli ikinci görevi daha vardır.
Ülkemizde kolluk personeli -gerek jandarma gerekse polis- devriye görevlerini ifa ederken bu ikinci görevi göz ardı etmektedir.
341 JANDARMA GENEL KOMUTANLIĞI, JGY:27-3 Devriye Yönergesi, Ankara 1999, s.2-3.
342 SÖZEN/ AKKAŞ/İZCAN/ÇIRAK/GÜL/TEPELER/YILMAZ, age., s.132.
(cc) Halk arasında kavgaya dönüşebilecek anlaşmazlıkları öğrendiğinde, tarafları tespit ederek karakola bildirmek,
(çç) Yerleşim yerlerine gidip gelen şüpheli kişi veya yabancıların kimliklerini tespit ederek, muhtarları bu gibi durumlarda hemen karakola bilgi vermeleri konusunda uyarmak,
(dd) Bulaşıcı insan ve hayvan hastalıklarının olup olmadığını araştırarak; varsa gerekli tedbirleri alıp karakola bilgi vermek,
(ee) Umuma açık yerlerin denetimini yapmak,
(ff) Avcılık yapan kişilerin kanun ve nizam esaslarına uygun hareket edip etmediklerini araştırıp kontrollerini yapmak,
(gg) Halkın rahatını bozacak veya rezalet çıkaracak derecede sarhoş olanları ve sarhoşluk hâlinde başkalarına saldıranları yakalamak ve gerekli işlemleri yapmak,
(hh) Askerî firarî, yoklama kaçağı ve bakaya olanları yakalamak, (ii) Köy korucusu ve bekçileri ile geçici köy korucuları ve gönüllü köy korucularının görevlerini yapıp yapmadıklarını kontrol etmek,
(jj) Kültür ve tabiat varlıklarının tahrip edilmesini, çalınmasını engellemek,
(kk) Halkın huzur ve rahatını bozanlardan yapılan uyarılara rağmen bu hareketlerine devam edenleri, başkalarına saldırıya yeltenenleri ve kavga edenleri yakalamak,
(ll) Gizli kumar oynandığı, fuhuş yapıldığı, uyuşturucu madde imal edildiği, bulundurulduğu ve kullanıldığından şüphe edilen yerler hakkında elde edilecek bilgileri karakola bildirmek,
(mm) Pazar, panayır, iskele, istasyon, terminal, mesire ve bayram yerlerinde gerekli kontrolleri yapmak,
(nn) Taşınmaz mala yapılan tecavüzün önlenmesi ile ilgili olarak mülkî amirlerce yaptırılan infaz işlemlerinde gerekli güvenlik önlemlerini almak,
(oo) Durumu şüpheli görülen şahısların kimliklerini kontrol etmek ve gerekirse Ceza Muhakemesi Kanunu ile Adli ve Önleme Arama Yönetmeliğine göre işlem yapmak,
(rr) Oyun ve eğlence aracı olan patlayıcı maddeleri market, bakkal, kırtasiye, büfe vb. yerlerde 18 yaşından küçüklere satılıp satılmadığı kontrol etmek,
(ss) Satılan ve sevk edilen hayvanların menşe şahadetnamesi ve veteriner sağlık raporunu kontrol etmek,
(şş) Yangın, sel, toprak kayması, çığ vb. olayların meydana geldiğini öğrendiğinde, kendi amirlerine ve ilgili kamu görevlilerine haber vermek; gecikmeksizin olay yerine giderek gerekli bütün önlemleri almak,
(tt) Turizm işletme belgeli yerler dışında bar, pavyon, klüp, diskotek vb. yerlere yanlarında veli ve vasileri olsa bile 18 yaşından küçüklerin girmesi halinde, iş yeri hakkında yasal işlem yapmak,
