İnternet Gazeteciliğinde Haber Yazım Teknikleri

İnternet gazeteciliğinde kullanılan haber yazım teknikleri şunlardır:

a) T Tekniği

T tekniğinde haberin baştan sona okumasını sağlamak için olayın sonucunu en sonunda vermeye gerek yoktur. T modelinin üst çizgisini habere ilişkin 2-3 cümleyle anlatılan özet oluşturmaktadır. Olayın nasıl ve neden olduğunu anlatan haberin detay kısmı ise T’nin dikey kısmını oluşturmaktadır. Muhabir, T’nin dikey çizgisini yazarken “blok yığını” biçiminde yazabileceği gibi ters piramitle de yazabilir (Gürcan, 2002: 32).

b) Ters Piramit Tekniği

Ters piramit tekniği, gazetecilerin 1850’lerde telgrafla haber geçmek için geliştirdikleri bir tekniktir. O yıllarda telgraf hatlarındaki kesilmeler sebebiyle haberle ilgili en önemli unsurlar, ilk başta geçilmiştir. Ters piramit tekniği, haber yazma kuralları içinde en çok kullanılan yazım tekniğidir. Bu kurala göre toplanan bilgiler, önem sırasına göre azalan bir sıra izler. En önemli bilgiler en başa konulur sonra azalan bir sıra izlenerek diğerleri sıralanır. Haberin bütününün düzenlenmesinde dikkat edilecek nokta, elde bulunan ayrıntıların iyi bir şekilde değerlendirilmesi ve düzenlenmesidir (Tokgöz, 2013: 316). Yüksel ve Gürcan’a göre ters piramit tekniğiyle yazılan haber, iki kısımdan oluşur:

• Giriş paragrafı: Burada olayın ne olduğu ve sonucu özetlenmiş olarak verilir. 5N1K’yı oluşturan “ne”, “ne zaman”, “nerede” ve “kim” sorularının yanıtları genellikle giriş paragrafında yer alır.

• Haberin gövdesi: Burada genellikle olayın “neden” ve “niçin” olduğu, kronolojik bir sırada açıklanır (2005:104).

İnternet gazeteciliğinde hızlı habercilik ön planda olduğundan Ters Piramit tekniği kullanılmaktadır. İnternet kullanıcılarının web sayfalarını kelime kelime okumamasına haberi monitörden okumanın güçlükleri de eklendiğinde ters piramit

tekniğinin internet gazeteleri için önemi ortaya çıkmaktadır (Karaduman, 2005: 147- 148).

c) Online Piramit Tekniği

Online piramit tekniğinde web sitesinin ilk ekranına eş deyişle üst katmanına başlık ve haberi özetleyen önemli noktaları içeren bir paragraf yerleştirmekte ve buraya da bağlantı vererek haberin detayı için ayrı bir katmana geçiş verilmektedir. İzleyen katmanlar, haberin detayını ve arka plan enformasyonunu sunmaktadır. Online piramit tekniğini oluşturan katmanların tümü her haber için geçerli değildir. Online piramit tekniği, ters piramit tekniğine benzemekle birlikte bu teknikte her bağlantılı katmanın aynı muhabir tarafından yazılmasına gerek yoktur. Ayrıca haber içeriğine ilişkin başka haber sitelerindeki sayfalara da linkle bağlanılabilmektedir. Online piramit tekniğini oluşturan katmanlar şunları içermektedir:

• Fotoğraflar ve haberdeki ana rollerde bulunan kişilere ilişkin biyografiler, • Olayın gelişme sürecine ve aşamalarına ilişkin bilgiler,

• Görüşme metinleri,

• Haberle ilgili kurumların ve örgütlerin web sitelerine linkler, • Habere ilişkin ses ve görüntü dosyaları,

• Orijinal dokümanlara, rapor ve basım bültenlerine erişim sağlayan linkler (Gürcan, 2002: 34).

