Ön inceleme aşaması bakımından aşağıdaki ifade- ifade-lerden hangisi yanlıştır?

a. Ön inceleme aşaması tamamlanmadan tahkikat aşamasına geçilemez.

b. Dava şartları ve ilk itirazlar hakkında en erken ön inceleme aşamasında karar verilebilir.

c. Ön inceleme aşamasında mutlaka bir kez du-ruşma yapılmalıdır.

d. Hâkim ön inceleme aşamasında tarafları sulhe teşvik edebilir.

e. Tarafların iddia ve savunmaları çerçevesinde, anlaştıkları ve anlaşamadıkları hususlar ön in-celeme aşamasında tespit edilmelidir.

1. a Yanıtınız yanlış ise “Dava Dilekçesi” konusunu yeniden gözden geçiriniz.

2. e Yanıtınız yanlış ise “Dava Dilekçesinin Mah-kemeye Verilmesi ve Davanın Açılma Zamanı”

konusunu yeniden gözden geçiriniz.

3. c Yanıtınız yanlış ise “Davanın Açılmasının Maddî Hukuk Bakımından Sonuçları” konusu-nu yeniden gözden geçiriniz.

4. b Yanıtınız yanlış ise “Davanın Açılmasının Maddî Hukuk Bakımından Sonuçları” konusu-nu yeniden gözden geçiriniz.

5. b Yanıtınız yanlış ise “Davanın Açılmasının Usûl Hukuku Bakımından Sonuçları” konusunu ye-niden gözden geçiriniz.

6. c Yanıtınız yanlış ise “Cevap Dilekçesinin Veril-mesi ve İçeriği” konusunu yeniden gözden ge-çiriniz.

7. d Yanıtınız yanlış ise “İddia ve Savunmanın Ge-nişletilmesi ve Değiştirilmesi Yasağı” konusunu yeniden gözden geçiriniz.

8. d Yanıtınız yanlış ise “İddia ve Savunmanın Ge-nişletilmesi ve Değiştirilmesi Yasağı” konusunu yeniden gözden geçiriniz.

9. a Yanıtınız yanlış ise “Islah” konusunu yeniden gözden geçiriniz.

10. b Yanıtınız yanlış ise “Ön İncelee” konusunu ye-niden gözden geçiriniz.

Sıra Sizde Yanıt Anahtarı

Sıra Sizde 1

Dava sebebi, davacının iddialarının ve talep sonucu-nun dayanağını oluşturan vakıalardır. Medenî yargıda geçerli olan taraflarca hazırlama ilkesi gereğince, da-vanın aydınlanması ve mahkemenin karar verebilmesi için gerekli hayat olaylarının ve bunlara ilişkin delille-rin mahkemeye taraflarca sunulması gerekir. Mahke-me, belirli istisnalar dışında, taraflarca ileri sürülme-yen vakıalara dayarak hüküm (karar) veremez. Ayrıca dilekçeler aşamasının tamamlanmasından sonra, taraf-ların iddia ve savunmaları değiştirme ve genişletme yasağı devreye girer. Buna göre, taraflar dilekçelerinde ileri sürmedikleri yeni bir vakıayı daha sonra mahke-mede ileri sürmek isterlerse, ıslah yoluna başvurma-dıkları veya karşı taraf muvafakat etmediği taktirde bu yasakla karşılaşırlar. Tarafların vakıaları eksiksiz ve so-mut biçimde mahkemenin önüne getirmeleri, hâkimin uyuşmazlık konusu hususlar hakkında davanın ba-şında yeterince bilgi sahibi olmasını sağlayacağından, hâkim davayı daha iyi yönetebilecek ve kısa sürede sonuçlandırabilecektir. Sonuç olarak dava sebeplerinin (vakıaların) dilekçede açık ve somut şekilde ortaya ko-nulması hem tarafların hem de genel olarak yargı siste-minin menfaatinedir.

