İlgili Araştırmalar

Bugüne kadar yapılan çalışmalar kapsamında, bağlılığı etkilediği tespit edilmiş olan olguların neredeyse tamamının, aynı zamanda bireylerin işletmelere yönelik algılarını da belirlediği görülmektedir. Bireyi içten gelen biristekle örgütüne bağlı tutan sebepler, büyük ölçüde örgütün iklimine de yansımaktadır.

Ancak buradan örgütüne bağlı olan her çalışanın, olumlu bir örgüt iklimi algıladığı ya da olumlu örgüt iklimi algılayan her çalışanın, örgütüne bağlı olduğu sonucu çıkarılamaz. Çünkü bağlılığın, örgüt ikliminden daha bağımsız olan sebepleri olabilir. Nitekim zorunluluk dolayısıyla olan bağlılık ya da süreklilik bağlılığı denilen ve bireyi duygusal açıdan örgütüne bağlı tutan sebeplerin dışında gelişen, örneğin; bireyin çok uzun yıllar o işletmede çalışmış olması gibi nedenlerden kaynaklı bağlılık biçimleri görülebilmektedir(Özdevecioğlu ve Aktaş, 2007).Bu biçim bağlılık hisseden bireyler, işletmelerine yönelik olumlu bir iklim algılamıyor olsalar da, işletmelerine bağlılık duyuyor olabilirler.

Temizkan (2004), iş tatmini, örgütsel bağlılık ve iş stresi arasındaki ilişkileri incelemek amacıyla doktorlar üzerinde yaptığı tez çalışmasında, iş stresi ile örgütsel bağlılık arasında pozitif bir ilişki tespit etmiştir.

Güçlü (2006), turizm sektöründe durumsal faktörlerin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisini incelemek amacıyla, Ege Bölgesi’nde faaliyet gösteren beş yıldızlı sayfiye otel işletmelerinde çalışan işgörenler üzerinde araştırma yapmıştır. Güçlü (2006)’nün elde ettiği bulgulara göre, iş stresi ile duygusal, devam ve normatif bağlılık

arasında anlamlı bir ilişki bulunamamış; fakat işletme stresi ile duygusal ve normatif bağlılık arasında negatif yönde bir ilişki bulunmuş, işletme stresi ile devam bağlılığı arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Bu sonuca göre; Ege Bölgesi’nde Didim, Kuşadası, Çeşme ve Marmaris’teki sayfiye otel işletmelerinde işletme stresi arttıkça işgörenlerin duygusal ve normatif bağlılıklarında azalma olmaktadır” (Güçlü, 2006; 114–115).

Özdayı (1990), İstanbul’da yaptığı bir araştırmada, kamu liselerinde çalışan öğretmenlerin doyum düzeylerini düşük, stres düzeylerini yüksek bulmuştur. Özel liselerde görev yapan öğretmenlerin ise stres düzeyleri düşük, doyum düzeyleri yüksek bulunmuştur.

Gül, Oktay ve Gökçe (2008), iş tatmini, stres ve örgütsel bağlılık ile işten ayrılma niyeti ve performans arasındaki ilişkileri incelemek amacıyla sağlık personeli üzerinde araştırma yapmışlardır. Araştırma sonucuna göre, örgütsel bağlılık ile stres arasında herhangi bir ilişki bulunamamıştır.

Efeoğlu (2006) iş-aile yaşam çatışması düzeylerinin iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık düzeyleri üzerindeki etkileri incelemek amacıyla ilaç sektöründe faaliyet gösteren firmalardan Adana ilinde bölge müdürlükleri bulunanların tıbbi ilaç tanıtımından sorumlu çalışanları üzerinde yaptığı araştırmada, iş stresi ile örgütsel bağlılık arasında anlamlı bir ilişki bulamamıştır.

