Çağımızın en çok tartıĢılan konularından biri de kuĢakların birbirlerini yeterince anlamamasıdır. Büyükler, küçükleri değiĢmiĢ ve baĢkalaĢmıĢ olarak algılarken; gençler, büyüklerin kendilerini anlamadığından Ģikâyetçidir. Yazar bu durumun iletisini Ģu Ģekilde veriyor:
“Gerçekten de çocuklar gitti. Ve az sonra tamamen gözden kayboldular. Bir kadın Ģimdiki çocukları hiç anlamadığını, bisiklete binmek için gökyüzüne gitmenin çok saçma olduğunu söyleyerek evine girdi.”… “Tabii büyükler her zaman yaptıkları gibi parmaklarını sallayıp “Sizi gidi sizi” diyerek bir Ģeyler mırıldandılar.” (KġG, 2001: 27).
Çocukların hayal dünyası çok geniĢtir ve kurdukları hayaller çoğu zaman büyükler tarafından dikkate alınmaz. Çocukların da buna pek aldırıĢ ettiği söylenemez. Kendilerine gazoz ikram eden fili, ailelerine anlatan çocukların iletisi Ģu Ģekilde:
“Fili orada bıraktılar ve evlerine gittiler. AkĢam olup bitenleri büyüklerine anlattılar. Büyükler çoğu zaman yaptıkları gibi çocuklara inanmadılar. Çocuklar ise çoğu zaman yaptıkları gibi büyüklerinin inanmamasına aldırıĢ etmediler.” (ÇMS, 1990: 27).
Ġnsan hayatı ve insan sevgisi her Ģeyin üstündedir. Ġnsanlarda hayvan sevgisi olması da bir erdem olarak kabul edilebilir. Yazar, fildeki çocuk sevgisine iĢaret ederek aslında insanoğluna önemli bir ileti veriyor:
“Ah anneciğim diye atıldı sütlü kahve dağıtan fil. “Elektrik faturasını yatırmam için verdiğin parayla gazoz ve sütlü kahve alıp çocuklara dağıttım, biliyorum kızacaksın ama ne yapayım çocukları öyle seviyorum ki…” (ÇMS, 1990: 29).
Ġnsan, evladını her haliyle kabul eder. Ne kadar hasta da olsa, engelli de olsa hatta yazarın hikâyesinde olduğu gibi altmıĢ yaĢında bile doğsa insanın evladıdır ve bir
104
anne ona karĢı annelik duygularını kaybetmez. Ona daima ilgi ve Ģefkat gösterir. Zengin‟in anne Ģefkati ile ilgili iletisi Ģu Ģekilde:
“Oğlum Ģimdiye kadar neredeydi? ġu haline bak. ġimdi açsınızdır da. Hadi bakalım hemen sofraya…“Anne kendimi yorgun hissediyorum, uyuyabilir miyim?” dedi. “Tabi ki uyuyabilirsin, ben odanı hazırladım bile.”… Tersine adam uyuyordu. Baba gömleğini çıkarıyordu. Ve kadın yıllardır görmediği oğlunu seyrediyordu. O bir anneydi. O bir anneydi.”(TA, 2004: 32).
Çocukların, ebeveynlerinin nasihatlerine uymaları gerekir. Ayrıca davranıĢları yönüyle bir çocuğun güzel huylarının pekiĢtirilmesi amacıyla onu ödüllendirmek, o davranıĢların kalıcı olmasını sağlar. Konu ile ilgili ileti Ģu Ģekilde:
“Küçük kız anne babasının bütün sözlerini dinlediği için boyu dört santimetre uzamıĢtı. Babası, ödül olarak kızına bir tavĢan alacağını söyledi. Sonra tavĢan almak için baĢka bir Ģehre gitti.” (KġG, 2001: 29).
