Hedef 14.7 Sudaki yaşam: 2030’a kadar istihdam yaratan ve yerel kültür ve ürünleri teşvik eden sürdürülebilir turizm için sürdürülebilir kalkınma etkilerini izleyebilmek için

araçlar geliştirilmesi ve uygulanması

Turizm yönetimi, destinasyonların ve ev sahibi toplulukların ekonomik koşullarının yanı sıra, turizmin çevre ile olan bağımlı ilişkisi sonucu ekosistemlerini, hizmet sunumuna ve yere bağlı olması nedeniyle bölgenin sosyal yapısını, yani pek çok açıdan bölge ve ulusların geleceklerini etkilemektedir. İyi bir planlama ve yönetimle ekonomik, çevresel ve sosyal politikaların gelişimi için pozitif bir güç olabilen ve dünyadaki farklı destinasyonlara fayda sağlayan turizm sektörü, kötü planlanır ve kötü yönetilirse bozulma için bir araç haline gelebilir. Bu nedenle turizm potansiyeli taşıyan bölgelerde, tarihi, kültürel ve fiziksel varlıkların korunması, turizm açısından çekicilik unsuru olan çevresel kaynakların sürdürülebilir kılınması oldukça önemlidir. Böylece sürdürülebilir turizm, aynı zamanda sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması için de bir katalizör olacaktır (Uğurlar, 2017).

Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü, sürdürülebilir turizmi; “ziyaretçilerin, sektörün, çevrenin ve ev sahibi toplulukların ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde mevcut ve gelecekteki ekonomik, sosyal ve çevresel etkilerinin tamamını dikkate alan turizm türü” (UNWTO ve UNEP 2005) olarak tanımlamaktadır. Sürdürülebilir turizm, farklı bir turizm türü değil, her turizm türünün daha sürdürülebilir kılınması çabası olarak algılanmalıdır. Bu tanım, sürdürülebilir turizm faaliyetlerinin çevresel kaynakların optimum kullanımını, ev sahibi topluluklara saygı duyulmasını ve uygun, uzun vadeli ekonomik faaliyetler sağlanmasını ve faydaların tüm paydaşlara eşit şekilde dağıtılmasını gerektirmektedir. Turizmde sürdürülebilirliği sağlamak sadece turizmin çevresel etkilerinin en aza indirilmesi ya da bu etkilerin yönetilmesi değildir. Aynı zamanda çevrenin korunması konusunda farkındalık yaratabilmek (UNEP 2005: 2), turizmin faaliyetleri için elzem olan çevresel varlıkları sürdürülebilir şekilde kullanmak, ev sahibi toplulukların sahip oldukları kültürel mirasa saygı göstermek (UNWTO ve UNEP 2005), uzun vadeli ekonomik stratejiler üretmek, devamlı istihdam ve gelir sağlama olanaklarını, ev sahibi topluluğa sağlanacak sosyal hizmetleri ve yoksulluğun azaltılmasını da içerecek şekilde tüm paydaşlara adil bir şekilde dağıtılan sosyal faydalar sağlamak (World Tourism Organisation 2013) anlamlarına gelmektedir. Diğer bir deyişle, sürdürülebilir turizm stratejileri, çevre korumasını ekonominin karşısında bir güç olarak değil, onu güçlendiren ve sürdürülebilirliğini sağlayan bir unsur olarak görülmelidir.

Sürdürülebilir turizm stratejileri, 20 yıldan uzun bir süredir ulusal ve uluslararası gündemde yer almakta ve gittikçe önem kazanmaktadır. Yürütülen çalışmalar kapsamında, özellikle uluslararası

IWACT

2018 INTERNATIONAL WEST ASIA CONGRESS OF TOURISM RESEARCH

27 SEPT – 30 SEPT 2018 VAN- TURKEY

info@iwact.org http://iwact.org/ toiyo@yyu.edu.tr

THE CONGRESS BOOK OF FULL TEXTS-IWACT 2018-ISBN-978-605-2292-64-8 GENİŞLETİLMİŞ BASKI 82

kuruluşlar, yaptıkları toplantılar ve araştırmalar sonucunda sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması konusunda uluslararası bazı hedef ve ilkeler belirlemektedir. Belirlenen bu ilkeler, uluslararası anlamda belirlenen kalkınma hedeflerine ne kadar ulaşılabildiğini ölçmenin yanı sıra, stratejilerin farklı ülke ve destinasyonlardaki etkilerinin karşılaştırmasına olanak sağlamakta ve ülkelerin kendi ulusal turizm istatistik sistemlerini kurmalarına destek olmaktadır.

Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), sürdürülebilir turizm stratejileri üretiminde destinasyonlara, politika üreticilere, karar vericilere, yatırımcılara ve ev sahibi topluluklara yol göstermesi amacıyla yaptığı çalışmada, turizmin tüm boyutlarını içeren 12 temel hedef belirlemiştir (Tablo1). Bu hedefler, ulusal ölçekten yerel ölçeğe, politika üreticilerden ev sahibi topluluklara, turizmin her kademesi ve her aktörü için izlenmesi gereken temel stratejileri belirtmektedir.

