Emanete sadık kalmak her insanda olması gereken bir erdemdir. Bu özelliğin çocuk yaĢta insana kazandırılması çocuğun kiĢisel geliĢimi açısından daha faydalı olacaktır. Yazarın konu ile ilgili iletisi Ģu Ģekilde:
“Okunması için arkadaĢıma verdiğim bir kitabın bazı yerlerinin çizilmiĢ olarak bana geri gelmesine sinir oluyorum. Hiç gelmesin daha iyi.” (SD).
“Bir sürü oyuncağı olup da kimseyi oynatmayan çocuklara sinir olmuyorum desem yalan olur. Ver biraz da baĢkası oynasın ama birisinin oyuncağını alıp da daha ikinci dakikada kıran, bozan çocuklara daha çok sinir oluyorum. Sonra düĢünüyorum, yoksa bu çocuğun anne-babasına mı sinir olmalıydım?” (SD).
KiĢinin karakteri sabit olmalıdır. Bulunduğu mekâna ve kiĢilere göre davranıĢlarını değiĢtirmek makbul bir hareket olmadığı gibi ikiyüzlülük olarak da algılanabilir. Yazarın iletisi Ģu Ģekilde:
“Basını ve kameraları görünce değiĢip gülümseyen, kameralar çekilince de turĢu gibi bir surat takınan adamlara sinir oluyorum.” (SD).
“Bir gün hayatta rol yaptığım anlaĢılacak diye korkuyorum.” (KD).
“Arabaların modelleri sahibine benzese ilginç olurdu. O zaman sinirli bir adamın arabasının farları sinirli bir Ģekilde olabilirdi.” (HD).
Dürüstlük, insanda bulunması gereken en önemli erdemlerden birisidir. Dürüst olmanın, kimsenin hakkını yememenin ve helal kazanılanla yaĢamanın önemini anlatan ileti Ģöyle:
62
“Pazarda müĢteriye mal seçtirmeyip, nerde çürük varsa kakalayan, aldığı parayı da gönül rahatlığı ile harcayan pazarcılara sinir oluyorum.”(SD).
“Bir kuyrukta dakikalardır bekliyorsunuz. Bir de bakıyorsunuz ki bir adam dıĢarıdan geliyor ve kuyrukta bekleyenleri hiçe sayarak en baĢa geçiyor. Bu adamları n‟apmak lazım biliyor musunuz? Önce bunlara bir tane kuyruk takmak lazım. Sonra da o kuyruğa kabak mabak ne varsa bağlamak lazım.” (SD).
Mükemmel olmak pek zordur. EleĢtirdiğimiz hal ve hareketleri yarın biz de sergileyebiliriz konu ile ilgili ileti Ģöyle:
“Beğenmediğim bir adamın yaptıklarının aynısını yapmaktan korkuyorum. Ama bu yüzden kimseyi eleĢtirmemek gibi bir durum ortaya çıkar. Ve herkes çeĢitli yanlıĢlar yaparsa “aman bana ne canım, yaparsa yapsın” mı demeliyim?” (KD).
Ġnsanlarla alay edip onları küçük duruma düĢürmek veya onların bulundukları durumu eğlenceye alet etmek etik bir davranıĢ değildir. Konu ile ilgili ileti Ģöyle:
“Korkularımla alay edilmesinden korkuyorum.” (KD).
Ġnsanların birbirlerine küsmesi kiĢisel geliĢim açısından pek hoĢ karĢılanmaz. Buna mukabil küsen insanları barıĢtırmak da önemli bir erdemdir. Yazar bu konudaki iyiliğini Ģöyle anlatıyor:
“Ġki arkadaĢım birbirine küsmüĢtü. Ġki çikolata alıp birbirinden habersiz onlara verdim ve diğerinin gönderdiğini söyledim. Ertesi gün barıĢtılar.”(ĠD: 1).
