İstihdam Oranları

2013 yılı itibarıyla

Kadın Erkek Toplam

% % %

Belçikalı 63,9 73,6 68,7

AB-28 57,9 68,9 63,6

AB Dışı Göçmenler 29,5 50,1 39,9

Ülke Geneli 47,8 62,4 55,3

Kaynak: Belçika Federal İstihdam, Çalışma ve Sosyal Diyalog Bakanlığı

(İstihdam oranları yüzdelik oran olarak açıklanmış olup toplam sayı belirtilmemiştir.)

C. Asgari ve Ortalama Aylık Ücretler

Belçika’da asgari ücret birçok ülkedeki uygulamanın tersine kanunla değil, sosyal tarafların müzakereleri neticesinde toplu sözleşmelerle belirlenmektedir. Toplu sözleşmeler asgari ücreti tespit etmekte olup bunun yanında işletme toplu sözleşmesi veya iş sözleşmesi ile daha yüksek bir ücret öngörülebilmektedir.

13 Temmuz 1993 tarihinde yapılan ve üzerinde birçok değişiklik yapılan 43 sayılı Ulusal Çalışma Konseyi Sözleşmesi halen yürürlüktedir. Ülkedeki tüketici fiyatlarında gerçekleşen değişikliklere bağlı olarak asgari ücret miktarında düzenleme yapılmaktadır. Sözleşme uyarınca 01.01.2014 tarihinden itibaren geçerli olan brüt asgari ücret (tam gün çalışma halinde) aşağıdaki gibidir:

Asgari Ücret (Avro)

21 yaş ve üstü olanlar (tam gün çalışma halinde) 1.501,82

21,5 yaşında ve en az 6 ay hizmeti olanlar 1.541,67

22 yaşında ve en az 12 ay hizmeti olanlar 1.559,38

Bu ücretler esas alınarak ayrıca sektörler düzeyinde asgari ücretler tespit edilmektedir. Diğer yandan, bu ücretlerden evli veya bekâr olunmasına göre %20 ila %40 arasında (sosyal sigorta ve vergi) kesintisi yapılarak net asgari ücretler hesaplanmaktadır. Net ücretlere ayrıca brüt ücretler içinde görülmeyen sosyal yardımlar/ödenekler eklenmektedir.

Ç. İşsiz Sayısı ve İşsizlik Oranları

2013 yılı itibarıyla

Kadın % Erkek % Toplam %

Belçikalı 7,3 7,4 7,4

AB-28 12,0 12,4 12,2

AB Dışı 28,5 30,3 29,7

Kaynak: Belçika Federal İstihdam, Çalışma ve Sosyal Diyalog Bakanlığı

(İstihdam oranları yüzdelik oran olarak açıklanmış olup toplam sayı belirtilmemiştir.)

3.3.3. SOSYAL GÜVENLİK VE SOSYAL YARDIMLAR

3.3.3.1. Önemli Olaylar ve Gelişmeler

Katkı payı iadesi: Sigortalıların sağlık harcamalarına katkı payı olarak ödedikleri tutarın yüzde ellisini geri almalarına imkan sağlayan uygulamada basitleştirme yapılmıştır. Bu çerçevede sigortalılar, hastane ve muayene masraflarına katkı payı olarak ödedikleri tutarları “l'intervention majorée” uygulaması çerçevesinde daha kolay ve basit bir şekilde geri talep edebileceklerdir.

SIS Kartı uygulaması sonlandırılmıştır. 1 Ocak 2014 tarihinden itibaren yeni SIS kartı verilmesi uygulamasına son verilmiştir Bunda böyle sigortalılar (malul olanlar) sağlık işlemlerini yeni elektronik kart ile gerçekleştireceklerdir. SIS kartı daha önceki uygulamada malullere verilmekteydi.

Daha geç dönemde emekli olunması durumunda yaşlılık aylıklarında artış yapılması “Bonus pension”: Erken emeklilik yaşına geldiğinde çalışmaya devam eden sigortalıya en az bir yıl çalışmasının ardından çalıştığı her gün için emeklilik aylığında artış sağlanması uygulaması bütün sigortalılar (memur, ücretli ve bağımsız) için uygulanmaya başlamıştır.

65 yaşından sonra çalışmaya devam eden sigortalıların yaşlılık aylıklarında artış yapılması uygulaması ise devam etmektedir.

