Kaynak: İstanbul Airport, 2018.
Bilgi toplamak amacıyla kurulan son teknoloji sistemlerinden biri LoRa (Long Range) sistemidir. Bu sistem, elektromekanik sayaçlardan bilgi toplamak amacıyla kullanılan bir sistemdir. Wi-Fi, network gibi bilinenin aksine son teknoloji yeni nesil cihazlarla 40 km mesafelerde haberleşmeyi sağlayabilen ağ sayesinde gaz, elektrik ve su sayaçlarının kullanımı da takip edilebilmektedir (Şengül vd. 2018:331).
Son dönemlerde sıkça duyduğumuz yapay zeka ve nesnelerin interneti (IoT- Internet of Things) gibi kavramların İstanbul Havalimanı’nda uygulandığını görebilmekteyiz. Havalimanında ısı, sıcaklık, nem, hava kalitesi gibi veriler kritik odalardan alınıp, data platformlarında değerlendirilip, odaların hangi değerlerde
98
olmaları gerektiği yapay zeka algoritmaları ile tespit edilmektedir. Bu yöntem ile aynı zamanda, pistlerin aşınmaları takip edilip, hangi periyotlarda bakımların yapılacağı analiz edilmektedir (Şengül vd. 2018:331).
Havalimanı’nda kullanılacak son teknoloji hizmetlerden birisi de Aselsan iş birliğiyle üretilen robotlardır. İnsansız yolcu taşıma, güvenlik ve temizlik alanında kullanılacak olan robotların zarar görmemesi için siber savunma katmanları oluşturulmuştur(Şengül vd. 2018:331). Diğer bir uygulama ise, yolculara kolaylık sağlayan İga mobil uygulamasıdır. Yolcunun evden çıkışından, uçağa binişine kadar ki tüm süreçlerde yardımcı olan bir uygulamadır. Anlık olarak uçuş bilgileri, kapı numaraları gibi bilgiler güncellenip yolcuya bildirim olarak gönderilmektedir. Aynı zamanda arabam nerede uygulaması ile de yolcular park halindeki araçlarının yerlerini rahatlıkla bulabilmektedirler (Şengül vd. 2018:331).
Aerotropolis modelin bir diğer önemli bileşeni havalimanının internet ve BT (Bilgi Teknolojisi) ile olan bağlantısıdır. Bilim ve teknoloji şehri yaratmayı amaçlayan İstanbul Havalimanı, check-in sistemleri, kioskları, uçuş bilgi sistemleri, bagaj yönetim sistemleri, pasaport sistemleri, bagaj eşleştirme sistemleri, otopark sistemleri, internet alt yapısı, kapalı devre kamera sistemleri, kartlı geçiş ve yüz ve plaka tanıma sistemleri, yeni teknoloji robot uygulamaları ile Aerotropolis modele örnek bir havalimanını teşkil etmektedir.
3.5.3. Ticaret Şehri
İstanbul Havalimanı finansal ve işletme bakımından bir merkez olmayı amaçlamaktadır. Çevresinde yarattığı birçok iş olanakları ile birçok çalışanı bünyesinde istihdam etmektedir. Havalimanı içerisinde istihdam edilen çalışanların yanı sıra havalimanı ile bağlantılı birçok işletmelerde de istihdam olanağı sunmaktadır.
İstanbul Havalimanı Unifree-Gebr. Heinemann grubu ile 25 yıllığına duty-free anlaşması imzalayarak dünyanın en büyük duty-free anlaşmasına imza atmıştır. Yolcuların ve havalimanı çalışanlarının her türlü ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri 1000’den fazla marka ürünleri barındıran duty-free mağazaları bulunmaktadır. Toplamda 53.000 m2’lik alanın 35.000 m2’si dış hatlar giden yolcu katında
99
bulunmaktadır. Aynı zamanda havalimanı içerisinde, araç kiralama ofisleri, çeşitli bankaların şubeleri, turizm ofisleri, eczaneler, döviz büroları, transfer firmaları, atm’ler, SPA merkezleri, kuaför ve bakım alanları, oyun merkezi vb. işletmelerde yer almaktadır. Böylelikle alışveriş yapmanın ötesinde yolcuların ve çalışanların beklentilerini karşılayarak yeni bir ticaret şehri yaratmak amaçlanmaktadır (Şengül vd. 2018:370; https://www.unifree.com/).
Aynı zamanda kargo ve lojistik operasyonlarıyla entegre bir şekilde çalışarak sadece yurt içi değil yurt dışına ithalat ve ihracat yapılarak mevcut ticaret hacminin genişletilmesi hedeflenmektedir. Kanal İstanbul Projesiyle yeni ve devasa bir ticaret hacmine sahip olması planlanmaktadır (Şengül vd. 2018:370). Küresel anlamda dünyaya açılarak yeni bir ticaret merkezi olma yolunda ilerlemektedir.
Aerotropolis modelin 3 temel bileşenine bakıldığında, havalimanı, iş yerleri ve yaşam alanlarının olduğu görülmektedir. Aynı zamanda havacılık dışı gelir kaynağı alanlar ve işletmeler de modelin içeriğinde bulunmaktadır (Kasarda, 2016). Dolayısıyla temel bileşenlerinden biri olan iş yerlerinin İstanbul Havalimanı’nda önemli bir ticaret hacmi oluşturması ve bu alanların oluşturulmasına büyük önem verilmesi havalimanının Aerotropolis model kapsamında inşa edildiğini göstermektedir.