Sıra Sizde 2

Harçlar Kanunu gereğince, dava açılırken alınması ge-reken harçlar ödenmedikçe, müteakip işlemler yapıla-maz, bu anlamda dava dilekçesi de alınamaz. Ayrıca, yargılama sırasında dava konusunun (müddeabihin) değerinin dava dilekçesinde bildirilen değerden fazla olduğu anlaşılırsa, yalnız o celse için yargılamaya de-vam edilerek, müteakip celseye kadar noksan değer üzerinden harçlar tamamlanmadıkça yeni bir işlem yapılamaz. Dava dilekçesinin davalıya tebliği için ya-pılması gerekli olan giderler, davacı tarafından peşin olarak ödenmezse, davacı talebinden vazgeçmiş sayılır.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu gereğince, dava açar-ken, davacı tarafından mahkeme veznesine yatırılması gereken gider avansı ödenmezse, mahkemece tarafa kesin süre verilir, noksanlığın bu süre içinde de gideril-memesi halinde, davanın usûlden reddine karar verilir.

Zira gider avansının yatırılmış olması bir dava şartıdır.

Sıra Sizde 3

Davanın geri alınması, davayı takipten vazgeçme ve davadan feragat, davayı sona erdiren taraf işlemleri-dir. Ancak, bu yolların her birinde davanın sona erme biçimi ve sonuçları birbirinden farklıdır. Davanın geri alınabilmesi ancak, davalı tarafın açık muvafakatini alarak mümkün olabilir. Zira, davanın geri alınma-sında, esas haktan feragat edilmediğinden, bu hakka ilişkin davanın ileride yeniden açılması mümkündür.

Buna karşılık, davadan feragat edilmesi halinde, dava konusu hak aynı zamanda maddî hukuk açısından da sona erdiğinden, bu hakkın bir daha dava yoluyla ileri sürülebilmesi mümkün değildir. Bu nedenle, davadan feragat edilebilmesi için davalı tarafın veya mahke-menin muvafakatine ihtiyaç yoktur. Davayı takipten vazgeçme ise, davacı usûlüne uygun olarak çağırıldığı halde duruşmaya gelmemişse, davalının davayı takip etmemesi üzerine dosyanın işlemden kaldırılması so-nucunu doğrurur. Bu durumda, kanunda öngörülen süre içinde davanın yenilenmesi talep edilmezse, da-vanın açılmamış sayılmasına karar verilir. Dada-vanın geri alınması ve davayı takipten vazgeçme hallerinde, zamanaşımı ve hak düşürücü süreler içierisinde yeni-den dava açılması mümkündür. Ancak, davadan fera-gat maddî anlamda kesin hüküm sonucunu doğuraca-ğından, tarafları, sebebi ve konusu aynı olan başka bir dava açılamaz.

Sıra Sizde 4

Davalının süresi içinde cevap dilekçesi vermemesinin sonucu, davacının dava dilekçesinde ileri sürdüğü va-kıaların tamamını inkâr etmiş sayılmasıdır. Bu durum-da iki olasılık sözkonusudur. Eğer durum-davacı taraf cevaba cevap dilekçesi verirse, bu kez davalı ikinci cevap di-lekçesinde, daha önce (ilk cevap dilekesinde) ileri sür-mediği savunma sebeplerini (vakıaları) ileri sürebilir, başka bir dyeişle savunmasını değiştrebilir veya geniş-letebilir. Buna karşılık davacı taraf cevaba cevap dilek-çesi verme hakkını kullanmaz ise, artık davalının ikinci cevap dilekçesi verme hakkı doğmayacağından, yeni savunma sebepleri (vakıalar) ileri sürmesi, yani sa-vunmasını değiştirmesi veya genişletmesi kural olarak mümkün değildir (zira, ıslah ve karşı tarafın muvafa-kat etmesi istisnaları sözkonusu olabilir). Ancak davalı inkâr kapsamında savunma yapabilir ve “inkâr etmiş sayılma” sonucuna yönelik açıklamalarda bulunabilir.

