1-Satışların zararlılığı:
Kuruluşun 2012 yılı faaliyetleri sonucu gerçekleşen satışlardan elde edilen sonuçlar aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.
Satış sonuçları
Brüt Net Satışların Faaliyet Satış Faaliyet Satışların satışlar satışlar maliyeti giderleri maliyetleri zararı maliyetine
göre
toplamı kâr veya
zarar Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL (%)
1-Esas ürün:
-Taşkömürü parça (18-150 mm) 9.990 9.990 10.785 1.572 12.357 (2.367) (19)
-Taşkömürü (0/10 mm) 29.827 29.827 38.402 7.015 45.417 (15.590) (34)
-Taşkömürü (filitrasyon) 28.050 28.050 89.450 19.168 108.618 (80.568) (74)
Toplam (1) 67.867 67.867 138.637 27.755 166.392 (98.525) (59)
2-Hizmet satışları : 227 227 227 227
Genel toplam 68.094 68.094 138.864 27.755 166.619 (98.525) (59)
Satış programı 73.946 73.946 138.830 33.248 172.078 (98.132) (57)
Programa göre fark (5.852) (5.852) 34 (5.493) (5.459) 393 7
Geçen dönem satış sonuçları 73.995 73.995 133.898 25.262 159.160 (85.165) (54)
Cari yılda 73.946 bin TL brüt satış hâsılatı elde edileceği, satış maliyetlerinin, 138.830 bin TL olacağı, 33.248 bin TL faaliyet giderlerinin etkisiyle, yılsonunda 98.132 bin TL faaliyet zararı oluşacağı öngörülmüştür.
Buna karşılık, 2012 yılı gerçekleşmelerinde, 68.094 bin TL satış hâsılatı elde edilmiş, hâsılattan herhangi bir indirim olmamış, 138.864 bin TL satış maliyeti ve 27.755 bin TL faaliyet giderleri ile birlikte 166.619 bin TL satış maliyeti oluşmuş, sonuç itibariyle, 98.525 bin TL faaliyet zararı doğmuştur. Buna göre faaliyet zararı pogramın 393 bin lira üzerinde gerçekleşmiştir.
Önceki yıl 407.174 ton olan satılabilir üretim miktarı, cari yılda 359.194 tona, satılan kömür miktarı ise 400.747 tondan 350.859 tona inmiştir. Öteyandan, ortalama ticari maliyetlerin 499,79 TL/ton olmasına karşın, ortalama satış fiyatlarının 193,43 TL/tonda kalması nedeniyle, müessese her yıl olduğu gibi, cari yıda da zarar açıklamıştır. Kaldıki, müessese 68.094 bin TL tutarındaki satış hasılatları ile 105.709 bin TL olan işçi ve işçilikle ilgili giderlerini bile karşılayamamaktadır.
Müessese giderlerinin önemli bir bölümü sabit giderler niteliğindedir. Hiç üretim yapılmasa bile giderleri azaltma imkânı bulunmamakta, üretim ve hasılata dönüştürülemeyen giderler zarar olarak ortaya çıkmaktadır. Üretim ve satış miktarı arttıkça sabit giderlerden ton maliyetine düşen pay azaldığından, satış maliyetindeki artışların belli bir düzeyde tutulması mümkün olabilmektedir.
Raporun Mali Bünye bölümünde açıklandığı üzere, faaliyet dönemi sonu itibariyle, her 100 liralık net satışa karşılık 155 TL işçi ücretti yapıldığı, 204 TL de satış maliyetinin oluştuğu görülmektedir. Olumsuzluk ifade eden bu oranlar devam ettikçe müessese faaliyetlerinin kar ederek sonuçlanması olanağı bulunmamaktadır.
106
Sayıştay
Satış sonuçları
Brüt Net Satışların Faaliyet Satış Faaliyet Satışların satışlar satışlar maliyeti giderleri maliyetleri zararı maliyetine
göre
Cari yılda 73.946 bin TL brüt satış hâsılatı elde edileceği, satış maliyetlerinin, 138.830 bin TL olacağı, 33.248 bin TL faaliyet giderlerinin etkisiyle, yılsonunda 98.132 bin TL faaliyet zararı oluşacağı öngörülmüştür.
Buna karşılık, 2012 yılı gerçekleşmelerinde, 68.094 bin TL satış hâsılatı elde edilmiş, hâsılattan herhangi bir indirim olmamış, 138.864 bin TL satış maliyeti ve 27.755 bin TL faaliyet giderleri ile birlikte 166.619 bin TL satış maliyeti oluşmuş, sonuç itibariyle, 98.525 bin TL faaliyet zararı doğmuştur. Buna göre faaliyet zararı pogramın 393 bin lira üzerinde gerçekleşmiştir.
Önceki yıl 407.174 ton olan satılabilir üretim miktarı, cari yılda 359.194 tona, satılan kömür miktarı ise 400.747 tondan 350.859 tona inmiştir. Öteyandan, ortalama ticari maliyetlerin 499,79 TL/ton olmasına karşın, ortalama satış fiyatlarının 193,43 TL/tonda kalması nedeniyle, müessese her yıl olduğu gibi, cari yıda da zarar açıklamıştır. Kaldıki, müessese 68.094 bin TL tutarındaki satış hasılatları ile 105.709 bin TL olan işçi ve işçilikle ilgili giderlerini bile karşılayamamaktadır.