Tablo 1. Sürdürülebilir Turizmin 12 Hedefi 1.Ekonomik

Süreklilik

Turizm destinasyonlarının ve işletmelerinin uzun vadede fayda sağlamaya ve büyümeye devam etmesi için sürekliliklerinin ve rekabetçiliklerinin sağlanması 2. Yerel

Refah

Ziyaretçilerin yerel harcama oranını artırmak da dâhil olmak üzere turizmin ev sahibi destinasyona katkısının en üst düzeye çıkarılması

3.İstihdam Kalitesi

Irk, cinsiyet, engellilik gibi konularda ayırımcılığa izin vermeden, ücret ve hizmet kalitesinin artırılması da dahil olmak üzere, turizm tarafından yaratılan yerel istihdamın sayı ve kalitesinin artırılması

4.Sosyal Eşitlik

Yoksullara sunulan fırsatların, gelirin ve hizmetlerin iyileştirilmesi dedahil olmak üzere, turizmden elde edilen ekonomik ve sosyal faydanın genele adil bir şekilde dağıtılmasının sağlanması

5.Ziyaretçi Memnuniyeti

Irk, cinsiyet, engellilik gibi konularda ayrımcılık yapmadan, bütün ziyaretçilere güvenli ve tatmin edici bir deneyim sunulması

6. Yerel Kontrol

Turizmin tüm paydaşları ile iletişim içerisinde olması ve planlama, yönetim ve bölgede turizmin gelişimi konusunda yetkili yerel yönetimlerin süreçlere dahil edilmesi ve yetkilerinin artırılması

7. Toplumsal Refah

Sosyal bozulma ve istismara yol açmadan sosyal yapı ve kaynaklara, imkânlara ve yaşam destek sistemlerine erişim de dahil olmak üzere, yerel halkın yaşam kalitesinin muhafaza edilmesi ve iyileştirilmesi

8.Kültürel Zenginlik

Ev sahibi topluluklara özgü kültür, gelenek ve tarihi mirasa saygı duyulması ve bu mirasın korunarak güçlendirilmesi

9.Fiziki Bütünlük

Kentsel ve kırsal alanların kalitesinin muhafaza edilmesi, güçlendirilmesi ve çevrenin fiziki ve görsel bakımdan bozulmasının engellenmesi

10. Biyolojik Çeşitlilik

Doğal alanların, habitatın ve yaban hayatının korunmasının desteklenmesi ve turizm nedeniyle oluşabilecek tahribatın en aza indirgenmesi

11. Kaynak Verimliliği

Turizm firma ve hizmetlerinin gelişim ve işletmesinde sınırlı ve yenilenemeyen kaynakların kullanımının en aza indirilmesi

12. Çevresel Temizlik

Turizm işletmelerinden ve ziyaretçilerden kaynaklanan hava, su ve kara kirliliğinin ve atık üretiminin en aza indirilmesi

IWACT

2018 INTERNATIONAL WEST ASIA CONGRESS OF TOURISM RESEARCH

27 SEPT – 30 SEPT 2018 VAN- TURKEY

info@iwact.org http://iwact.org/ toiyo@yyu.edu.tr

THE CONGRESS BOOK OF FULL TEXTS-IWACT 2018-ISBN-978-605-2292-64-8 GENİŞLETİLMİŞ BASKI 83

Sürdürülebilir turizm hedeflerine ulaşılması ve üretilen stratejilerin izlenerek başarılarının ölçülmesi, gereken aşamalarda destekleyici adımların atılması için UNEP beş temel araç belirlemiştir. Bu araçlar: ölçme araçları, yönetim ve kontrol araçları, ekonomik araçlar, gönüllü araçları ve destek araçlarıdır (2005:71). Turizm faaliyetlerinin temel olarak çevreye bağımlı olması ve diğer yandan çevresel, sosyal ve ekonomik boyutlarıyla uzun vadede devamlılığının sağlanması bazı arayışları da beraberinde getirmiştir. Bu kapsamda Dünya Turizm Örgütü (WTO) turizm sektörü için uygulanabilir uluslararası kabul görmüş bir dizi sürdürülebilirlik göstergesi geliştirmeye başlamıştır. Bu nedenle belirlenen bu 5 aracın tamamı sürdürülebilir bir turizm yönetimi sağlamak için oldukça önemlidir. ve bu araçların her biri ayrı bir çalışma konusu olabilecek yapıdadır. Ancak bu çalışma sürdürülebilir turizmin ölçülmesine odaklandığından, çalışma kapsamında turizm ve etkisinin düzeylerini belirlemek, mevcut veya potansiyel değişiklikleri takip etmek için kullanılan ölçme araçları, yani göstergeler ve önemi irdelenecektir.