(uu) Çevreyi kirleten kurum, kuruluş ve işletmelerle karşılaştığı zaman durumu tutanakla tespit ederek ilgili yerlere bildirmek,
(vv) Toplum için tehlike teşkil eden akıl hastası ve uyuşturucu madde veya alkol tutkunu veyahut hastalık bulaştırabilecek kişileri yakalayıp haklarında yasal işlem yapmak,
(yy) 1774 Sayılı Kimlik Bildirme Kanunu’na göre gerekli kontrolleri yapmak,
(zz) Belediyelere, hazineye, özel idarelere, katma bütçeli dairelere ait arazi ve arsalarda veya devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde daimi ve geçici, izinsiz olarak yapılan yapıları öğrendiğinde mülki amire bildirilmesi için durumu karakola bildirmek,
(aaa) Orman yangınlarına hassas bölgelerde, orman yangınlarına sebebiyet verecek her türlü faaliyet ve girişime engel olmak,
(bbb) Görev verildiğinde gecekondu ve imar mevzuatına aykırı yapılan yıkımlarda gerekli önlemleri almak,
(ccc) G ö r e v a l a nı içinde toplantı ve gösteri yürüyüşleri kanununa aykırı hareketler yapılacağını öğrendiğinde, durumu en seri haberleşme vasıtası ile karakola bildirmek,
(ddd) Yasal olmayan gösteri ve yürüyüşlerde, dağılmaları için yapılan ikazlara uymayan topluluğu özel araç ve donanımlar kullanarak dağıtmak,
(eee) Emniyet ve asayiş plânlarının uygulanması ile ilgili görevleri yapmak,
(fff) Futbol maçlarında, diğer spor müsabakalarında, dernek ve vakıflarca yapılan kapalı yer toplantılarında, devlet büyükleri ve siyasî parti temsilcilerinin ziyaretlerinde ve çeşitli maksatlarla yapılan açık ve kapalı yer toplantılarında güvenliği sağlamak,
(ggg) Üfürükçülük, büyücülük ve falcılık yapanları, diplomasız hekimlik yapanları, devletin yönetim şekli aleyhinde propaganda yapanları tespit ettiğinde, düzenlenecek tutanakla birlikte karakola teslim etmek.
b. Adlî Devriye
Sorumluluk bölgesinde işlenmiş olan bir suç hakkında Ceza Muhakemesi Kanunu ve diğer kanunlarda yazılı görevler ile adlî makamlarca verilen diğer görevleri yapmak üzere görevlendirilen devriyedir343. Başlıca görevleri şunlardır:
(aa) Meydana gelen olaylara el koyarak acele önlemleri almak, (bb) Suç ve suçluların ortaya çıkarılması için gerekli araştırma ve soruşturma faaliyetlerini yapmak,
(cc) Cumhuriyet savcısının görevlendirmesi halinde bir suçun soruşturmasına ilişkin işlemleri yapmak,
(dd) Cumhuriyet savcılığı ve diğer adlî makamların adlî görevlere ilişkin kanun ve nizamlara uygun isteklerini yerine getirmek,
(ee) Zor kullanma yetkisi veren belgelerle ilgili olarak; zorla yerine getirme, tutuklama, yakalama ve hapsen tazyik kararlarının gereğini yapmak,
(ff) İcra memurlarının yazılı yardım isteklerini yerine getirmek, (gg) Polis teşkilâtı olmayan yerlerde, duruşmaların güvenliğinin sağlanması konusunda adlî makamlarca yapılacak istekleri yerine getirmek,
(hh) Suç ve suçlu takip dosyalarına göre zamanında gerekli takibi yapmak.
