İzmir’de Faaliyet Gösteren Bir Sivil Toplum Kuruluşu: Mültecilerle Dayanışma Derneği (Mülteci-Der)

Mültecilerle Dayanışma Derneği (Mülteci-Der), İzmir’de mülteciler için çalışan bir sivil toplum kuruluşudur. Dernek, 31 Ocak 2008 tarihinde İzmir’de

“Yurdumuza sığınmış mülteci, göçmen veya sığınmacı durumundaki sahipsiz insanların haklarını korumak ve savunmak.” (Mültecilerle Dayanışma Derneği Resmi İnternet Sitesi, http://www.multeci.org.tr/index.php/hakkmzda)

16 Haziran 2007 tarihinde Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi ve Mazlum-Der’in düzenlediği “Mülteci Sorunu ve İzmir Örneği” konulu toplantısı sonucu, İzmir’de bulunan sivil toplum kuruluşları, mülteci ve sığınmacılar için bir takım yardım faaliyetlerinde bulunmaya başlamışlardır. Yapılan yardımlar konusunda değerlendirmeler yapmak amacıyla bir araya gelen bu kuruluşlar, İzmir’de bulunan mülteciler için faaliyet gösterecek olan Mülteci-Der’in kurulmasına karar vermiştir. (Mültecilerle Dayanışma Derneği Resmi İnternet Sitesi,

http://www.multeci.org.tr/index.php/hakkmzda)

Dernek vizyonu, “mülteciler, sığınmacılar ve göçmenler için evrensel insan hakları hukukunun idealleri doğrultusunda insan onuruna yakışır bir dünya oluşturmaktır.” Derneğin misyonu, mülteci haklarını savunmak, hukuki danışmanlık hizmeti vermek, mültecilerin temel insani ihtiyaçlarını karşılamak, psikolojik destek ve yardım hizmetinde bulunmak, mültecilerin karşılaştıkları sorunları yetkili mercilere ulaştırmak, toplumu bu konuda bilgilendirerek farkındalık oluşturmaya çalışmak olarak sıralanmıştır. (http://www.multeci.org.tr/index.php/hakkmzda/vizyon‐ misyon‐ve‐tuezueuemuez)

Dernek tüzüğüne göre dernek, sağlık, sosyal yardım, eğitim, hukuk ve sosyal hizmet alanında faaliyet göstermektedir. Dernek tüzüğünün sürdürülecek çalışma konuları ve biçimleri başlıklı bölümünde, mülteci, sığınmacı, göçmen, geçici sığınma hakkı arayan kişilere yapılması hedeflenen yardımlara yer verilmiştir. Öncelikli olarak mültecilik ve göçmenliğe neden olan durumların neler olduğunun araştırılması ve bu konularda yapılan araştırmaların desteklenmesi, yayılması, duyurulması gelmektedir. Temel insani ihtiyaçlar olan, barınma, beslenme, sağlık

gibi konularda mültecilere yardımda bulunmak, bunların yanı sıra eğitim, çalışma gibi konularda destek olmak amacıyla; aş evi, eğitim, sosyal hizmet, sağlık desteği ve rehabilitasyon merkezlerinin kurulması amaçlanmaktadır. Bu kişilerin, tıbbi, kültürel, sosyal, ekonomik, çevresel, psikolojik sorunlarını saptamak ve çözümler oluşturmak amacıyla bilimsel araştırmalar yapmak ve çözümleri için projeler geliştirmek planlanmaktadır. (Mültecilerle Dayanışma Derneği Resmi İnternet Sitesi,

http://www.multeci.org.tr/images/stories/pdf/multeci‐der%20tuzuk.pdf)

Dernek, merkezi İzmir’de olması nedeniyle önem taşımaktadır. Sadece İzmir’de bulunan mülteci, sığınmacı ve göçmenlerin sorunlarıyla ilgilenmek amacıyla kurulmuş tek dernektir. Buna rağmen derneğin tek faaliyet alanı İzmir ile sınırlı kalmamaktadır. Uydu kentlerle de bağlantılı çalışan dernek, mülteci ya da sığınmacı statüsü alarak uydu kentlere gönderilen kişilerle de iletişimlerini devam ettirerek yardımlarını sürdürmektedir. Dernek, İzmir’de bulunan göçmen, sığınmacı ve mültecilere özellikle hukuki yardımda bulunmaktadır. İltica başvurusunda bulunmak isteyenlerin, iltica prosedürüne ulaşımını sağlayarak, bu prosedür hakkında bilgi vermektedir. İltica başvurusu sürecinde neler yapmaları gerektiğini anlatan dernek, bu süreçte sorunlarla karşılaşıldığında da kişilere yardımcı olmaktadır. Dernek, bunların yanı sıra toplumda farkındalık oluşturmak amacıyla çalışmalar yapmakta, diğer taraftan da lobicilik faaliyetlerini sürdürmektedir. Bu konuda çalışan diğer sivil toplum kuruluşları ile beraber, “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısı”nın hazırlanmasında görüş bildirmiştir. (4 Mart 2011 tarihinde Mülteci-Der İdari Koordinatörü Pırıl Erçoban ile yapılan görüşme)

İzmir’de bulunan sığınmacı, göçmen ya da mülteciler, birkaç değişik yoldan dernekle bağlantı sağlamaktadırlar. Bunların başında kendi aralarındaki iletişim ve yönlendirmeler gelmektedir. Bunun dışında Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği, Emniyet Müdürlüğü Yabancılar Şubesi ya da diğer sivil toplum kuruluşlarının yönlendirmeleri ile de derneğe başvuranlar bulunmaktadır. Derneğe

kişilerin çoğunluğu oluşturduğu görülmektedir. Avrupa’dan gelerek başvuruda bulunanların sayısı çok az olmakla beraber, bu kişileri Çeçenler ve Bosnalılar oluşturmaktadır. (4 Mart 2011 tarihinde Mülteci-Der İdari Koordinatörü Pırıl Erçoban ile yapılan görüşme)

Dernek çalışanları, iltica konusunda Türkiye’nin başta yasal mevzuat olmak üzere birçok eksiğinin olduğunu belirtmektedir. Hala bu konuda yürürlükte bir yasanın olamaması, 1951 Cenevre Sözleşmesi’ndeki coğrafi çekincelerin kaldırılmaması bunların başında sayılmaktadır. Ülkede bulunan mülteci ve sığınmacıların, hakları olan eğitim ve sağlık hizmetlerini kullanamamaları, iltica prosedürüne erişimde zorluk yaşamaları da bu sorunlar arasında bulunmaktadır. 2010 yılında yayınlanan genelge ile kaldırılan ikamet harcı, hala bazı şehirlerde yerel polis tarafından talep edilmekte, bu da yasal olmayan bir uygulamanın yapıldığı anlamına gelmektedir. Bir diğer sorun da çocukların koruma altına alınmasında yaşanan zorluklardır. Refakatsiz çocukların devlet koruması altına alınmasında sıkıntılar yaşanmakta, iltica başvurusunda bulunmamış çocuklar koruma altına alınmamaktadır. Diğer yandan, göçmenlerin sınır dışı edilene kadar tutuldukları misafirhanelerin şartları da önemli sorunlar arasında bulunmaktadır. (4 Mart 2011 tarihinde Mülteci-Der İdari Koordinatörü Pırıl Erçoban ile yapılan görüşme)