3.5.4. Yerleşim Şehri
İstanbul Havalimanı çevresinde, havalimanı personeli ve vatandaşlar için büyük bir konut projesi planlanmaktadır. Planlanan büyük konutlaşma için Emlak Konut GYO (Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları) çalışmalara başlamıştır. Planlamalara göre Arnavutköy’e bağlı Dursunköy’de 3.6 milyon kareyi kapsayan bir alanda yaklaşık 15 bin adet konut yapılacaktır. Söz konusu projeye THY arsanın %50’sini alarak ortak olmuştur. Diğer yarısı ise Emlak Konut ihalesine çıkarak belirlenecektir. TOKİ (Toplu Konut İdaresi Başkanlığı) ise millet bahçesi projesinde yer alacaktır (https://www.cnnturk.com).
100
Harita 13. İstanbul Havalimanı Çevresindeki Konutlaşma
Kaynak: https://www.cnnturk.com
Yapılan çalışmalara göre, havalimanının açılmasıyla birlikte en az 150.000 kişinin havalimanının çevresine taşınacağı belirtilmektedir. Böylelikle Aerotropolis model kapsamında havalimanı çevresinde yeni bir yerleşim şehri kurulmaktadır (https://www.cnnturk.com).
Harita 14. İstanbul Havalimanı Konut Projesi
Kaynak: https://www.cnnturk.com
Konut projesinin yapılacağı arsa için Emlak Konut tarafından bir değerlendirme çalışması yapılmıştır. Çalışmada söz konusu arsanın toplamda 14 parsellik bir alana ve 4.8 milyon metrekareye denk geldiği analiz edilmiştir. Arsanın değeri ise 44 milyon 956 milyon lira olarak belirlenmiştir. Emlak Konut’un alacağı
101
pay ise 3 milyon 638 metrekarelik bir alana tekabül etmektedir(https://www.cnnturk.com; https://www.airporthaber.com/).
Havalimanı çevresindeki konut ihtiyacını karşılayabilmek amacıyla ’’Hava Kent’’ adı verilen bir konut kooperatifi kurulmuştur. Kooperatif havacılık sektöründeki çalışanlar tarafından, ucuz konut üretebilmek amacıyla faaliyete geçmiştir. İstanbul Havalimanı çevresindeki diğer konut projeleri ise, Ortadoğu Grup’un Zekeriya köy konut projesi, Celaloğlu İnşaat’ın Kayaşehir projesi, Makro & Akyapı ortak girişimiyle yapılan Seyran Şehir projesi, Hakan Kıran Mimarlık ve Yapı-Vizyon İstanbul İnşaat’ın Larus Loft projesi, Neo Yapı’nın Neo Bolluca projesi, Irmak İnşaat’ın Tio Kemerburgaz projesi, Hava Kent Eyüp/Akpınar ve Taşoluk 2 projesidir (https://www.emlakwebtv.com, https://havakent.com).
Yapılacak konutların inşaat çalışmalarını KİPTAŞ ya da Emlak Konut’un birlikte yürütmesi planlanmaktadır. Projenin mimari boyutunu ise KİKLOP devralacaktır. Birçok sosyal imkanı bünyesinde barındıracak yerleşim şehrinde, basketbol sahaları, tenis kortları, kapalı-açık havuzu, otoparkı, oyun parkları, güvenlik sistemleri ile yeni bir yaşam merkezi oluşturulması planlanmaktadır(https://www.airporthaber.com).
Aerotropolis modelin 3 temel bileşeninin, havalimanı, iş yerleri ve yaşam alanlarının olduğundan ‘’Ticaret Şehri’’ başlığı altında bahsedilmiştir (Kasarda, 2016). İstanbul Havalimanı’nda yaşam alanına büyük bir önem verilmektedir. Sadece konutları değil, birçok sosyal imkanı ve aktiviteyi de bünyesinde barındırmaktadır. Aerotropolis ve Airport City modellerini birbirinden ayıran en önemli özellik, Aerotropolis modelde ticari olmayan tek arazi kullanımının konutlar olmasıdır. İstanbul Havalimanı’nda ise, ucuz konut üretebilmek ve havalimanı personellerine konut ihtiyacı sağlayabilmek birincil amaç olarak karşımıza çıkmaktadır. Dolayısıyla İstanbul Havalimanı çevresinde yeni bir yaşam şehri kurmayı amaçlayan, Aerotropolis modelde inşa edilen bir havalimanıdır.
102
3.5.5. Havalimanı Şehri
İstanbul Havalimanı lojistik, kargo, ticaret, ulaşım ve konutlaşmanın bir arada entegre edildiği ve merkezinde havalimanının bulunduğu yeni bir yaşam alanı yaratmaya çalışmaktadır. Hub noktası havalimanı olan şehrin dünya üzerinde ticaret ve lojistik merkezi olması amaçlanmıştır. Birçok farklı ulaşım türleri ve alt yapısıyla hızlı ve kolay bir şekilde ulaşımın sağlanabileceği İstanbul Havalimanı çalışanlarına ve yolcularına yeni bir yaşam alanı sunmaktadır (Şengül vd. 2018).