İlgili Araştırmalar

Bu bölümde yurt içinde ve yurt dışında ailelerin okuldan ve öğrenciden beklentilerinin incelenmesi ile ilgili araştırmalar özetlenmiştir.

Koçak (1989)’ın okul ile veli arasındaki iletişim engellerini belirlemeye yönelik yaptığı çalışmasına 1986-1987 eğitim-öğretim yılında Ankara ili Çankaya ilçesindeki okullarda görev yapan 65 yönetici ve 90 öğretmen ile öğrenime devam eden 163 öğrencinin velisi katılmıştır. Bulgulara bakıldığında, velilerin okul-veli iletişiminde gördükleri engellerin yönetici ve öğretmenlerin gördükleri engellerle benzerlik gösterdiği saptanmıştır. Ancak, velilerin, yönetici ve öğretmenlere kıyasla iletişim engellerinden daha az rahatsızlık duydukları görülmüştür. Bu nedenle velilerin bilinçlendirilmesinde temel görevin yönetici ve öğretmenlere düştüğü yorumu yapılmıştır. Okul ve öğrenciyle ilgili bilgilerin geç ulaşması ve velinin okula çağrıldığında para isteneceğini düşünmesinin okul ile veli arasındaki en büyük iletişim engeli olduğu saptanmıştır.

25

Davies (1991)’in öğrenci başarısı için okul-aile ve toplum iş birliğinin önemini araştırdığı ve bu alana yönelik yapmış olduğu uygulamalı çalışmasında; öğretmen, öğrenci, aile ve toplum ilişkilerinin öneminin sıkça vurgulanmasına karşın bu ilişkilerin ön şartları konusundaki bilgilerin azlığına değinilmiştir. Öğrencilerin eğitimlerine ilişkin sorumlulukların paylaşımı fikrine dayalı yöntemlerin başında, veli kavramının değişik bir şekilde anlaşılmasını sağlama uygulaması yer almaktadır. Velinin bugüne kadar son derece dar anlamlı bir kavram olmaktan öteye gidemediği, bu kavramın içine ailenin komşularını, hatta yakın çevredeki kurum ve kuruluş yetkilerini de dâhil ederek bu kavramı yeni kapsamı ile çevreye kabul ettirdiği ifade edilmektedir. Geniş çaplı yaptığı uygulamalı araştırmada; okul-çevre ilişkilerinin gelişmesi için özel çaba harcayan veya projeler hazırlayan öğretmenlerin ödüllendirildiği, ev ve kurum ziyaretlerini öğretmenlerin görevi haline getirildiği, yapılan tüm uygulamaların oluşturulan bir grup tarafından izlenerek sonuçlarının değerlendirildiği ve olumlu sonuçlar elde edildiği tespit edilmiştir.

Gülender (1993)’ün velilerin okul öncesi eğitim kurumlarından beklentilerinin belirlenmesi amacıyla yapmış olduğu çalışmasında; velilerin okul öncesi eğitim kurumlarından beklentilerinin yaşadıkları bölge ile ilişkili olduğu bulunmuştur. Velilerin okul öncesi eğitim kurumlarından beklentilerinin ailenin aylık ortalama gelir miktarına göre farklılaşması incelendiğinde; düşük gelir düzeyine sahip olan velilerin eğitim-veli alt boyutuyla ilişkili beklentilerinin yüksek gelir düzeyine sahip ailelerin beklentilerinden daha yüksek olduğu saptanmıştır. Velilerin öğrenim durumlarının okul öncesi eğitimi kurumlarından beklentiler üzerinde etkili olduğu; üniversite mezunu olan öğrenci velilerinin üniversite mezunu olmayan öğrenci velilerinin öğretmenlerden beklentilerinden daha yüksek olduğu bulunmuştur.

