İnsan Güvenliği

İnsan güvenliğinde güvenliğin referans konusu geleneksel görüşün desteklediği devlet olmayıp, insandır. Bir diğer ifadeyle, insan güvenliği sağlanacak şeydir. 45

Savaş ve şiddet olaylarında önce insanların korunması amaçlanmaktadır. Devletin yerine insanların korunmasının amaçlanması klasik aktörler yerine devlet yeni aktörlerin önem kazanmasını sağlamıştır.

Eleştirel teorisyenlere göre; Devletler, kendi halkları için güvenlik sağlayabilirler ve aynı zamanda tehdit kaynağı da olabilirler. Bu sebeple, devlet yerine insana odaklanılmalıdır. Güvenlik, en iyi şekilde, insanları ve grupları normal koşullar altında yapabileceklerinden alıkoyan sosyal, fiziki, ekonomik, siyasi ve diğer kısıtlamalardan

43 _{Giampaolo di Paola, “NATO’nun Dönüşümü: Towards The Riga Summit and Beyond”, 20-21 Temmuz} 2006, Royal United Services Institute Konferansı,

http://www.nato.int/docu/review/2006/issue3/turkish/art2.html (Erişim Tarihi, 04.05.2017); Ergül, a.g.e.,

s. 170-171.

44 _{Yılmaz, a.g.e., s. 103.}

45 _{Pauline Kerr, Human Security, Alan Collins (ed), Contemporary Security Studies, Oxford University} Press, United Kingdom, 2013, s. 104.

18

özgür kılmak olarak tanımlanan” insanın özgürleştirmesiyle” sağlanabilir.46 _{Bu görüş,}

insanların tehlikeden uzak olması ile güvenlik sağlanacağı savunulmaktadır.

İnsan güvenliğine ilk kez BM Kalkınma Programı’nın 1994 tarihli İnsani Kalkınma Raporu’nda değinilmiştir. İnsan güvenliği kişilerin siyasal, sosyal ve ekonomik anlamlarda baskı şiddet görmemeleri, fiziki varlıklarının zarar görmemeleri olarak tanımlanır.47 _{İnsan güvenliği ile insanın, insan olmadan kaynaklanan yaşam}

hakkından, düşünce ve ifade özgürlüğüne, ekonomik sosyal haklarından iyi bir çevrede yaşaya bilme hakkına kadar tüm haklarının korunmasını amaçlamaktadır.

46 _{Baylis, a.g.e,, s81.}

47 _{UNDP, Human Development Report 1994, New York Oxford, Oxford University Press,1994, s. 22-} 40. http://hdr.undp.org/en/content/human-development-report-1994 (Erişim Tarihi: 04.05.2017);

19

Tablo 4: İnsan ve Devlet Merkezli Güvenlik Kavramları Karşılaştırması48

İnsan Merkezli Güvenlik Devlet Merkezli Güvenlik

Refarans Nesnesi

İnsanlar siyasi risk altında Devlet ve devlet toprağı dış askeri müdahale ve ya işgal riski altında

Tehditler

Örgütlü siyasi şiddet

 İç Savaş (Devlet ile isyancılar arasında)

 Devlet dışı çatışmalar (devlet değil isyancı gruplar veya savaş arasında) Tek taraflı şiddet (devletlerin veya devlet dışı silahlı grupların savunmasız sivillere saldırması

Diğer devletlerin askeri güçlerinin uyguladığı siyasi şiddet

Pratik Araçlar

Askeri ve Askeri olmayan

 Önleme: diplomasisi; çatışmanın köklerine inme, hafif silahlar ile anti personel kara mayınları ticaretini önlemeye yönelik uluslararası rejimler; caydırıcı önlemler (savaş suçları mahkemesi gibi)

 Tepki: diplomasi; arabuluculuk; askeri nitelikli insani müdahale vb.

 Yeniden inşa etme: diplomasi; devlet ve ulus inşa etme; polis güçleri ve adli sistemlerde düzen sağlama; geniş okul gündemi. Araçlar egemenliğin sadece bir hak değil sorumluluk olduğu varsayımına dayanmaktadır.

