Çocukların diğer insanlarla gerçekleştireceği ilişkilerde sadece aile, örgün eğitim kurumları yeterli gelmeyeceği, çocuklara değerlerin aşılanmasında ve içselleştirilmesinde çocuk edebiyatı ürünlerinin önemli olduğu yapılan araştırmalarda görülmüştür. Değerler eğitimine hikâyeleri bir araç olarak ele alan araştırmada Kasapoğlu (2013) öğrencilerin eğitici hikâyeler yoluyla hikâyeleştirilmiş olarak kendilerine sunulan aslında, gerçek yaşamla ilişkili olan kavram ve olayları, inceleme, analiz etme ve kendi düşünceleri ile açıklama fırsatı bulabildiğini tespit etmiştir.
Emirhan (2016), Yavuz Bahadıroğlu’nun 15 çocuk romanında yer alan dinî ve sosyal değerleri tespit etmiş ve söz konusu eserlerin değerler eğitimi bağlamında önemine dikkat çekmiştir. İnceleme sonunda Allah inancı, din büyüklerini örnek alma, dua etme, dinî konularda duyarlı olma, iman etmek (kadere inanmak, kitaplara inanmak, ahiret gününe inanmak, meleklere inanmak), ölüm gerçeğinin farkında olma, merhametli olmak, iyi insan ve iyi Müslüman olma, şehitlik, şükür sahibi olma, tevazu (alçak gönüllük) olmak üzere 11 dinî değeri; adalet, aile birliği, affedicilik, arkadaşlık, barış ve huzurdan yana olma, cesaret, cömertlik, çalışkanlık, dayanışma, diğerkâmlık (özgecilik), dürüstlük, empati, görünüşe gösterişe önem vermeme, hüner sahibi olma, hoşgörü, ilim irfan sahibi olma, kanaatkârlık, minnet etmeme,
19 misafirperverlik, öğüt verme, özgürlük, sabır, saygı, sevgi, sır tutma, sorumluluk, tutumlu olma, vefâ, yardımseverlik olmak üzere de 29 sosyal değere ait bulgu ve yorumlara ulaşmıştır.
Güleri (2015), çalışmasını Schwartz’ın değer sınıflamasını esas alarak incelemiştir. Araştırmanın sonucunda sınıflandırmada geçen 10 değer tipinden 8’ini 56 değerden 19’unu eser içerisinde tespit etmiştir. Bu değerler insanlar tarafından benimsenme, başarılı olma, yetkin olma, cesur olma, yaratıcı olma, özgür olma, kendisine saygısı olma, yardımsever olma, dürüst olma, bağışlayıcı olma, sorumluluk sahibi olma, gerçek arkadaşlık, manevî bir hayat, alçakgönüllü olma, dindar olma, kibarlık, anne- baba ve yaşlılara değer verme, kendini denetleyebilme, temiz olma, saygılı olma, sabırlı olma, estetik, ağırbaşlı olma, ayıpların açığa çıkarılmaması, adil olma, yumuşak huylu olma, kıskanç olmama, cömert olma, misafirperver olma, tokgözlü/kanaatkâr olma değerleri olarak belirlemiştir. Eserde en çok geçen değerin “başarılı olma” değeri olduğunu belirtmiştir.
Akbalık (2015), araştırmasını Hacı Bektaş-ı Veli’nin üç farklı eserinde belirlenen 20 değerin bulunup bulunmaması bakımından incelemiş, inceleme sonunda yirmi değerden on dokuzunun eserde yer aldığını tespit etmiştir. “Eserlerde adil olma, aile birliğine önem verme, arkadaşlık, alçakgönüllü olma, barış, bilimsellik, cesur olma, çalışkanlık, dayanışma, dürüstlük, fedakârlık, hoşgörü, kanaatkârlık, misafirperverlik, sabırlı olma, saygı, sevgi, sorumluluk, temizlik, yardımseverlik değerlerine göre incelemiş; misafirperver olma değeri dışında diğer değerlerin eserlerde bulunduğunu belirtmiştir.”