Boran Toker tarafından yapılan “Motivasyonda Kullanılan Özendirme

Araçlarının İş Doyumuna Etkileri: Beş Ve Dört Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Uygulama” (2008) başlıklı çalışma ise turizm sektörünü konu edinmiştir. Makale

turizm sektörünün emek yoğun bir sektör olmasından hareketle, emek yoğun alanda faaliyet gösteren firmaların motivasyon ve tekniklerine daha fazla ihtiyaç duyduklarını konu edinmiştir. Toker ilgili çalışmasında ayrıca, işgörenlerin motivasyonunu arttırmanın yolunun onların ekonomik ve yönetsel ihtiyaçlarına yönelik özendirme araçlarıyla sağlamak olduğunu vurgulamıştır. Buna göre çalışanların motivasyonu sadece ücret artışı, performans primleri ile artmaz, aynı zamanda örgüt içinde yönetimin adil ve şeffaf olmasına da önem verir. Kendisi için kariyer olanaklarının mümkün olduğunu bilmek ister. Fiziki şartların kendi çalışma motivasyonunu arttıracağını bilir. Bu nedenle günümüz motivasyon süreçleri çok boyutlu olarak ele alınmalıdır.

Araştırmanın uygulama bölümü ise, olasılığa dayalı örnekleme yöntemlerinden küme örneklemesi kapsamında ele alınmıştır. Küme örneklemesinin seçiliş amacı, daha çok sayıda veriye hızlı bir biçimde ulaşmak olarak ifade edilmiştir. Yapılan araştırmada, iş doyumu üzerinde özellikle ilk sırada çalışanların güvenlik ve sosyal ihtiyaçlarını ön plana çıkaran sosyal özendirme araçlarının yer alması, Türkiye’nin sosyo-ekonomik koşulları göz önünde bulundurulduğu sonucuna varılmıştır.

3. YÖNTEM

Bu bölümde araştırmanın modeli, araştırmanın evreni ve örneklem grubu, veri toplama teknikleri ve verilerin analizine yer verilmiş, her bir başlık altında araştırmada yapılan çalışmalar genel olarak açıklanmıştır.

3.1.Araştırma Modeli

Bu araştırma ile Örgüt İkliminin İşgörenlerin Örgütsel Bağlılıklarına etkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır.Örgüt iklimi; Bürokratik, Destekleyici ve Yenilikçi iklim olmak üzere üç temel düzeyde incelenebilir. Genel olarak örgütsel bağlılıkla bu üç iklim tipleri incelendiğinde, örgütsel iklim çeşitlerine göre bağlılık arasında doğru orantı olduğu görülmektedir. Belirttiğimiz her bir iklim türü örgütsel bağlılığı artırmaktadır. Bu açıklamalar doğrultusunda oluşturulan araştırma modeli şekil 3’te verilmiştir.

Şekil 3: Araştırmanın Modeli

3.2.Evren ve Örneklem

Araştırmada Örgüt İkliminin İşgörenlerin Örgütsel Bağlılıklarına etkisi ortaya konulmuştur. Bunun için araştırmada evren olarak Muğla ilindeki 3,4 ve 5 yıldızlı konaklama işletmeleri seçilmiştir. Muğla İli merkez ve ilçelerindeki tesis, oda ve yatak sayıları Tablo 1’de verilmiştir (Muğla İl Kültür Ve Turizm Müdürlüğü: 2012).

Tablo 1.Muğla İlindeki Turizm Belgeli Konaklama Tesislerinin Tür ve Sınıflara Göre İşgören Sayısı ve Örneklem Dağılımı