Mevlâna Ġdris Ġyilik Dükkânı isimi kitabında insanların bulunduğu zor durumlarda onlara yardım etmek gerektiğini sık sık öğütler ve konu ile iletiler sunar o iletilerden bazıları Ģunlardır:
“Göremeyen bir çocuk var mahallemizde. Bazı günler gidip ona masal okuyorum. Bu çocuğun bir de kedisi var. Benden dinlediği masalları kedisine anlatıyormuĢ.” (ĠD: 11).
63
“Üç yaĢında bir kardeĢim var masalı çok seviyor ama okumasını bilmiyor. Ne zaman istese, bıkmadan ona masal okuyorum.” (ĠD: 8).
“Bir defasında babama iki çift ayakkabı aldırıp, birisini benimle aynı mahallede oturan ve ayakkabı numarası benimle aynı olan, ama yırtılmıĢ ayakkabılarıyla yaĢamak zorunda olan arkadaĢıma hediye ettim. Ġyiliği babam mı yapmıĢ oldu yoksa ben mi? Hiç önemli değil.” (ĠD: 29).
“Harçlıklarımdan küçük küçük biriktirip ileride ressam olacağına inandığım bir arkadaĢıma çalıĢma masası aldım. Hemen masasına oturup beni çizdi. Gözlerimi biraz yamuk çizdi ama olsun…”(ĠD: 31).
Bayramlarda topladığım harçlıkların bir kısmını, bayramda harçlık toplayamayan arkadaĢlarımla paylaĢıyorum.” (ĠD: 64).
“KardeĢim bazen uykusunda savaĢarak yorganı saf dıĢı ediyor. Tekrar örtüyorum üzerine sessizce…”(ĠD: 85).
“Yeni sünnet olan bir arkadaĢıma çizgi film cd si götürdüm ayrıca ona masal kitabı götürdüm ve kendim okudum.” (ĠD: 105).
Mevlâna Ġdris dükkân serisinin diğer kitaplarında olduğu gibi iyilik dükkânında da mizahı pek çok yerde kullanır. Esprili bir yaklaĢımla çocukları güldürmeyi amaçlarken iletilerini de vermeyi ihmal etmez:
“Dedemde Ģeker hastalığı var. Onun önünde gördüğüm Ģeker, çikolata cinsinden ne varsa ben yiyorum. Dedemin sağlığı için. Valla.” (ĠD: 28).
“Sınıfta bir arkadaĢım gülünç bir duruma düĢünce diĢimi sıkıp gülmemeye çalıĢıyorum. Eve gidince evde gülüyorum.” (ĠD: 130).
“Babaannemin kulakları iĢine geldiği zaman duyuyordu. Ben de babaannemi iĢyerine kilitledim, her zaman duysun diye…”(ĠD: 61).
64
“Uzaya gönderdiğim amcamın oksijen tüpünü boĢalttım ve içine domates, peynir, zeytin koydum aç kalmasın diye ve üstelik ona haber vermedim sürpriz olsun diye.” (ĠD: 60).
Ġnsanın içinde kendisini belli etme duygusu olabilir. Ancak kiĢisel geliĢim açısından en uygun olanı mütevazılıktır. Ġnsanların dikkatini dağıtmamak ve kibar olmakla ilgili ileti Ģu Ģekilde:
“Bazen konserlere gidiyorum. Çok iyi bildiğim bir müzikle karĢılaĢınca müzisyenlerin dikkati dağılması diye ıslıkla eĢlik etmiyorum.” (ĠD: 52).
Ġyilik karĢılık beklemeden yapılır. Ġyiliğe iyilikle mukabelede bulunmamız kiĢisel geliĢim açısından doğru bir davranıĢtır. Yazarın bu konularla ilgili iki iletisi var. Ġletiler Ģu Ģekilde:
“Kandillerde bana mesaj gönderen arkadaĢlarıma çiçek gönderip onları Ģok ediyorum.” (ĠD: 20).