Selek (2014), değerlerle ilgili 275 değer iletisine ulaşmıştır. Hikâyelerde belirlenen değerlere en fazla cesaret değerine; en az ise kanaatkârlık ve ölçülü olmak değerine ulaşıldığını belirtmiştir.
Bağcı (2013) araştırmasında toplam 44 kitap incelemiş ve araştırması sonucunda güdümlü olarak yazılmış hem çocuk eserlerinin hem de çocuk edebiyatçılarının eserlerinin değerler eğitimi konusunda mükemmel, eksiksiz ve kusursuz olmadığı sonucuna varmıştır. Bu eserlerin birbirlerine üstün yanları olmakla birlikte, eksik
20 yanları da bulunmaktadır. Bağcı’ya göre bu açıdan bakıldığında incelenen eserlerin birbirlerini tamamladığı görülmektedir
Biçer (2013) çalışmasını Millî Eğitim Bakanlığının belirlemiş olduğu değerler eğitimi kriterleri çerçevesinde ele alan Biçer, araştırmasında Mehmet Akif Ersoy’un Safahat adlı eseri Türkçe öğretimi sürecinde değer eğitimi konusunda yararlanılacak kaynaklar arasında olması gerektiğini belirtmektedir.
Safahat adlı eseri Türkçe ve değerler eğitimi açısından inceleyen bir başka araştırmacı ise Moğul (2012)’dur. “Safahat’ın Millî Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen 100 temel eser arasında yer aldığını belirten Moğul, araştırma sonunda Safahat adlı eserde bilimselliğin ve çalışkanlığın sık olarak vurgulandığını belirtmektedir.”
Kaynak (2012), “Sevinç Çokum’un hikâyelerindeki tespit ettiği değerleri ahlâk, toplum, din ve tasavvuf, eğitim ve kültür şeklinde temalara ayırarak analiz etmiştir. Araştırma sonucunda Çokum’un hikâyelerinde ahlâka ait unsurların geniş yer tuttuğunu dile getirmiştir. Ayrıca yardımseverlik temasının hemen hemen bütün hikâyelerde işlendiğini örnek metinler göstererek belirtmiştir.”
Aktürk (2012), “Üzeyir Gündüz’ün çocuklar için yazdığı eserler arasında yer alan hikâyeleri ve romanları incelemiştir. Bu eserlerde bulunan eğitsel iletilerin; ahlâkî, manevî ve karakter geliştirici oldukları tespit edilmiştir. Ürünlerin Milli Eğitim Bakanlığınca belirlenen Türkçe Dersi Öğretim Programı ile Türk Milli Eğitimi’nin genel amaçları ve temel ilkelerinin çoğunu barındırdığı; ancak bazılarının ise eksik kaldığı sonucuna varılmıştır.”
Türkyılmaz (2012), “gençlik romanlarının okunmasının okuma tutumuna, okuma stratejisi kullanımına, okuma hızına, okuduğunu anlamaya, değerlere verilen ağırlığın etkisini ve deneysel süreçte okuma malzemesi olarak kullanılan gençlik romanlarında aktarılan değerleri belirlemeye çalışmıştır. Okuma stratejilerinin kullanımına ilişkin sonuçlar sonuçlara bakıldığında bireylerin okuma stratejilerinin kullanımının farklılaştırdığı sonucuna ulaşmıştır.”
21 Kumbasar (2011), “Muzaffer İzgü’nün 1971-2003 yılları arasında yayımlanan 12 romanını araştırmıştır. Çalışma için Sosyal Bilgiler ve Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretim Programı’ndaki değerler ölçüsünde 25 değerden oluşan bir liste hazırlanmıştır. Araştırma sonunda romanlarda en çok sevgi değerine rastlanmıştır. Sevgi değerini sırasıyla saygı, yardımlaşma, çalışkanlık ve temizlik değerlerinin izlediğini tespit etmiştir.”