Konaklam İşletmesi

Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Örneklem Sayısı Bodrum 5 Yıldızlı T.K. 8 2431 5285 5813.5 4 Yıldızlı T.K. 4 654 1324 1456.4 5 Yıldız 20 6437 14134 15547.4 4 Yıldız 28 3983 8360 9196 3 Yıldız 26 1816 3750 4125 Marmaris 5 Yıldızlı T.K. 2 413 860 946 4 Yıldızlı T.K. 1 120 240 264 5 Yıldız 12 4023 8617 9478.7 4 Yıldız 20 3284 6775 7452.5 3 Yıldız 32 2605 5246 5770.6 Fethiye 5 Yıldızlı T.K. 6 2519 5625 6187.5 4 Yıldız 9 1076 2220 2442 3 Yıldız 22 1701 3504 3854.4 Datça 3 Yıldız 1 50 106 116.6 Dalaman 4 Yıldız 2 244 497 546.7 Milas 5 Yıldız 1 291 624 686.4 4 Yıldız 1 142 288 316.8 3 Yıldız 3 206 412 453.2 Ortaca 4 Yıldızlı T.K. 1 184 368 404.8 5 Yıldız 2 664 1342 1476.2 4 Yıldız 5 1771 3587 3945.7 3 Yıldız 1 32 66 72.6 Ula 4 Yıldız 1 95 198 217.8 3 Yıldız 1 22 44 48.4 Merkez 4 Yıldız 1 56 112 123.2 3 Yıldız 4 258 508 558.8 Toplam 214 35077 74092 81501.2

Tablo 1’den görüldüğü üzere evrene ulaşmak zaman ve maliyet kısıtlılığı nedeniyle oldukça zordur. Bu amaçla evren üzerinden onu temsil edebilecek Muğla ilindeki konaklama işletmelerinden çalışan grupları örneklem seçilmiştir. Evreni temsil edecek örneklem genişliğinin belirlenmesinde Alkış (2008) çalışmasından faydalanılmıştır. Tablo 1’deki son sütun Alkış (2008) çalışmasına benzer olarak hesaplanan yatak sayılarının 1.1 ile çarpılması sonucu elde edilen personel sayısıdır. Örneklem sayısının belirlenmesinde Yamane (2001) tarafından belirtilen aşağıdaki formül kullanılmıştır. 2 2 2 Nz pq n= Nd +z pq Burada,

N: Yığındaki birey sayısını, n: Örnekleme alınacak birey sayısı,

z: Belirli serbestlik derecesinde ve saptanan yanılma düzeyinde t tablosundan bulunan teorik değer.

d: Duyarlılık (Araştırma için kabul edilebilir hata payı)

p:yığında istenilen özelliği taşıyan bireylerin oranı (p+q=1)olarak ifade edilmektedir. Formülün uygulanışında bu değerler şu şekilde alınmıştır.

(örnek çapını maksimum yapmak için p=q=0,50 alınabilir)

N: 74092 1.1 81501.2 81501× = =

z: 1.96 d: 0.05 p: 0.5

n= 81501×ሺ1.96ሻ

2_×0.5×0.5

81501×ሺ0.05ሻ2_+ሺ1.96ሻ2_×0.5×0.5

n≅ 382

olarak elde edilmiştir. Buna göre en az 382 katılımcı üzerinde çalışıldığı takdirde örneklemin evreni temsil edebileceği görülmüştür. Bu doğrultuda daha sağlıklı sonuç alabilmek için anket formları 550 çalışana dağıtılmış ancak yaklaşık %95’inden geri dönüşüm alınmıştır (520).

Araştırmada Örgüt İkliminin İşgörenlerin Örgütsel Bağlılıklarına etkisi ortaya konulmuştur. Bunun için araştırmada evren olarak Muğla ilindeki konaklama işletmeleri seçilmiştir. Zaman ve maliyet kısıtlılığı nedeniyle Muğla ilindeki konaklama işletmelerinden çalışan grupları örneklem seçilmiştir.

3.3. Verilerin Toplanması

Bu araştırma ile Örgüt İkliminin İşgörenlerin Örgütsel Bağlılıklarına etkisi ile ilgili veriler anket yoluyla toplanmaya çalışılmıştır. Ankete cevap alamama ve katılmak istememe gibi olasılıklar dikkate alınarak 550 anket çalışana dağıtılmak üzere hazırlanmış, 537 anket doldurulabilmiştir. Verilerin girişi sırasında eksik cevapları olan anketler elenerek sadece istatiksel olarak uygun olanlar kayıt edilmiştir. Buna göre 520 anket elde edilmiştir.