Muadil ilaç (Genetik ilaç) fiyatlarında indirim: 1 Ocak 2014 tarihinden itibaren muadil ilaç (Genetik ilaç) fiyatlarında %2,5 oranında indirim yapılmıştır.

Muadil ilaçlar, aynı özelliklere sahip orijinal ilaçlar ile aynı etkiye sahiptirler. Belçika’da muadil ilaçlar toplam ilaç sektörünün %15’ini oluşturmaktadır.

Dönemin Başbakan Yardımcısı ve Emeklilikten Sorumlu Devlet Bakanı Alexander De Croo ve Devlet Bakanı Sabine Laruelle tarafından yaklaşık bir yıl önce 12 emeklilik uzmanı görevlendirilerek bir komisyon oluşturulmuştur. Söz konusu komisyondan Belçika emeklilik sisteminin orta ve uzun vadede sosyal ve mali sürdürülebilirliğinin sağlanması konusunda ilave reformlar için çalışma yapması istenmiştir. Komisyon tarafından yapılan bir yıllık çalışmanın ardından 2020-2040 Emeklilik Sistemi Reformu konulu rapor hazırlanarak Haziran ayında iki bakana sunulmuştur.

Raporda emeklilik sisteminin genç-yaşlı veya çalışan-emekli seklinde toplumun her kesimini ilgilendiren bir ortaklık anlaşması olduğu ifade edilmiştir. İlgili tüm paydaşların katılımını içeren bir sosyal tartışma olması sebebiyle konunun oldukça önem arz ettiği dile getirilerek bu sebeple toplumun tüm kesimleri tarafından kabul görmeyecek bir reformun asla başarılı olamayacağı belirtilmiştir.

Sosyal Uyum Federal Kamu İdaresi girişimiyle başlatılan “Önce Çocuklar” başlıklı proje kapsamında çocuk yoksulluğunun tespiti ve mücadelesi odaklı çalışmalar yapılmaktadır.

Bu proje kapsamında Sosyal Uyum ve Yoksullukla Mücadele Bakanlığı tarafından çocukların maruz kaldığı yoksulluğun önlenmesi ve refahlarına katkı sağlanmasında etkin çalışmaları için Sosyal Yardım Merkezleri (CPAS / OCMW) ve diğer kurumlar için 2 milyon AVRO tutarında bir bütçe ayrıldığı belirtilmektedir.

Söz konusu bütçeden faydalanan ilgili kurum ve kuruluşların yerel paydaşlarla diyalog için yerel danışma platformları oluşturarak farkındalık oluşturabilecekleri, sorunlu durumları tespit edebilecekleri ve yoksulluğa maruz kalmış çocuklar ve aileleri için etkin destek sağlayabilecekleri belirtilmiştir. Mali destek uygulaması pilot proje olarak başlatılmış olup, uygulama süresinin bir yıl olduğu belirtilmektedir.

Bu kapsamda toplam 57 proje teklifi değerlendirmeye alınmış ve toplamda 1.991.125 AVRO tutarında destek sağlanmıştır. Seçilen tüm pilot projeler 1 Mayıs 2014 tarihinde uygulamaya başlatılmıştır. Söz konusu 57 projenin 50 tanesi Sosyal Yardım Merkezleri (CPAS / OCMW), diğer 7 adedi ise kar amacı gütmeyen kurumlar tarafından yürütülmektedir.

3.3.3.2. Mevzuat Değişiklikleri ve Önemli Yargı Kararları

Ekonomik krizin etkisi ile yaşanan ekonomik sıkıntılar, mevcut uygulamalarda bütçe kısıtlamalarına gidilmesine yol açmıştır.

Yeni bütçe kaynakları yaratılması çalışmaları çerçevesinde 1 Ocak 2014 tarihinden itibaren Yaşlılara Gelir Güvencesi GRAPA yardımında (Garantie de revenu aux personnes agées - Inkomensgarantie voor ouderen) kısıtlayıcı yeni tedbirler yürürlüğe konulmuştur.

GRAPA yardımı Belçika sosyal güvenlik mevzuatı uyarınca tam oranlı yaşlılık aylığı almak için yeterince çalışması olmayan sigortalılara ödenen tamamlayıcı bir sosyal yardımdır. Ödeme ikamet esasına bağlıdır.

1 Ocak 2014 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere mevzuatta değişiklik yapılmış olup bundan böyle GRAPA yardımına hak kazanma koşulları daha da ağırlaştırılmıştır. Diğer taraftan, yeni uygulama çerçevesinde söz konusu yardımı alanların ülke dışında kalma sürelerini daha sıkı ve etkin bir şekilde takip etmek üzere işlemlere başlanılmıştır.