Aslan (2009), “ders kitaplarında rol model olarak yer alan 38 kahramanın bulunduğunu, bu kahramanların 28’i yerel, 10’u evrensel kahramanlar olduğunu belirtmiştir. Ders kitaplarında en çok yönetim alanında kahramanlara yer verildiğini, en çok başvurulan kahramanın Atatürk olduğunu tespit etmiştir. Araştırmanın bir diğer sonucunda ise Türk toplumu için önemli kahramanlar olan Hz. Muhammed, Hz. Ömer, Mimar Sinan ve Mevlana gibi isimlerin, ders kitaplarında herhangi bir değer için rol model olarak yer almadığını tespit etmiştir.” Gökçe (2008), “Gülten Dayıoğlu’nun 12 hikâye kitabında yer alan 67 hikâyeyi değerler eğitimi açısından ele almıştır. Çalışma sonuçlarına göre yazar hikâyelerinde daha çok duyarlılık, dürüstlük, yardımseverlik, arkadaşlık ve paylaşma, çalışkanlık, doğa ve hayvan sevgisi, yaşama sevinci, aile sevgisi, özveri, komşuluk ve hoşgörü değerlerine yer vermiştir. Bunun yanı sıra yalancılık, bencillik, kıskançlık, büyük sözü dinlememe, ön yargı, batıl inançlar acelecilik ve telaş gibi olumsuzluklardan uzak durmayı amaçlamıştır.”
Belet ve Deveci (2008), “1-5. Sınıflar arası Türkçe ders kitaplarındaki mesajları değerler eğitimi açısından incelenmiştir. Ulusal değerleri, sorumlulukları, öz denetimi, çalışkanlıkları, tutarlılık ve dürüstlük gibi değerleri on tema altında kategorize ederek analiz etmiştir. Araştırma sonucuna göre Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin 33’ünde ulusal değerler, 27’sinde sorumluluk, 20’sinde özdenetim, 18’inde çalışkanlık, 17’sinde hoşgörü, 15’inde merhamet, 13’ünde nezaket, 12’sinde onurlu olma, 9’unda tutarlılık, 6’sında dürüstlükle ile ilgili değerlere yer vermiştir. 30 metinde ise değerlerle ilgili bulguya rastlamamıştır.”
22 İşcan (2007), “çalışmasında araştırmaya katılan öğrencilerin, değerler eğitimi programı uygulanması öncesi ve sonrasında elde ettikleri değerlere ilişkin puanları, ailelerinin sosyo-ekonomik ve kültürel özelliklerine göre farklılık göstermediği sonucuna ulaşmıştır.”
Dilmaç (1999), çalışmasından öğrencileri deney grubu, kontrol grubu şeklinde ikiye ayırmış ve şu sonuçlara ulaşmıştır. Deney grubundaki dördüncü ve beşinci sınıf öğrencilerinin (Ahlâkî Olgunluk Ölçeği) sontest puanları arasında anlamlı bir farklılığa rastlanmamıştır. Bu sonuç bize ahlâkî eğitimin 10-11 yaşlarındaki öğrencilerde aynı düzeyde değişikliğe sebep olduğu şeklinde açıklanabilir.
Deney grubundaki kız ve erkek öğrencilerin Ahlâkî Olgunluk Ölçeği sonuçları arasında da anlamlı bir fark yoktur. Bu sonuç bize alınan ahlâk eğitiminin her iki cinsiyetteki öğrencilerde de önemli düzeyde değişikliğe yol açtığı, bu değişikliğin cinsiyete göre farklılaşmadığını tespit etmiştir.
Araştırmanın sonuçları incelendiğinde İnsani Değerler Eğitimi Programının dördüncü ve beşinci sınıftan itibaren öğrencilere verildiğini tespit etmiştir. Kontrol grubunda yer alan öğrencilere ise İnsani Değerler Eğitimi Programı verilmemiştir. Kontrol grubu sabit tutularak kontrol grubundan yer alan öğrencilerin son testten almış oldukları puanlarda bir düşüş gözlendiği sonucuna varmışlardır. Bütün bu sonuçlardan hareketle 36 oturumluk İnsani Değerler Eğitimi Programının, çocukların ahlâkî olgunluk düzeyinde anlamlı değişmeler sağladığı sonucuna ulaşmıştır.