d) Doğrusal Haber Yazım Tekniği

Geleneksel haber yazımı doğrusaldır (linear). Özellikle gazete ve dergi haberlerinde olay, birbirini izleyen bir gelişme içinde doğrusal bir düzlemde pek çoğu da aynı sayfada biten bir şekilde yazılmaktadır (Gürcan, 2002: 35).

e) Doğrusal Olmayan Haber Yazım Tekniği

Doğrusal olmayan (non-linear) haber yazım tekniği, haber öyküsündeki unsurları bir sıra içinde vermek yerine internetin hiper-metin özelliğinin sunduğu olanaklarla haberin yazılmasıdır. Bu yazım tekniğinde haber, ara başlıklarla çeşitli parçalara ayırılarak ve habere ilişkin detaylı bilgilerin bulunacağı çeşitli kaynaklara bağlantı sağlayarak oluşturulmaktadır. Doğrusal olmayan yazım tekniği, internet haber sunumlarının hepsinde temel teknik olarak göze çarpmaktadır. Doğrusal olmayan

haber yazımı tekniğinde temel unsur, okurun bir haberi anlamak için baştan sona kadar okuma durumunda olmamasıdır. Bu teknik, internet haberciliği için kesin bir kural olmayıp uzun ve detaylı haberlerde okurun beklentilerini karşılamak ve zamanını iyi değerlendirmesine yardımcı olmak bağlamında kullanılabilecek bir yazım tekniği olarak önem taşımaktadır (Gürcan, 2002: 35-36).

f) Kümeleme Tekniği

Kümeleme (pile-on) tekniği, özellikle son dakika haberleri için kullanılan haber yazım tekniğidir. Haber sitelerinin birçoğu, son gelişmeleri genellikle ana sayfanın en üstünde belirtir. Her gelişme en üstte verildiğinden bir önceki haber, en son gelenin altında kümelenir ve bu süreç her gelen sıcak haberle birlikte devam eder. Kümeleme tekniği, gazetecinin en önemli bilgiyi zaman kaybetmeden çabuk vermesine ve olayı istediği teknikle yazabilmesine olanak sağlamaktadır. Ancak bu yöntemle son gelen haber en üste yerleştirildiği için haberin önemi değil “sıcak” olması belirleyici olmaktadır (Gürcan, 2002: 37).

g) Öyküsel Anlatım Tekniği

Ters piramit tekniğine bir alternatif olan öyküsel anlatım (narration) tekniğinde olayın geçtiği yer ve şartlar geniş olarak anlatılmakta, çeşitli anlara ve diyaloglara yer verilmektedir. Bu teknikte insanlar, yazı içinde önemli ölçüde göze çarpmakta ve hepsi bir eylem içinde gösterilmektedir. Öykünün girişi, gelişmesi ve sonucu vardır ve olay gelişim sırasıyla anlatılır. Konuşmalar gerçek sözcüklerle verilir. Olaydaki insanların eylemleri ve sözleri, haberin anlatımında önem taşımaktadır (Gürcan, 2002: 38).

h) Kum Saati Tekniği

Kum saati (hourglass) tekniği, ters piramit ve anlatım tekniklerinin en iyi unsurlarının birleşmesinden oluşmaktadır. Bu teknikte haber üç bölümden oluşmaktadır. Haber özetle anlatılır, özetin ardından haberin detayları için birkaç cümlelik hızlı bir geçiş yapılır ve öyküsel anlatımla olay bir sıra içinde (baştan verilen özet) detaylı olarak anlatılır. Bu teknik; polisiye olaylar, adliye haberleri ve diğer kronolojik olayların anlatımında kullanılmaktadır (Gürcan, 2002: 38).

İnternet ve değişen gazetecilik konusu, internet gazeteciliğinin pek çok yönüyle geleneksel gazetecilikten farklılaştığını göstermektedir. İnternette yer almaya başlayan

internet gazeteciliğinin Dünyada ve Türkiye’deki ilk örnekleri, 1995 yılında yayınlanmaya başlamış ve 2000’li yılların başlarında yaygınlık kazanmaya başlamıştır.