İSTANBUL ULAŞIM ANA PLANI (2011)

İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından 2011 yılında hazırlanan İstanbul Ulaşım Ana Planı’nın amacı, hedefleri, politikaları, stratejileri ve öncelikli eylem önerilerine yer verilmiştir.

13 İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul Ulaşım Ana Planı, Ulaşım Planlama Müdürlüğü, İs-tanbul, 2011.

2.6.1. Amaç

Planın amacı “İstanbul için 2023 yılı arazi kullanım ve nüfus yapısına bağlı olarak, ekonomik açıdan düşük mâliyetli ve kentin planlı gelişimine katkı veren; ekolojik açıdan çevreye verdiği zararı minimuma indiren; toplumsal açıdan sosyal eşitlik ilke-sine bağlı, kentin tarihî ve kültürel kimliği ile uyumlu, erişilebilirlik, konfor, güvenlik, güvenilirlik gibi nitelikleri içeren, sürdürülebilir bir ulaştırma sisteminin kurulması ve kentte yaşayanların ulaşım taleplerinin karşılanmasıdır.” (s. 199).

2.6.2. Genel Hedef

Planın genel hedefi “gelecekte motorlu araç trafiğinin azaltılması, toplu ta-şıma altyapısının iyileştirilmesi ve trafik talebinin özel araçlardan toplu tata-şıma araçlarına teşvik edilmesiyle kent içinde hareketlilik ve erişilebilirliğin artırılması sonucunda daha yaşanabilir bir kentsel çevrenin oluşturulmasıdır” (s. 199)

2.6.3. Hedefler

1. Kent içi erişilebilirliğin artırılması ve ulaşım türleri arasında entegrasyonun sağlanması (s. 199).

2. Ulaşım sisteminin etkin kullanımı ile sürdürülebilir ulaşım sisteminin sağlanması (s. 199).

3. Hızlı ve konforlu toplu taşıma sistemi için raylı sistem ağının geliştirilmesi (s. 199).

4. Planlı kentsel gelişimi destekleyecek hızlı ağ altyapısının oluşturulması (s. 199).

5. Ulaşım odakları (lojistik, OSB, otogarlar, merkezî alanlar, havaalanları vb.).

arasında entegrasyonun sağlanması (s. 199).

6. Egzoz salımını minimize edecek alternatifler geliştirerek Tarihî Yarımada’da yer alan tarihî ve kültürel varlıkların korunması (s. 199).

2.6.4. Alt Hedefler

1. 2023 yılına yönelik arazi kullanım kararlarına bağlı kalarak ulaşım talep-lerinin belirlenebilmesi için stratejik düzeyde (makro ölçekte) bilimsel bir planlama yapmak (s. 200).

2. 1/25.000 ve daha alt ölçekli bölgesel nazım imar planlarında ulaşım güzer-gâhlarının oluşturulabilmesi için yönlendirici olmak (s. 200).

3. Kentin ulaşım ihtiyaçlarını uygar ölçülerde karşılamak üzere, karayolu-raylı sistem-denizyolu ağı arasında entegre bir toplu taşıma sistemine yönelik sür-dürülebilir ulaştırma sistemi için gerekli ana ağ yapısını oluşturmak (s. 200).

4. 2023 hedef yılındaki ulaşım taleplerinin karşılanması için önerilecek stra-tejik düzeydeki büyük ulaşım projelerinin kentin ulaşım sistemi üzerindeki etkilerini belirlemek ve bu projelere ilişkin fizibilite değerlendirmeleri yapmak (s. 200).

5. Arazi kullanım planlarında öngörülen yeni yerleşim bölgelerinin gelişmesini destekleyecek ağ kurgusu oluşturmak (s. 200).

2.6.5. Politikalar

1. Toplu taşıma altyapısının geliştirilmesiyle özel araç kullanımının düşük düzeyde tutulması (s. 200).

2. Kısa vadede artan araç trafiğine cevap verebilecek karayolu ağının iyileş-tirilip geliştirilmesi; uzun vadede ise planlı kentsel gelişimi destekleyecek toplu taşıma altyapısının oluşturulması (s. 200).

3. Trafik talep yönetiminin iyileştirilmesi ve mevcut yolların daha verimli kullanımının sağlanması (s. 200).

2.6.6. Stratejiler

1. İstanbul il sınırları dâhilinde arazi kullanım kararlarına bağlı olarak şeh-rin ulaşım ana planının hazırlanması, bu plan çerçevesinde önerilen ula-şım sistemlerinin (raylı sistemler, karayolu sistemleri, otoparklar, transfer merkezleri) planlanması, projelendirilmesi ve bunlara bağlı olarak ulaşım kararlarının oluşturulması (s. 200).