Çocukların en çok korktukları Ģeylerden biri de babalarının kızmasıdır. Ġnsan fıtraten kızdığında pek hoĢ olmayan Ģeyler söyleyebilir veya yapabilir. Her Ģeyi yok edebilen çocuğun, babasının kızgınlığını yok etmesinin iletisi Ģu Ģekilde:
“Babası kimi anlarda çok kızgın olur ve bu kızgınlık anında hiç hoĢ olmayan Ģeyler yapardı. Babasının kızgınlığını kaybetmeliydi. Dokuz defa kızgınlık dedi… Harikaydı… Babası ipek gibi olmuĢtu.”(KġP, 2001: 48).
Aile bireyleri birbirlerine sürekli destek olmalı, acıları ve mutlulukları paylaĢmalıdır. Konu ile ilgili ileti Ģöyle:
“BaĢka evleri bilmem ama bizim evde akĢam yemekleri hep neĢeli geçer. BeĢ kiĢilik sofrada birimizin suratı asık olsa, o yemeklere de bir Ģey olur, yiyemeyiz.” (SP,22).
Çocuklar ev iĢlerinde annelerine yardımcı olabilirler; ancak bundan da önemlisi evi kirletmemek ve annelerinin yükünü hafifletmektir. Konu ile ilgili iletiyi yazar mizahla Ģu Ģekilde veriyor:
105
“Biz de farkında olmadan duvarlarda bir leke yapmıĢsak, annemizi üzmemek için hemen lekeyi yok ederiz. Zaman zaman lekelerle uğraĢmak yerine daha kalıcı bir çözüm olarak duvarları ortadan kaldırmayı düĢünüyorum.” (SP,115).
Çocukların, büyüklerden beklentileri kiĢiye göre farklılık gösterebilir. Ancak çocuğa küçüklüğünü hissettirmek veya onunla alay etmek çocuk da olsa hoĢuna gitmeyebilir. Konu ile ilgili iletiler Ģu Ģekilde:
“Büyükler kendilerine çay, gazoz gibi Ģahane Ģeyler ısmarlarken, bana yalnızca süt içirmelerine sinir olmuyorum desem yalan olur. Ama n‟apalım mecburen içiyoruz. Fakat büyüyünce ben aynı Ģeyi yapmayacağım.” (SD).
“Söyle bakalım ufaklık, büyüyünce ne olacaksın?‟ diye baĢlayan konuĢmalara sinir oluyorum. Sen büyüdün de ne oldun, diye cevap vermek geçiyor içimden. Ufaklık olduğum için diyemiyorum. Hâlbuki soruyu soran vatandaĢ birazcık beklese ne olacağını görebilir.” (SD).
“ - Anne okulda herkes bana “kepçe kulak” diyor çok moralim bozuluyor.
-Sus kepçe kulak, Ģimdi iĢim var.” (TBK).
Hayatın her alanında dürüst olmak gerektiği gibi aile hayatında da verilen sözleri tutmak önemlidir. Ebeveynler bir Ģeyi bilmediğini veya yapamayacağını açıkça söyleyebilmelidir. Aksi halde çocuğun anne ve babasına karĢı güveni zedelenebilir. Ġleti Ģu Ģekilde:
“Çocuklarına söz verip de sözünü yerine getirmeyen anne ve babalara çok sinir oluyorum.” (SD).
“Babam ben bu iĢi bilirim deyip sık sık yemek piĢiriyor bir gün evde yangın çıkacak diye korkuyorum.” (KD).
“Babalar veya anneler çalıĢmak için evden ayrılmasınlar. Evde otursunlar, bizimle ilgilensinler. AkĢam bir yabancı gibi eve damlamasınlar.” (HD).
106
“Bir gün baba olduğunda babaların yalan söylemediğini görürsün.” (TBK).
