İlköğretim Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersinin Tarih

Cumhuriyetin modernleşme kurgusuna yaklaşımında Atatürkçülük ve Türkiye Cumhuriyeti tarihi özgün bir yer tutmaktadır. İşte bu özgünlüğü sağlayacak ve geliştirecek bir çalışma alanı olarak Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi derslerine ihtiyaç duyulmuştur. Bunun yanında bu dersin ortaya çıkmasında aşağıda sıralanan nedenlerinde etkili olduğu şüphesizdir:

Millî Mücadele sonunda kurulmuş olan yeni devletin ideolojik örgüsünü Türk toplumuna benimsetmek,

Vatandaşlık eğitiminin gereklerinin yerine getirilmesinde İnkılâp Tarihi dersinden faydalanmak,

İnkılâp Tarihinin uluslar arası düzeyde karşılaştırmalı olarak sunulmasını sağlamak, Gelecek kuşaklara rejimin karşılaştığı güçlükleri aktarmak ve gelecekte karşılaşılabilecekleri güçlüklerle nasıl mücadele edebileceklerini öğretmektir (Dönmez ve Yazıcı, 2008: 10).

1923 ile 1931 yılları arasında tarih eğitimi ve tabiatıyla Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinin öğretimi, devletin temel prensiplerinin ana hatlarıyla muhafaza edildiği bir çerçeve ile sınırlı kalmıştır. Çünkü radikal siyasi ve kültürel inkılâpların yürürlüğe konulduğu bu devirler, sistemin yerleştirilmesi sürecini oluşturan ve inkılâplara işlerlik kazandırılmasının öncelik taşıdığı yıllardır. Resmi ideolojinin fikri temele kavuşturulması ise bizzat Türk Tarih Tezi gerçekleştirilmiş ve tarih eğitimi ile birlikte Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinin öğretimi de bu istikamette yeniden düzenlenmiştir. Eğitim programlarının Türk Tarih Tezi esasınca yeniden düzenlenmesi ise 1931-1932 programı ile gerçekleştirilmiştir. Bu düzenleme öncesinde de Türkiye Cumhuriyeti tarihi ders konuları ilkokul ve ortaokul müfredatları içerisinde yer almaktadır (Emiroğlu, 2002: 61-62).

Tevhidi Tedrisat Kanunu esas alınarak II. Heyet-i İlmiye kararları doğrultusunda 1924’te Cumhuriyetin ilköğretim programı hazırlanmıştır. 1924 tarihinde çıkan “İlk Mekteplerin Müfredat Programı”nda genel ve derslere ait özel amaçlar bulunmamakla birlikte Misak-i Maarif’te oluşturulan amaçların geçerli olduğu anlaşılmaktadır. Tarih derslerini ilkokul 3. sınıftan başlatan 1924 Programında “Bu sınıfta tarih dersinin daha

ziyade bir kıraat ve musahabe” şeklinde okutulacağı ve konuların bugünden geçmişe doğru tanzim edilmiş olup, 4. ve 5. sınıf tarih derslerinde ise genel tarih ile Türk tarihi konuları ile birlikte alınıp işleneceği belirtilmektedir. Ortaokul tarih derslerinde ise Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük konuları ile ilgili bölümlere yer verilerek Osmanlı Devleti tarihini müteakiben fasılasız olarak Millî Mücadele ve Hilafetin kaldırıldığı döneme kadar getirilmektedir (Tazebay, 2000: 32-35; Ergün, 1982: 79).