Anket formu üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümünde; çalışanların demografik özelikleri (cinsiyet, yaş, eğitim durumu, mesleki tecrübe, kurumdaki görev durumu) ile ilgili bilgileri tespit etmek için sorulara, ikinci bölümde; Örgütsel Bağlılığı ölçmeye yönelik sorulara yer verilmiştir. Üçüncü bölümde ise Örgütsel İklimle İlgili sorulara yer verilmiştir. Anket formunda sorular likert sıralama ölçeği kullanılmıştır.

Tablo 2. Araştırmaya Katılan Çalışanların Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel İklimini Algılama Düzeylerinin Genel Güvenirlik Analizi

S.s

Destekleyici iklim 0,887

Yenilikçi iklim 0,746

Örgütsel iklim genel puanı 0,870

Örgütsel bağlılık 0,775 “Bürokratik iklim” düzeyinin güvenirlik analizi α=0,790, Destekleyici iklim” düzeyinin güvenirlik analizi α =0,887, “Yenilikçi iklim” düzeyinin güvenirlik analizi α =0,746, “Örgütsel iklim” düzeyinin genel güvenirlik analizi α =0,870, “Örgütsel

bağlılık” düzeyinin genel güvenirlik analizi α =0,775 bulunmuştur.

Araştırmada kullanılan likert ölçek için kişilerin verilen önermelerle ilgili görüşlerini, çok olumludan çok olumsuza kadar sıralanan seçeneklerden belirtmeleri istenmiştir. Buna göre; (5) kesinlikle katılıyorum, (4) katılıyorum, (3) kararsızım, (2) katılmıyorum, (1) kesinlikle katılmıyorum şeklinde bir ölçek kullanılmıştır. Ölçek sonuçları 5.00-1.00=4.00 puanlık bir genişliğe dağılmışlardır. Bu genişlik beşe bölünerek ölçeğin kesim noktalarını belirleyen düzeyler belirlenmiştir. Ölçek ifadelerinin değerlendirilmesinde aşağıdaki kriterler esas alınmıştır.

Seçenekler Puanlar Puan Aralığı Ölçek Değerlendirme Hiç Katılmıyorum 1 1,00 - 1,79 Çok düşük

2 1,80 - 2,59 Düşük

3 2,60 - 3,39 Orta

4 3,40 - 4,19 Yüksek

Tamamen Katılıyorum 5 4,20 - 5,00 Çok yüksek

3.4.Verilerin Analizi

Araştırmada elde edilen veriler SPSS (Statistical PackageforSocialSciences) for Windows 17.0 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Verileri değerlendirilirken tanımlayıcı istatistiksel metotları (Sayı, Yüzde, Ortalama, Standart sapma) kullanılmıştır. Hipotez testleri olarak Non-Parametrik testlerden Kruskal Wallis H- Testi, Mann Whitney U testi, korelasyon ve regresyon analizleri yapılmıştır. Elde edilen bulgular %95 güven aralığında 0,05 anlamlılık düzeyinde yorumlanmıştır.

4. BULGULAR VE YORUM

Bu bölümde, araştırma probleminin çözümü için, araştırmaya katılan çalışanlardan anket formaları aracılığı ile toplanan verilerin analizi sonucunda elde edilen bulgular yer almaktadır. Elde edilen bulgulara dayalı olarak açıklama ve yorumlar yapılmıştır.

4.1. Örneklem Grubunun Demografik Özelliklerine İlişkin Bulgular

Tablo 3. Örneklem Grubunun Cinsiyetlerine Göre Dağılımı

Frekans Yüzde (%)

Kadın 209 40,2

Erkek 311 59,8

Örneklem grubunun cinsiyetlerine göre dağılımı Tablo'de incelenmiştir. Buna göre araştırmaya katılanların 209'u (% 40,2) kadın, 311'i (% 59,8) erkektir.