Demir (2000)’in öğrenci velilerinin beklentileri açısından özel ve devlet ilköğretim okullarının karşılaştırıldığı çalışması Niğde ilinde 2’si özel okul olmak üzere 8 ilköğretim okulunda çocuğu öğrenim gören 394 öğrenci velisi üzerinde yürütülmüştür. Araştırmanın bulgularına göre, veliler çocuklarının okulunu bir öğretim yılında birkaç kez (2-3) ziyaret etmektedirler. Velilerin okulu ziyaret sıklığı cinsiyete göre farklılık göstermemekte, yerleşim yerine, gelir düzeyine ve okul türüne göre farklılık göstermektedir. Velilerin okulu ziyaret ettiklerinde çocuğunun öğretmeni ile çocuğun başarısı hakkında görüştükleri, veli beklentilerinin cinsiyete, yaşa, mesleğe göre farklılık göstermediği, öğrenim durumu, gelir düzeyi ve okul türüne göre farklılık gösterdiği saptanmıştır. Orta düzey gelir grubuna sahip velilerin beklentilerinin alt düzey gelir grubuna sahip velilerin beklentilerinden daha yüksek

26

olduğu, özel okul öğrenci velilerinin beklentilerinin devlet okulu öğrenci velilerinin beklentilerinden yüksek olduğu saptanmıştır.

Marchant, Paulson ve Rothlisberg (2001)’in çalışmalarında öğrencilerin akademik başarıları ile aile ve okul bağlamında ilişkileri incelenmiştir. Yapılan çalışma sonucunda; anne- babaların çocuklarıyla ilgilenmelerini içeren anne-babalık stilleri, ailenin değerleri ve okul etkinliklerine katılımlarını içeren aile katılımı, öğretmenin denetimi ve ilgisini içeren öğretme şekilleri ile okulun ilgisi/cevap vermesi ve sosyal çevre desteğini içeren okul atmosferinin öğrencilerin akademik başarılarını arttırmasına rağmen, öğrencilerin kendine güven duygularının ve motivasyonlarının öğrencilerin akademik başarılarında anlamlı bir yordayıcı olduğu tespit edilmiştir.

Özkara (2002)’nın özel ilköğretim okullarının veli beklentilerini karşılama düzeylerini belirlemeye yönelik yapmış olduğu araştırmasında velilerin özel okulları tercih etme nedenleri olarak öğretmen kadrolarının seçilmiş, sınıf mevcutlarının az olması ve daha fazla yabancı dil öğrenme imkânı sağlanması gibi durumların olduğu belirlenmiştir. Velilerin özel okulları tercih etmede en az önem verdikleri beklentilerin okulda sağlık görevlilerinin olması ve okulda fiziki imkânların zengin ve çeşitli olması olduğu görülmektedir. Araştırma kapsamında özel okullarda öğrencisi bulunan velilerin çocuklarına kazandırılmasını istedikleri en büyük beklentilerinin sorumluluk sahibi birey olması olduğu tespit edilmiştir. Özel okullarda öğrencisi bulunan velilerin beklentilerinin karşılanma düzeylerinin düşük olduğu tespit edilmiştir.

Ailelerin çocuklarının akademik yaşantısına katkısının çocukların gösterdiği yüksek başarıda yordayıcı bir etken olduğu (Şama & Tarım, 2007), buna karşılık ailelerin çocuklarının eğitimi konusunda planlı bir şekilde hareket edemedikleri ve yetersiz kaldıkları saptamalarına ulaşmıştır (Ünal vd., 2010).