1924 İlk Mektep Müfredat Programının Cumhuriyet ideolojisi eğitimi ve öğretimi bakımından getirdiği en önemli değişim Malumat-ı Vataniye dersinde olmuştur. Malumat-ı Vataniye dersine yüklenen görev, yeni nesilleri “Türk Cumhuriyeti’nin hür, faal, müteşebbis, vazifeşinas, salahiyettar vatandaşları olarak yetiştirmektir. Tarih ve Malumat-ı Vataniye derslerinin amaç ve içeriğiyle 1924 İlk Mektep Müfredat Programı, 1930’lardan itibaren ilköğretimden yüksek öğretime, bütün eğitim kademelerinde başlayacak Türk İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük öğretim programlarının genel çerçevesini önemli ölçüde çizmiştir. 1926 yılında ise İlk Mektep Müfredat Programı’nda da Tarih, Coğrafya ve yeni adıyla Yurt Bilgisi derslerine, vatandaşlık eğitimi bakımından önemli görevler verilmiştir. Yurt Bilgisi dersi için verilen içerikte de “Millî ve cumhuri devlet”in pek çetin savaşların ürünü olduğu belirtildikten sonra, bugünkü ilk, orta ve yüksek öğretim kurumlarındaki Türk İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük öğretiminin içeriğine yakın konu ve yaklaşımlara yer verilmekte, Millî Mücadele ve Türk İnkılâbının önemi vurgulanmaktadır. Atatürk dönemi ortaokullarında vatandaşlık eğitimi bakımından en önemli görev üstlenen Yurt Bilgisi dersleri, 1931 yılında her sınıfta haftada 1 saat olarak verilirken sonraki yıllarda son iki sınıfta haftada 2 saate çıkarılarak arttırılmıştır. İlköğretim ve ortaöğretim kurumlarında Kemalizm ve Türk inkılâp tarihi öğretimi, yüksek öğretimde “İnkılâp Dersleri”nin başlayışını izleyen yıllarda daha da ağırlık kazanmıştır. 9 Ekim 1934 tarihinde ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarında Yurt Bilgisi, Tarih ve Coğrafya derslerinde öğrencilere “Türkiye Cumhuriyeti ve Türk İnkılâbı hakkında dersler” verilmesini talep etmiştir. Bu talep, aslında sözü edilen derslerde zaten mevcut olan bu konuların daha fazla vurgu yapılmasını sağlamaya yöneliktir. 1936 İlkokul Programında vatandaşlık eğitimi veya Sosyal Bilgiler öğretimi kapsamına giren derslerin, Cumhuriyet ideolojisine göre biçimlenmeye başlanmıştır (Öztürk, 2006: 104-105).

Atatürk İlke ve İnkılâplarının ilköğretim programlarına eklenmesi 1936 yılında gerçekleşen bir uygulamadır. Bu programda belirtilen amaçlardan birisi de “ilkokula devam eden çocukları, kuvvetli, cumhuriyetçi, Millîyetçi, halkçı, devletçi, laik, inkılâpçı yurttaşlar olarak yetiştirmek” şeklinde ifade edilmiştir (Ata, 2008: 288; Yazıcı, 2009: 632).

1936 ilkokul programı 1948’e kadar uygulanmıştır. 1948’deki yeni ilkokul programında Tarih ve Yurttaşlık Bilgisi derslerinin amaç ve içeriği genel olarak bakıldığında değiştirilmemiş bazı alt başlıklar ilave edilmiştir (Maarif Vekâleti, 1948).

1980 yıllara kadar ilköğretimde, Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük konuları Tarih, Hayat Bilgisi, Yurttaşlık Bilgi ve Sosyal Bilgiler dersleri içerisinde yer almaktadır.

Ortaokul ve liseler için dersin adı, 1981’de “Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi” şeklinde belirlenmiş, 1982’de dersin adının sonuna “Atatürkçülük” eklenerek “Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük” şeklinde değiştirilmiştir (Yılmaz, 2005: 32).

1981 yılına kadar Kurtuluş Savaşı dönemi olayları ve sonraki süreçteki inkılâp hareketleri ortaokul ve orta öğretimde tarih derslerinin bir parçası olarak okutulmuştur. 1980 darbesinden sonra İnkılâp Tarihi konularının önemi daha da artmış ve bu konular tarih derslerinden ayrı bir ders (Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük) olarak eğitim sistemimizde yer almıştır (Eser, 2003: 65).

2.3. İlköğretim Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi Ve Atatürkçülük Konularının