“Bir iyilik yapınca karĢılığını bekleme salaklığına girmeyerek kendime iyilik yapıyorum.” (ĠD: 149).
Mevlâna Ġdris Ġyilik Dükkânı kitabını bitirirken espri ile karıĢık son iyiliği kendisi yaparak kitabı okuyanlara dondurma ısmarlama cömertliğini gösteriyor. Cömertlik de önemli bir erdemdir:
“Bu kitabı baĢından sonuna kadar okuyarak kitaba iyilik yaptıysanız siz de bir iyiliği hak ediyorsunuz demektir. Ben Ģahsen dondurma ısmarlıyorum size. Gönderin dondurmacıyı hesabı hemen ödeyeyim.” (ĠD: 150).
Sevgi, insanın tabiatında bulunan özelliklerdendir. Hiç kimse baĢka bir kimseyi sevmesi için zorlayamaz. Yazar, sevgisiz insanları uyarmak ve insanda sevginin bir erdem olduğunu vurgulamak adına Ģaka yollu bir ileti veriyor:
“Acayip bir sevgi duvarı olmak isterdim. Sevgisiz adamların yanına varıp küt diye onlara çarpmak ve onları iki seksen olmasa bile en az iki yetmiĢ beĢ yere uzatmak isterdim. Sevgisiz adamlar beni gördükleri zaman bana çarpılmamak için hemen kaçardı.” (HD).
65
KiĢilik olarak olgun insanların, çevre temizliği noktasında daha hassas davranmaları gerekir. Yazar çevreyi kirleten insanlara misliyle ceza vermek ister. Bu iletinin çocuğa doğruyu gösterme noktasında baĢarılı olduğu söylenemez. Ġleti Ģu Ģekilde:
“Öyle bir Ģey olmalı ki, yere tükürürse, yerden iki kat fazlası o tükürenin suratına Ģlop diye geri yapıĢmalı: biliyorum iğrenç bir hayal ama n‟apalım?” (HD).
“Küçük bir lekeden rahatsız olmuyorsanız her Ģeyi bitmiĢ sayabilirsiniz.” (TBK).
Mevlâna Ġdris Zengin “Tehlikeli Bir Kipat” isimli duvar kitabında insanın kiĢisel geliĢimine dair çokça tavsiyede bulunuyor ve insanda bir farkındalık oluĢturarak onda değiĢiklik meydana getirmeyi hedefliyor. Zengin‟in kiĢisel geliĢime dair iletileri Ģu Ģekilde:
“Küçük bir gerçekle yaĢamaktansa büyük bir hayalle yaĢarım.” (TBK).
“Bazen boĢluğa bakıp gülümsemek gerekebilir. Böyle durumlarda yapmam gerekeni hiç ertelemem.” (TBK).
“BaĢkalarını değiĢtireceğim diye uğraĢacağına kendini değiĢtirmeyi dene.”(TBK).
“Hiçbir yanlıĢ zorbalıkla düzeltilemez.” (TBK).
“Sahip olduğun tek Ģey para ise her Ģeyi satın alacak bir nesne olarak görmeye baĢlayabilirsin.” (TBK).
“Yüzümü sakla anne bu tarihin içinde görünmek istemiyorum.” (TBK).
“ Ġnsan onuru kibrit gibidir, ikinci defa yanmaz.” (TBK). “Ġyi bir amaç için de olsa kötü adam olmam.” (TBK).
“Uğrunda koĢmaya değer bir Ģey varsa yerinde durma.” (TBK). “Söyleyeceksen Ģarkını sesli söyle. EĢlik edecek bulunur elbet dünyanın bir yerinde.” (TBK).
66
“Hayat zor ve karmaĢık. Bize çizilen binlerce yön içinde doğru yönü bulmak zorundayız. Ama içindeki yönü kaybetmiĢsen dıĢındaki yönler seni hiçbir yere götürmez.”(TBK).