2. Toplu taşımanın etkinleştirilmesi (s. 200).

a. Çağdaş toplu taşıma sistemleri ve teknolojilerinin kullanılması.

b. Raylı sistemlerin optimum bir ağ yapısını oluşturacak biçimde önceliklere özen göstererek yaygınlaştırılması.

c. Denizyolu taşımacılığının etkinleştirilmesi.

d. Mevcut altyapının en etkin kullanımının sağlanması.

e. Toplu taşıma ve özellikle raylı sistem yatırımlarının finansmanı için yöntem ve modeller geliştirilmesi.

3. Ulaşım talep yönetiminin oluşturulması, uygulanmasının sağlanması ve özel araç kullanımının düşük düzeyde tutulması (s. 200).

a. Özel otomobil kullanımının toplu taşıma ile bütünleştirilmesi (park et-devam et, vb.) çalışmalarına öncelik ve ağırlık verilmesi.

b. Trafik yönetimi ve denetiminin iyileştirilip etkinleştirilmesi.

c. Sürücüleri ve yolcuları bilgilendirme sisteminin geliştirilmesi.

d. Trafik eğitiminin yaygınlaştırılması.

e. Karayolu altyapısında tıkanıklığın ücretlendirilmesi.

f. Otopark politikalarıyla talep yönetiminin geliştirilmesi.

g. Yeterli raylı sistem ağı kuruluncaya kadar toplu taşıma kapasitesinde özel önlemlerin alınması (özel otobüs yolu uygulamalarının yaygınlaş-tırılması gibi).

2.6.7. Öncelikli Eylem Önerileri

1. Ulaşım Ana Planı Güncellenmelidir (s. 376):

Arazi kullanım planlarının gerçekleşme eğilimleri gözlemlenerek İstanbul Ulaşım Ana Planı (İUAP) her 5 yılda bir, ağ planları her 3 yılda bir, İBB-UTM (İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Talep Tahmin Modeli) ve altyapısı her yıl güncellenmelidir:

a. Yolculuk bilgileri veritabanı güncellenmelidir.

b. Hâne halkı anketleri ihtiyaca göre güncellenmelidir.

c. Raylı sistem ana plan ağı arazi kullanım planına, talep tahminine ve mevcut durumun çeşitli faktörlerine göre kurulmuştur. Planlamanın ve talep tahmininin doğası gereği, raylı sistem gelişimi ile ilgili olarak gelecekte beklenmedik gelişmeler olabilir ya da sosyoekonomik koşullara bağlı olarak gelişme planlandığı gibi olmayabilir. Bu nedenle, çevresel koşullar dikkate alınarak kısa vadeli inşaat planı her 3-5 yılda bir gözden geçirilmeli ve revize edilmelidir.

2. Bölgesel ve küçük ölçekli turizm ulaşım plan ve projeleri yapılmalıdır (s. 376).

Turizm potansiyeli yüksek olan bölgelerde (Boğaziçi, Çamlıca Tepesi, Adalar, Haliç çevresi, Galata bölgesi, tarihî alanlar vb.) turizm amaçlı ulaşım planlaması ile bu alanlar arasında ulaşımın sağlanmasına dönük özel projeler (teleferik, nostaljik tramvay vb.) geliştirilmelidir.

3. Toplu Taşıma Master Planı yapılmalıdır (s. 376).

a. Yoldaki tıkanıklık otobüs işletmeciliğinin performansını düşürmektedir.

Dolayısıyla, uzun mesâfeli otobüs hattı işletmeciliğinden raylı sistemleri besleyen kısa hatların oluşturulması gerekmektedir. Raylı sistem ağı ge-liştikçe de bu ağı destekleyecek dikey hatlar tasarlanmalıdır. Raylı sistem hatlarının bakım-onarım saatlerinde (gece-hafta sonu vs) talebe göre raylı sistem hatlarına paralel ek otobüs hatları da konulmalıdır.

b. Mevcut denizyolu filosunun kapasitesi artırılarak modernize edilmesi (yeni araçlara yatırım yapılırken eski araçların modernize edilerek kısa mesâfede kullanılması ve mevcut iskelelerin işletme kapasitesinin geliş-tirilerek yenilenmesi) gerekmektedir.

c. Gelecekte yapılacak karayolu ve demiryolu projelerinin uygulaması en az 6-8 yıl süreceğinden ulaşımdaki denizyolu payının artırılmasına yönelik politikalar desteklenmelidir.

d. Uzun minibüs hatları daha kısa güzergahlarda işletilmeli ve diğer toplu taşıma türleri ile entegre olacak şekilde planlanmalıdır.

e. Bu planda önerilen toplu taşıma ücret politikası kısa, orta ve uzun dönem için geliştirilmelidir.

f. Planda yer alan Metrobüs hatlarının etüd ve projeleri yapılmalıdır.

g. Kentsel ulaşım altyapısının maksimum verimle kullanılması için merkezî alanlar ücretlendirilmeli, otopark talep yönetimi, Boğaz geçişleri, karayolu ve toplu taşıma ücretlendirme politikaları geliştirilmelidir.