Askeri ve Askeri olmayan

 Devletin Askeri gücü

 Diplomasi. Araçlar egemenliğin ihlal edilemez bir hak olduğu varsayımına dayanmaktadır.

Aktörler  Devlet: yabancı devletler; duruma bağlı olarak ulusal devlet birimleri

 Devlet dışı: uluslararası, bölgesel, ulusal

Hükümet/devlet. devletlerin askeri gücü

Tablo 4 ‘ de görüldüğü gibi güvenliğin referans nesneleri olarak alınan insan ve devlet için iç ve dış tehditler bulunmaktadır. Her iki unsur da güvenlikleri için güç kullanımı ve askeri olmayan tedbirler almaktadırlar.

20

İnsani kalkınma, gelişme ve insan güvenliği kavramları birbirine bağlı, ancak hiçbir şekilde özdeş olmayan kavramlardır. İnsani kalkınma ya da gelişme, genişleyen bir konsept olup, insanların tercih ve özgürlüklerinde genişlemeyi amaçlamaktadır. İnsan güvenliğinde ise öncelikle özgürlüklerin temin edilmesi ve sahip olunan imkânları korunması temel alınmaktadır.49_{İnsani kalkınma da bir insan hakkı bir insani}

ihtiyaç olduğu için insan güvenliği içerisinde korunması gereken bir değerdir.

1994 tarihli BM İnsani Kalkınma Raporu’nda İnsan için iki önemli bileşenine vurgu yapılmaktadır. Bunlar: korkudan yoksun olma (Freedom from fear) ve istemeden özgür olmaktır (Freedom from want).50 _{Raporda insan güvenliğine,}

ekonomik, gıda, sağlık, çevre, kişisel, toplumsal ve siyasi boyutlarda değinilmiştir. İnsan güvenliği ile ilgili günümüz tartışmalarına yön veren üç kavram bulunmaktadır. Bunlardan ilki; temel insan haklarından olan yaşama, özgürlük ve mutluluğu aramayı esas alırken, ikinci kavram; soykırım ve savaş suçlarının önlenmesi, sivillerin ve muharip olmayanların ölmesinin engellemek gibi güvenliğin insani yönü ile ilgilenmektedir. Son kavram ise, insan güvenliğinin ekonomik, çevre, sosyal ve diğer boyutları ile insanların yaşam koşulları ve refahı ile ilgilidir.51 _{Bu üç}

kavram aynı zamanda üç nesil olarak gruplandırılan insan haklarının gelişimi sayesinde oluşmuştur.

İnsan hakları ve güvenlik kavramları biri diğeri için feda edilebilir iki unsurdur. Bu iki unsur bazen birbirini desteklemekte iken, bazen birbiriyle çatışmaktadır. İnsan güvenliği temelde insan haklarının korunmasını amaçlamaktadır. İnsan merkezli güvenlik anlayışı yeni aktörlerin önem kazanmasını sağlarken, sağlık ve çevre sorunları gibi yeni tehditlerinde önem kazanmalarını sağlamıştır. İnsan güvenliği ve neslinin devamı için klasik aktörlerin çevre sorunları üzerinde yeterli ve doyurucu çözümler üretmemeleri yeni yaklaşımların gelişmesi için uygun koşulların oluşumunu hazırlamıştır. Klasik yaklaşımların, devleti korumanın insanı da koruyacağı düşüncesi yerine, doğayı korumanın insanı koruyacağı düşüncesini öne çıkarmaları beklenmektedir.

49 _{Oscar A. Gómez and Des Gasper, Human Security, UNDP Human Development Report Office, 2013,} s. 3. http://hdr.undp.org/sites/default/files/human_security_guidance_note_r-nhdrs.pdf (Erişim Tarihi: 04.05.2017)

50 _{Gomez ve Gasper a.g.e., s. 2.} 51 _{Yılmaz, a.g.e., s432-433.}

21