GRAPA uygulaması 2001 yılında uygulamaya konulmuş olup, günümüze kadar uygulamada çeşitli değişiklikler yapılmıştır.

Geçiş dönemi ödeneği (Allocation de transition d'activation): Senatoda (Chambre) 20.03.2014 tarihinde kabul edilen yasa tasarısı ile dul aylığı olarak da bilinen (pension de veuve ou de veuf) aylık bundan böyle geçiş dönemi aylığı (une allocation de transition d'activation) olarak tanımlanacaktır.

Kanunun amacı emeklilik çağında bulunan ve halen çalışan kişilerin emeklilik aylığı hakkını koruyarak çalışmaya devam etmelerini sağlamaktır. Geçiş dönemi aylığı, dul aylığı alan bir kişinin çalışma faaliyetlerini azaltmasına veya işinden tamamen ayrılmasına yol açmayacak şekilde belirli bir dönem için ödenecektir.

45 ve daha ileri yaşta olanlar için bir değişiklik söz konusu değildir. Ancak, bu üst yaş sınırı aşamalı olarak arttırılarak 2025 yılında 55 yaşına çıkarılacaktır. Geçiş dönemi aylığı kişiye 12 ay için ödenecektir. Bu süre bakımında çocuk olması durumunda 24 aya çıkarılacaktır. Geçiş dönemi aylığı miktarı ile dul aylığı miktarı aynı oranda bağlanmaktadır. Bu süre zarfında kişinin çalışarak elde ettiği kazancı için herhangi bir üst sınır bulunmamaktadır.

Uygulamadan özellikle dul aylığı alan kadın sigortalılar faydalanacaktır. Uygulamada dul aylığı alan kadın sigortalılar ek bir gelire ancak işten ayrılmaları veya çok az çalışmaları durumunda hak kazanabilmektedir. Yeni uygulamada kadın sigortalılar, emeklilik aylığı veya başka bir geliri ancak dul aylıklarının miktarında enflasyona bağlı olarak azalma olması durumunda hak kazanabileceklerdir.

Başka bir ifade ile emekli veya dul aylığı alan bir sigortalı kazancının belirli bir oranı aşmaması koşulu ile çalışmaya devam etmekte ve aynı zamanda emekli / dul aylığını da almaya devam etmektedir. Emekli/dul bir kişinin aylık alırken çalışarak elde edebileceği üst gelir sınırı normal emeklilik çağında olması veya daha genç yaşta olması, bakımında çocuk olması veya yaptığı iş ve işin niteliğine bağlı olarak değişmektedir.

6 Mart 2014 tarihli Resmi Gazetede (Moniteur belge) yayımlanan verilere göre emekli/dul aylığı alan bir kişinin çalışmaya devam ederek elde edebileceği üst gelir sınırları aşağıdaki tabloda belirtilmiştir:

Normal Emeklilik Çağindan (65 Yaş) Önce Elde Edilebilecek Kazançlar

Yapılan Işin Cinsine Göre Elde Edilebilecek Gelir

Aranan Koşullar

Normal Emeklilik Çağından (65 Yaş) Itibaren Elde Edilebilecek Kazançlar

Aranan Koşullar

Yapılan Işin Cinsine Göre Elde Edilebilecek Gelir Bakımında

2014 yılında sosyal alanda kaçakların önlenmesine dair Eylem Planı: 28.03.2014 tarihinde Bakanlar Kurulunda kabul edilen yasa tasarısı doğrultusunda Bilgi ve Sosyal Araştırma Biriminin (SIRS) 2014 Eylem Planı kabul edilmiştir. Eylem Planı çerçevesinde Teftiş Kurulu (Services d'inspection) sosyal güvenlik primlerinin etkin toplanmasının sağlanması,, kaçak çalışma ve eksik bildirimler ile mücadeleyi yürütecektir.

Eylem Planı kaçak çalışma ile mücadelede takip edilecek iş ve eylemleri belirlemektedir. Eylem Planı aynı zamanda sosyal damping ile mücadeleye ilişkin olarak Kasım 2013’te kabul edilen tedbirleri de kapsamaktadır.