343 AKTÜRK/ ERSAN/ÖZBEK/SAVLIK/SARIER, age., s.8-20.
c. Koruma ve Sevk Devriyesi
Jandarma korumasında yapılması gereken hizmetler için çıkarılan devriyedir344. Genel olarak görevleri şunlardır345:
(aa) Cumhuriyet savcılığınca başka bir cezaevine, duruşmalara ve sağlık kuruluşlarına sevk ve nakli istenen hükümlü ve tutukluları söz konusu yerlere götürmek, sağlık kuruluşlarında yatırılarak tedavi edilen hükümlü ve tutukluların muhafazasını sağlamak,
(bb) Adlî makamlara sevki gereken ve adlî makamlarca hazır bulundurulması istenilen kişileri belirtilen gün ve saatte hazır bulundurmak,
(cc) Askerî firarîlerin birliğine; bakaya, saklı ve yoklama kaçakların mahallî askerlik şubelerine kadar sevklerini yapmak,
(dd) Polis teşkilâtı olmayan yerlerde, mülkî amirce istenmesi hâlinde toplum için tehlike teşkil eden akıl hastalarının sevkini yapmak,
(ee) Postalar ve devlete ait paraların nakli sırasında koruma sağlamak,
(ff) Patlayıcı maddelerin nakli sırasında gerekli emniyet tedbirlerini almak,
(gg) Mülkî amirin gerekli gördüğü durumlarda turistleri, bilimsel heyetleri, devlet büyüklerini ve korunmasına karar verilen kişileri korumak,
(hh) Refakatine verilen kişilere yol göstermek ve görev sırasında karşılaşacakları sorunlarla ilgili olarak yardımda bulunmak,
(ii) Adlî görev nedeniyle olay yerine gidecek hâkim ve savcıların istemi üzerine koruma sağlamak,
(jj) Emniyet ve asayiş bakımından hassas olan bölgelerde sevk, nakil ve koruma hizmetlerini yapmak346 .
344 JANDARMA GENEL KOMUTANLIĞI, JGY:27-3 Devriye Yönergesi, Ankara 1999, s.2-9.
345 SÖZEN/ AKKAŞ/İZCAN/ÇIRAK/GÜL/TEPELER/YILMAZ, age., s.134.
346 Yukarıda belirtilen görevler dışında JGY: 456-3 (A) Cezaevlerinin Dış Koruması ile Sevk ve Nakil Hizmetleri Yönergesinde belirtilen görevleri yapmak.
d. Yol Emniyet ve Kontrol Devriyesi
Sorumluluk bölgesindeki yollarda emniyet ve asayişi sağlamak amacıyla görevlendirilen devriyedir347. Jandarma trafik timleri ve trafik hizmetleri için görevlendirilen jandarma otoyol asayiş timleri ile jandarma motosikletli asayiş timleri bu sınıflandırmanın dışındadır. Çünkü bu birimlerin yaptığı faaliyetler trafik kontrolü sayılır. Bu devriyenin görevleri ise şunlardır:
(aa) Motorlu ve yaya olarak, yollarda can ve mal güvenliğini sağlayıcı tedbirler almak suretiyle, halkın huzur ve emniyet içinde seyahat etmesini sağlamak,
(bb) Devlet Büyüklerini Koruma Yönergesi hükümlerine ve bu konuda verilmiş özel emirlere göre yol emniyetini sağlamak,
(cc) Gerektiğinde hâkim kararıyla veya gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda mülkî amirin yazılı izniyle yol kontrol ve araması yapmak,
(dd) Kaçak mal ve eşya (orman ürünü, elektronik eşya, silah uyuşturucu madde vb.) sevkini yapılacak kontrollerle önlemek; suçluları yakalamak ve gerekli işlemleri yapmak,
(ee) Pazar, panayır ve başka amaçlar için araçla veya yaya olarak sevk edilen hayvanların belgelerini kontrol etmek,
(ff) Karayolları üzerinde bulunan yol işaret ve bilgi levhalarını kontrol etmek ve aksaklıkları ilgililere bildirmek.
e. Diğer Devriyeler
Karakollar yukarıda sayılanların dışında bazı görevlerin yürütülmesi için farklı isimlerle devriyeler düzenleyebilmektedir348.
347 JANDARMA GENEL KOMUTANLIĞI, JGY:27-3 Devriye Yönergesi, s.2-10.
348 Karakolların idari işlerini görmek için görevlendirilen İdari Hizmet Devreyesi ve teröristlerin eylem yapmalarına engel olmak, tesirsiz hâle getirmek ve teröristlere yardım ve yataklık yapanları yakalayıp adalete teslim etmek maksadıyla, en az bir timden teşkil edilerek görevlendirilen Özel Hizmet Devriyesi gibi.
C. EMNİYET VE ASAYİŞ PLANLARI