Müessese giderlerinin önemli bir bölümü sabit giderler niteliğindedir. Hiç üretim yapılmasa bile giderleri azaltma imkânı bulunmamakta, üretim ve hasılata dönüştürülemeyen giderler zarar olarak ortaya çıkmaktadır. Üretim ve satış miktarı arttıkça sabit giderlerden ton maliyetine düşen pay azaldığından, satış maliyetindeki artışların belli bir düzeyde tutulması mümkün olabilmektedir.
Raporun Mali Bünye bölümünde açıklandığı üzere, faaliyet dönemi sonu itibariyle, her 100 liralık net satışa karşılık 155 TL işçi ücretti yapıldığı, 204 TL de satış maliyetinin oluştuğu görülmektedir. Olumsuzluk ifade eden bu oranlar devam ettikçe müessese faaliyetlerinin kar ederek sonuçlanması olanağı bulunmamaktadır.
Bu nedenle, piyasada oluşacak fiyatlar yeterince artmadan, üretim ve satış miktarı, maliyetleri karşılayacak düzeylere gelmeden ve üretimde tasarruf ve verimlilik olabildiğince sağlanmadan, Müessesenin zarar ortamından çıkabilmesi mümkün görülmemektedir.
Elde edilen satış hasılatının işçi ücretlerini dahi karşılayamadığı, müessesenin sürekli olarak zarar ettiği ve birikmiş zararların büyük tutarlara ulaştığı göz önüne alınarak, dönem zararlarının önlenebilmesi için işgücü verimliliği ile birlikte üretim miktarlarının artırılması ve birim üretim maliyetlerinin düşürülmesi yönünde etkin önlemler alınması gerekmektedir.
Müessesenin 2012 yılı faaliyet sonuçlarına göre hesaplanan göstergeleri, önceki yıl sonuçları ile mukayeseli olarak aşağıda gösterilmiştir.
Göstergeler faaliyet gideri yapılarak, faaliyet zararının 133 lira olacağı öngörülmüştür.
Gerçekleşmeler ise 68.094 bin lira net satış hasılatına karşılık, 138.864 bin lira satış maliyeti ve 27.755 bin lira faaliyet gideri yapıldığından, yukarıdaki çizelgede görüleceği üzere, her 100 liralık satış hâsılatı için 204 lira üretim maliyeti, 41 lira faaliyet gideri gerçekleşmiş, toplam satış maliyeti 245 lira, faaliyet zararı ise 145 lira olmuştur. Bu oran 2011 yılında 115 lira olarak gerçekleşmiştir.
Başta demir-çelik sektörü olmak üzere sanayi için gerekli olan taşkömürü üretiminde, zararın azaltılması için verimliliklerin yükseltilmesi, üretim ve satış miktarının mümkün olan en üst düzeye çıkarılması gerekmektedir.
a) Bünye içi faktörler:
- Verimlilik:
Verimlilikle ilgili ayrıntılı bilgi, raporun “Üretim ve maliyetler” alt bölümünde detaylı olarak incelenmektedir.
- Maliyetler:
Müessesenin en büyük darboğazı yüksek maliyetle üretim yapılması ve sağlanan hasılatın, işçilik giderlerinin çok altında kalmasıdır. Bu itibarla birim tüketimlerin kontrolü ile giderlerin azaltılması, buna karşılık verimlilik ve üretim miktarının arttırılması zorunludur.
Maliyetlerle ilgili ayrıntılar Raporun Üretim ve Maliyetler bölümünde ayrıntılı olarak yer almaktadır.
b) Bünye dışı faktörler :
Kuruluşun tüm pazarlama ve satış faaliyetleri Genel Müdürlük tarafından yürütüldüğünden bünye dışı faktörleri oluşturan işletmenin piyasa payı, piyasa gücü ve satış fiyatlarının oluşum ve gelişimi Genel Müdürlük Raporunda incelenip değerlendirilmiştir.
2-Milli ekonomiye katkı:
a) Gayri safi yurtiçi hasılaya katkı:
2012 yılında üretici fiyatlarıyla gayrisafi yurtiçi hasılaya (GSYİH) katkısı 29.242 bin TL, alıcı fiyatlarıyla gayrisafi yurtiçi hasılaya katkısı ile alıcı fiyatlarıyla gayrisafi milli hasılaya (GSMH) katkısı 34.947 bin TL olmuştur.
Gayrisafi milli hasılaya katkının oluşumu (Ek:8) sayılı çizelgede gösterilmiştir.
b) Hazine ile ilişkiler:
Müessese’nin Hazine ile ilişkileri, yükümlü ve sorumlu olarak tahakkuk ettirdiği ve ödediği vergiler (Ek:9) sayılı çizelgede gösterilmiştir. Buna göre, 2011 yılından 982 bin TL vergi borcunun devrettiği, yıl içinde toplam 10.031 bin TL vergi tahakkuk ettirildiği ve tahakkuk eden vergilerin 10.384 bin TL’si ödenerek, 2013 yılına 629 bin TL vergi borcu devrettiği görülmüştür.