Kılıçarslan (2010) tarafından yapılan araştırmada öğrencilerin görsel sanatlar dersine bakış açılarına sosyo-ekonomik ve kültürel ögelerin etkileri incelenmiştir. Çalışma bir devlet okulunda ve bir özel okulda, 4, 5 ve 6. sınıflarda okuyan 10-12 yaş grubundaki öğrenciler arasından rastlantısal olarak seçilen 90 öğrenci üzerinde yürütülmüştür. Araştırma sonucunda devlet okulunda okuyan öğrencilere sunulan imkânlarla özel okulda okuyan öğrencilere sunulan imkânlar açısından farklılıklar gözlemlenmiştir. Özel okulda geniş kütüphane, sergi salonu ve teşkilatlı sanat atölyeleri ile öğrencilere her türlü çalışma ortamının sağlandığı, devlet okulunun sergi salonu ve kütüphanesinin bulunmadığı, Görsel Sanatlar dersi için ayrılan atölyelerin ise diğer dersliklerden hiç farklı olmadığı, kalabalık sınıf mevcutları ile her

27

öğrenciye bir masa düşmediği belirlenmiştir. Özel okulun sunduğu imkânların üst düzeyde olmasına rağmen; özel okul öğrencilerinin görsel sanatlar dersine ilgi ve beklentileri ile devlet okulundaki öğrencilerin görsel sanatlar dersine ilgi ve beklentileri arasında anlamlı farklılıklar görülmediği tespit edilmiştir.

Çelik (2010)’in farklı değişkenler açısından öğrencilerin okuldan beklentilerinin karşılanma düzeyini belirlemeye yönelik yaptığı çalışmasına 2009-2010 eğitim-öğretim yılında Ankara ilindeki merkez ilköğretim okullarının 2. kademesinde öğrenim gören 904 öğrenci katılmıştır. Araştırmada; öğretmen, öğrenme ve öğretme etkinlikleri, sosyal etkinlikler, fiziksel ortam ve donanımlar boyutu olarak incelenmiş ve öğrenci beklentilerin en fazla karşılanma düzeyinin öğretmen boyutunda olduğu saptanmıştır. Öğrenci beklentilerin en az karşılanma düzeyinin fiziksel ortam ve donanımlar boyutunda yer alan öğrenci sıralarının rahat olmadığı ve okuldaki kantinlerin öğrencilerin isteklerine cevap vermekte yetersiz olduğu saptanmıştır. Öğretmen, öğrenme ve öğretme sürecine ilişkin kız öğrencilerin beklentilerinin karşılanma düzeyi erkeklere göre daha yüksek olmakla beraber, fiziki ortam ve donanımlar ile sosyal etkinlikler boyutlarında cinsiyet arasında anlamlı bir fark olmadığı, öğrencilerin okuldan beklentilerinin genel anlamda karşılandığı sonucu ortaya çıkmıştır.

Şahan (2011) ilköğretim okullarında öğrencisi olan velilerin okul yönetiminden ve öğretmenlerden beklentilerini belirlemeye yönelik olarak devlet ve özel okulda çocuğu bulunan 782 veli üzerinde çalışma yapmıştır. Çalışma sonucunda velilerin, yöneticilerden ve öğretmenlerden beklentileri incelendiğinde; her iki okul türünde öğrencisi bulunan velilerin hem yöneticilerden hem de öğretmenlerden yüksek düzeyde beklenti içinde oldukları tespit edilmiştir. Ayrıca okul türüne göre hem yönetici hem de öğretmen beklentilerinin farklılaştığı tespit edilmiştir. Devlet ve özel okullarda öğrencisi bulunan velilerin yöneticilerden beklentilerinde görüşme sıklığı değişkenin anlamlı olduğu, devlet ve özel okullarda öğrencisi bulunan velilerin öğretmenlerden beklentilerinde ise öğrenim durumu, cinsiyet ve gelir durumu değişkenlerinin anlamlı olduğu bulunmuştur.

29

3. BÖLÜM

YÖNTEM

Bu araştırmada, ailelerin okuldan ve öğrenciden beklentileri incelenmiştir.

Araştırmanın bu bölümü ''Araştırmanın Modeli'', ''Araştırmanın Evreni ve Örneklemi'', ''Veri Toplama Yöntem ve Araçları'' ve ''Verilerin Değerlendirilmesi'' başlıkları altında verilmiştir.