Teftiş birimi SIRS ile birlikte hareket etmektedir. Uygulamada değişik alanlarda denetim hizmeti veren birimlerin denetim alanında ortak hareket etmesi ve etkinliğin arttırılması hedeflenmektedir.

SIRS Federal Çalışma Bakanlığı ile Adalet Bakanlığına bağlı olarak hizmet vermektedir. SIRS bir eşgüdüm birimi olarak da hizmet vermekte olup, kaçak çalışma ve sosyal güvenlik alanındaki kaçakların önlenmesi çalışmalarında Teftiş Birimine yardımcı olmaktadır.

Aile yardım ödeneği: Aile yardım ödeneği (çocuk parası) uygulamasında 1 Temmuz 2014 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yapılan değişiklikle bundan böyle bağımsız çalışanlar ile ücretli çalışanlar ilk çocuk için aynı düzeyde yardım alacaklardır.

Bu tarihe kadar uygulanan sistemde bağımsız çalışanlar ilk çocuk için aylık 84,43 Euro yardım alırken ücretli çalışanlar ilk çocuk için aylık 90,28 Euro yardım almaktaydı.

İlgili Bakanlık tarafından yapılan açıklamada 2003 yılına kadar uygulanmakta olan sistemde bağımsız çalışanlara ödenen çocuk parası yardımının ücretli çalışanlara yapılan yardımın yarısı kadar olduğu ve 2003 yılından bu yana bağımsız çalışanlar için ödenen çocuk parasının 53 Euro artırıldığı ve oransal olarak bu artışın %140 oranında olduğu belirtilmiştir.

İşsizlik Ödeneği: 28 Kasım 2011 tarihli Kraliyet Kararnamesi uyarınca, işsizlik ödeneği hakkı 3 sene ile sınırlandırılmış olup daha uzun süredir bu haktan faydalanmakta olanların ödenekleri 31 Aralık 2014 tarihi itibarıyla son bulmuştur.

Söz konusu durumda olanlar ilgili kurum tarafından haberdar edilmiş ve Ocak 2015 döneminde son kez ödenek alacakları bildirilmiştir.

İlgili kararname uyarınca istisnai durumda ödenek almaya devam edecek olanlar ise şu şekilde belirtilmiştir:

- Yakın bir tarihte çalışması olanlar, - Eğitimi devam edenler,

- Maluliyet kararı olanlar.

3.3.3.3. Sayısal Veriler

A. Sosyal Güvenlik Prim Oranları

01.07.2011 tarihi itibarıyla Sigorta Kolları İşçi Payı (Avro) İşveren Payı (Avro) Toplam (Avro)

Yaşlılık, ölüm 7,50 8,86 16,36

Sağlık Bakım 3,55 3,80 7,35

Sağlık Yardım 1,15 2,35 3,50

Meslek Hastalığı 0,00 1,00 1,00

İşsizlik 0,87 1,46 2,33

İş Kazası 0,00 0,30 0,30

Bakım Sigortası 0,00 7,00 7,00

Toplam 13,07 24,77 37,84

Kaynak: Belçika Federal Sosyal Güvenlik Bakanlığı

B. İşsizlik Ödeneği

İşsizlik ödeneğinin miktarı ilke olarak ilgilinin işsiz kalmadan önceki dönemde aldığı ücret göz önünde bulundurularak hesaplanmaktadır. Bununla birlikte ilgili kişi işsiz kalmadan önceki dönemde çalışmamış ise asgari ücret göz önünde bulundurularak işsizlik ödeneği miktarı hesaplanmaktadır.

1. Belirli bir çalışma süresi sonunda işsiz kalanlara ödenen işsizlik ödeneği miktarı

01.09.2013 tarihi itibarıyla Günlük (Avro) Aylık (Avro)

En az En çok En az En çok Bakımında kişi bulunan işsiz aile reisi 44,85 54,25 1166,10 1410,50 Tek başına yaşayanlar

50 ile 54 yaşları arası birlikte yaşayanlar 30,48 37,18 792,48 966,68 55 ile 57 yaşları arası birlikte yaşayanlar 33,96 41,31 882,96 1074,06 58 ile 64 yaşları arası birlikte yaşayanlar 37,33 45,44 970,58 1181,44

2. Çalışma süresi gözönünde bulundurulmadan ilgililere ödenen işsizlik ödeneği miktarı

01.09.2013 tarihini itibarıyla Günlük (Avro) Aylık (Avro) En az En çok En az En çok Bakımında kişi bulunan işsiz aile reisi

İlk 6 ay