Şekil 4:Örneklem Grubunun Cinsiyetlerine Göre Dağılımı

Tablo 4. Örneklem Grubunun Yaşlarına Göre Dağılımı

Frekans Yüzde (%)

25-34 yaş 428 82,3

35 yaş ve üzeri 92 17,7

Örneklem grubunun yaşlarına göre dağılımı Tablo'de incelenmiştir. Buna göre araştırmaya katılanların 428'i (% 82,3) 25-34 yaş, 92'si (% 17,7) 35 yaş ve üzeridir.

Şekil 5. Örneklem Grubunun Yaşlarına Göre Dağılımı

Tablo 5. Örneklem Grubunun Eğitim Durumlarına Göre Dağılımı

Frekans Yüzde (%)

İlköğretim 108 20,8

Lise 197 37,9

Lisans ve üstü 215 41,3

Örneklem grubunun eğitim durumlarına göre dağılımı Tablo'de incelenmiştir. Buna göre araştırmaya katılanların 108'i (% 20,8) ilköğretim, 197'si (% 37,9) lise, 215'i (% 41,3) lisanstır.

Tablo 6. Örneklem Grubunun Mesleki Tecrübelerine Göre Dağılımı Frekans Yüzde (%) 0-5 yıl 265 51,0 6-11 yıl 179 34,4 12-17 yıl 50 9,6 18 yıl ve üzeri 26 5,0

Örneklem grubunun mesleki tecrübelerine göre dağılımı Tablo'de incelenmiştir. Buna göre araştırmaya katılanların 265'i (% 51,0) 0-5 yıl, 179'u (% 34,4) 6-11 yıl, 50'si (% 9,6) 12-17 yıl, 26'sı (% 5,0) 18 yıl ve üzeridir.

Şekil 7. Örneklem Grubunun Mesleki Tecrübelerine Göre Dağılımı

Tablo 7. Örneklem Grubunun Kurumdaki Görevlerine Göre Dağılımı

Frekans Yüzde (%) Yönetici kademesi 43 8,3 Garson 125 24,0 Resepsiyonist 100 19,2 Belboy 20 3,8 Barmen 24 4,6 Temizlik sorumlusu 126 24,2 Diğer 82 15,8

Örneklem grubunun kurumdaki görevlerine göre dağılımı Tablo'da incelenmiştir. Buna göre araştırmaya katılanların 43'ü (% 8,3) yönetici kademesi, 125'i (% 24,0) garson, 100'ı (% 19,2) resepsiyonist, 20'si (% 3,8) belboy, 24'ü (% 4,6) barmen, 126'sı (% 24,2) temizlik sorumlusu, 82'si (% 15,8) diğerdir.

Şekil 8. Örneklem Grubunun Kurumdaki Görevlerine Göre Dağılımı

4.2. Araştırmaya Katılan Çalışanların Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel İklim Düzeylerinin Ortalamaları

Tablo 8. Araştırmaya Katılan Çalışanların Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel İklim Algılama Düzeylerinin Ortalamaları

N Ort. S.s Min. Max.

Bürokratik iklim 520 3,162 0,394 2,059 4,235

Destekleyici iklim 520 3,637 0,623 1,353 4,824

Yenilikçi iklim 520 3,406 0,415 2,250 4,500

Örgütsel iklim genel puanı 520 3,401 0,375 2,260 4,180

Örgütsel bağlılık 520 3,348 0,319 2,267 4,133

Araştırmaya katılan çalışanların örgütsel iklim düzeylerinin ortalamaları incelendiğinde; bürokratik iklim ortalaması 3,162 ± 0,394; destekleyici iklim ortalaması 3,637 ± 0,623; yenilikçi iklim ortalaması 3,406 ± 0,415; örgütsel iklim genel puanı ortalaması 3,401 ± 0,375; örgütsel bağlılık düzeyinin ortalaması 3,348 ± 0,319 olarak bulunmuştur.

Şekil 9. Araştırmaya Katılan Çalışanların Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel İklim Algılama Düzeylerinin Ortalamaları

4.3. Araştırmaya Katılan Çalışanların Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel İklim