4. Metropoliten alan Lojistik Master Planı yapılmalıdır (s. 376).

Gelecekteki talebi karşılamak ve Boğazı geçen yük trafiğini hafifletmek için Ambarlı merkezli Ambarlı–Mudanya, Ambarlı–Pendik gibi Ro Ro hatları öneril-miştir. Ayrıca, Ambarlı–Bandırma, Gemlik–Ambarlı, Bandırma–Gümüşyaka Ro Ro hattı ve İstinye-Çubuklu, Tarabya-Paşabahçe arabalı vapur hatları planlama kapsamında yer almaktadır.

5. Planın öngördüğü raylı sistem hatlarının etüd ve fizibilitelerini içeren projeler yapılmalıdır (s. 377).

6. Trafik sıkışıklığı yaşanan ve âcil çözüm bekleyen bölgeler için projeler geliştirilmelidir (s. 377).

a. Tarihî Yarımada, MİA ve alt bölgeler ile önemli meydanlar (Taksim, Me-cidiyeköy, Kadıköy, Üsküdar, Eminönü vb) için projeler geliştirilmelidir.

b. Tarihi Yarımada’da UNESCO tarafından kültürel miras listesinde yer alan 4 bölgenin (Süleymaniye, Zeyrek, Ayvansaray-Cankurtaran ve Sul-tanahmet) tamamı ve bölgeler arası ulaşım ilişkisini kapsayacak şekilde trafik talep yönetimi planlaması yapılmalı ve yük akışı düzenlenerek bölge ihtiyacını karşılayak şekilde geliştirilmelidir.

7. Mevcut yol ağının kapasitesini artırıcı trafik sirkülasyon projeleri ile trafik talep yönetimi projeleri yapılmalıdır (s. 377).

a. Ara toplu taşıma hatlarının olumsuz etkilerini gidermek için minibüslere yönelik belirli durak sistemi geliştirilerek gelişigüzel durmalarının önüne geçilmeli, yol kenarı parklanmalar yasaklanmalıdır.

b. Plandaki anayollarla ilişkisi olan talî yol ve kavşak projeleri trafik sirkü-lasyon projeleri ile birlikte etüd edilmeli, alt ölçekli planlardaki talepler belirlenmeli ve ulaşım modelleri ile test edilmeli, gerekirse çözüm öne-rileri geliştirilmelidir.

c. Kısa dönemde dinamik sinyal sistemi projelendirilmeli ve uygulamaya geçilmelidir.

d. Anlık trafik bilgisini kullanıcılara ulaştıracak projeler geliştirilmeli ve kısa dönemde hayata geçirilmelidir.

e. Bisiklet ulaşımını kent içi yolculuklarda önemli bir ulaşım türü hâline getirmek için sürekliliği olan bisiklet yolları kısa dönemde planlanmalıdır.

f. Toplu taşıma kullanımının teşvik edilmesi için transfer merkezleri ve park et-devam et alanları kısa ve orta dönemde projelendirilmeli, trafiğe ve çevreye olan etkisi araştırılarak ekonomik ve finansal fizibilite çalışmaları ile desteklenmelidir.

g. Merkez fonksiyonların çevresinde ve toplu taşıma noktalarında bisiklet otoparkları düzenlenmeli; toplu taşıma türleri ile entegre edilmelidir.

h. Taksilerin kent merkezleri, meydanlar ve trafik kapasitesi yüksek ana arterler üzerinde serbest dolaşmalarını engelleyici çalışmalar, geleceğe dönük talepler doğrultusunda geliştirilmelidir.

8. Trafik Güvenliği Master Planı yapılmalıdır (s. 377).

a. Arterler boyunca trafik akışının sorunsuz ve emniyetli olması için yol kenarı parklanmasına ilişkin yaptırımların artırılması gerekmektedir.

b. Trafik kaza veritabanının geliştirilmesi ve uygulanması, güvenlik dene-timinin sıklaştırılması, kaza kara noktalarının belirlenmesi, bu nokta-larda iyileştirme çalışmalarının yapılması ve trafik güvenliği eğitiminin yaygınlaştırılması gerekmektedir.

c. Engellilerin metropoliten alanda özgürce dolaşacağı, istedikleri yere kolayca erişebileceği yol, kaldırım, kavşak düzenlemeleri ile toplu taşıma araçlarına erişimin rahat sağlanacağı projeler yapılmalıdır.

9. İUAP’ı destekleyici alternatif fon kaynakları araştırılmalıdır (s. 377).

Tıkanıklığın ücretlendirilmesi, raylı sistem ağı hızlandırma fonu, yeni yerle-şim bölgeleri kalkınma fonu, kamu-özel sektör iştiraki gibi konularda araştırma yapılmalıdır.

2.7. GAYRİMENKUL SEKTÖRÜ VE