Aile içinde iyilikleri sadece büyükler küçüklere yapmazlar, bazen büyüklerin de küçüklerin iyiliklerine ihtiyaçları vardır. Çocukların aile büyüklerine iyilik yapabileceğini göstermek amacıyla Mevlâna Ġdris Ġyilik Dükkânı isimli kitabında pek çok iletiye yer vermiĢtir. Bu iletilerden bazılarını Ģöyle sıralayabiliriz:
“Bir gece çok susadım ve uyandım. Baktım ki babam elinde TV kumandasıyla koltukta uyuyakalmıĢ… Bir battaniye getirip sessizce üstünü örttüm.” (ĠD: 9).
“Dün babamdan harçlık istemedim. Onun da vermek aklına gelmedi. Bunun iyilik sayılıp-sayılmayacağını bilmiyorum.” (ĠD: 12).
“Dedem son günlerde uyuyamıyordu. Uyuyamadığı gecelerden birinde ona bir masal anlatmaya baĢladım. Uzattıkça uzattım masalı, dedem uyuyuncaya kadar.” (ĠD: 15).
“Bazen annemi çok üzgün görüyorum. Böyle anlarda babam evdeyse, gidip ona ters ters bakıyorum.” (ĠD: 18).
“Çekirdek yemeyi çok seviyorum. Kabukları sebebiyle annemle aynı fikirde değiliz. Ama ben kimi zamanlarda çekirdek kabuklarını yerlere atmayıp ceplerime doldurarak anneme iyilik yapıyorum.” (ĠD: 42).
“Kirlenmeyen, kırıĢmayan elbiselerimiz olsaydı ne iyi olurdu. Annelerimiz rahat ederdi.” (HD).
“Dağıttığım oyuncakları kendim topluyorum. Böylece bana pasta yapabilmesi için anneme zaman kazandırıyorum.” (ĠD: 42).
“Televizyonu biliyorsunuz, kumandasını da… Evde herkes kumandayı eline almak istiyor… Bazen çaktırmadan kumandayı bozarak annemle babamın kavga etmesini önlüyorum.” (ĠD: 44).
“Evde gördüğüm sigaraları parçalayarak babamın sağlığını koruyorum.” (ĠD:54).
107
“Misafir geleceği için annem mutfakta durmadan bir Ģeyler hazırlıyordu ve kafasını kaĢıyacak vakti yoktu. Kafasını kaĢıyarak ona iyilik ettim.” (ĠD: 76).
“Doğum günümde bana nefis bir pasta gelmiĢti. Tam tepesinde de harika bir çilek vardı. O çileği kardeĢim istedi. Ben de verdim. Vermeyebilirdim ama nasıl olsa onun da doğum günü gelecek ve umarım onun da pastasının tepesinde böyle bir Ģey olacaktı. Ve o isterse ben yine onu da kardeĢime verecektim.” (ĠD: 121).
“Ablamın bana borcu vardı ve devamlı artırıyordu. Bir gün ona dedim ki “Abla bana borcun yok, hepsini sildim.” çok sevindi.” (ĠD: 125).
Aile hayatında anne ve babanın dıĢında dede ve nine de önemli bir yer tutar. Onların da çocuğun hayal ve ruh dünyasında önemli bir yeri bulunmaktadır. Konu ile ilgili iletiler Ģöyle:
“Dedemin, dünyanın bütün masallarını bilmesini ve bana hepsini anlatmasını isterdim.” (HD).
“Benim Ģimdi hayatta olmayan bir dedem vardı. Uzun kıĢ gecelerinde gözlüklerini takıp eline kitabı alan dedem bana çok güzel hikâyeler okurdu. Bir gün dedemin gözlüğü kırıldı ve bana birkaç gece kitap okuyamadı. ġimdi yeniden dedemin hayatta olmasını ve bana her gece kitap okumasını istiyorum.” (HD).
Ġnsanın önemli korkularından biri de sevdiklerini kaybetme korkusudur. Yazarın, çocuğun gözünden verdiği ileti Ģu Ģekilde:
“Ben annemi çok seviyorum. Onun hiç ölmemesini isterdim. Tabi benim de ölmemem lazım. Çok uzun zamanlar beraberce mutlu bir Ģekilde yaĢamak isterdim.” (HD).