Yararlanılan Kaynaklar

Cevap dilekçesi vermemenin usûl hukuku bakımın-dan sonucu ise, ilk itirazların (yetki itirazı, tahkim iti-razı) daha sonra ileri sürülemeyecek olmasıdır. Zira, ilk itirazların ileri sürülmesi için öngörülen süre hak düşürücü niteliktedir. İlk itirazların, daha sonra, karşı tarafın muvafakati veya mahkemenin izniyle dahi ileri sürülmesi mümkün değildir.

Sıra Sizde 5

İddia ve savunmanın değiştirilmesi ve genişletilmesi yasağının kapsamına tarafların taleplerinin dayanağı olan vakıalar ve talep sonuçları girer. Örneğin, dava-lının dilekçeler aşamasında belirtmediği def’ileri veya dava dosyasından anlaşılmayan itirazları daha sonra ileri sürmesi yahut davacının dilekçesindeki talep so-nucunu sonradan artırması veya değiştirmesi, iddia ve savunmayı genişletme ve değiştirme yasağıyla karşıla-şır. Buna karşılık deliller, hukukî sebepler, ilk itirazlar ve dava şartları yasak kapsamında değildir. Taraflar kural olarak her zaman yeni delillere dayanabilirler, dilekçelerinde dayandıkları hukukî sebepleri değişti-rebilirler veya dava şartlarında eksikliği davanın her aşamasında ileri sürebilirler. İlk itirazlar ise, ancak ka-nunda öngörülen hak düşürücü süre içinde ileri sürü-lebilir, daha sonra mahkemenin izni veya karşı tarafın muvafakati ile dahi ileri sürülmesi mümkün değildir.

Ayrıca, iddia ve savunmanın genişletilmesi ve değiş-tirilmesi yasağı, sadece taraflarca hazırlama ilkesinin geçerli olduğu davalarda uygulanabilir, resen araştırma ilkesinin geçerli olduğu hallerde ise uygulanmaz.

Alangoya, Y., Yıldırım, K., Deren Yıldırım, N. (2009).

Medenî Usûl Hukuku Esasları, İstanbul.

Kuru, B., Arslan, R., Yılmaz E. (2010). Medenî Usûl Hukuku Ders Kitabı, Ankara.

Pekcanıtez, H., Atalay, O., Özekes, M. (2011).

Medenî Usûl Hukuku, Ankara.

Postacıoğlu, İlhan E. (1975). Medenî Usûl Huku-ku Dersleri, İstanbul.

7 Amaçlarımız

Bu üniteyi tamamladıktan sonra;

Tahkikatın özelliklerini ve yürütülme biçimini açıklayabilecek,

İspat hukukuna ilişkin temel kavramları açıklayabilecek ve ayırt edebilecek, Delil kavramını, delil türlerini ve delillerin mahkemeye bildirilmesini açık-layabilecek,

Sözlü yargılama ve hüküm aşamalarını açıklayabilecek,

Davaya son veren taraf usûl işlemlerini açıklayabilecek bilgi ve becerilere sahip olabileceksiniz.

Anahtar Kavramlar

• Tahkikat

• Duruşma

• İspat yükü

• İspat ölçüsü

• Delil

• Kesin deliller

• Takdiri deliller

• Delil sözleşmesi

• Senetle ispat kuralı

• Sözlü yargılama

• Hüküm

• Şekli anlamda kesin hüküm

• Maddî anlamda kesin hüküm

• Davadan feragat

• Davayı kabul

• Sulh

İçindekiler

 



 

Medenî Usûl Hukuku Tahkikat, İspat, Sözlü Yargılama ve Hüküm

• TAHKİKAT

• İSPAT HUKUKU

• DELİLLER VE İNCELENMESİ

• KESİN DELİLLER

• TAKDİRİ DELİLLER

• TAHKİKATIN BİTMESİ VE SÖZLÜ YARGILAMA

• HÜKÜM

• DAVAYA SON VEREN TARAF USÛL İŞLEMLERİ