Hayatta hiçbir zaman umudun yitirilmemesi gerekir, zorluklar, engeller bazen artarak devam edebilir; ancak insan isterse, çalışırsa bunları aşabilecektir

2. insanların yaşlarına bakılarak onların yetenekleri, neyi yapıp neleri yapamayacakları hakkında hüküm vermemek gerekir.

3. Dünyada karşılıksız olarak yapılan iyilikler er geç değerini bulur. c. KAHRAMANLAR

Küçük Kardeş: Diğer masallarda da görüldüğü gibi küçük kardeş zekası, cesareti ile başarılı olan engelleri aşan kişi olarak en önemli olumlu kahraman olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak bu masalda küçük oğlan kardeş, dini inancının kuvvetli olmasıyla da ön plana çıkarılarak farklılık kazanmaktadır. Avdan sonra geceleyecekleri her mağarada, kardeşleri uyurken o Kuran okur ve öyle uyur. Cesareti ve atikliği, kılıcını yanına koyarak uyuması motifiyle, en ufak bir tehlikeyi hemen sezmesi ile ona kazandırılmış özellikleridir. Fiziksel açıdan da diğer kardeşlerine göre ön plana çıkarılan kişidir. O kadar güçlüdür ki ateşi alacağı kazanı tek eliyle kaldırır ve kırk dev anasıbundan etkilenerek ondan peri padişahının kızlarını getirmesini ister.

Büyük ve ortanca kardeş: Bunlar masalın akışında önemli bir rolü bulunmayan, ancak kendi özellikleri ile küçük kardeşin üstünlüklerinin vurgulanmasını sağlayan kahramanlardır. Olayın sonunda peri padişahı kırk devi kimin öldürdüğünü araştırırken kardeşlerinin bunu yapabileceklerine inanmamaları, onların başarı için yaşın küçük olmaması gerektiğine inandıklarını ve ön yargılı olduklarını gösterir. Bu yönleriyle olumsuz kişilerdir.

Peri Padişahının Küçük Kızı: Masalda diğer kardeşlerle evlendirilen kızlardan bahsedilememekte yalnız küçük kız olayın gidişatında rol almaktadır. Küçük kız, Kös Köse’nin

elinden kurtulmak için yaptığı planla ve aklını doğru kullanmasıyla önemli bir olumlu kahramandır.

Peri Padişahı: Masalın son bölümünde anlatıma dâhil olan kahramanımız, adaletin yerini bulmasını sağlayan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Kırk devi öldüreni öncelikle her yönüyle araştıran ve daha sonra gerçeği öğrenip bunu başaran kişiye, kızını veren padişah, haklıya hakkını veren biri olarak dikkat çekmektedir. Bu nedenle olumlu kahramanlarımız arasında yer almaktadır. Dev, Kırk Dev: Dev, genellikle masallarda güçlük çıkaran, çatışma unsuru olan kötü karakterleri simgeler. Ancak bu masalda küçük kardeşin kız kardeşini evlendirdiği dev, olumlu bir karakterdir ve zamanı gelince Kös Köse’ye karşı küçük kardeşe yardım etmektedir. Buna karşın peri padişahının kızlarını isteyen kırk dev anasıise kötü karakterlerin masala yansımasıdır

Arslan, Tavus Kuşu: Küçük kardeşin karısını kurtarmasına yardım etmeleriyle vefa örneği gösterirler, bu özelliğin çocuklarda yerleştirilmesini sağlayacak olumlu kahramanlardır.

Derviş: Masallarda kahramanın sorununu çözmesinde ona yardımcı olan insan, büyü, sihir, peri, Hızır vb. varlıkların temsili olarak kullanılmış bir kahramandır. Küçük kardeşe, Kös Köse ile ilgili bilgi vererek yardımcı olur.

Kös Köse: Bir kızı, rızası olmadan kendisiyle gelmesi için zorlayan zorba, hırslı, kendine gereğinden fazla güvenen(kız nasılsa kaçamaz diye düşünüp ona atı vermesi) bir kahramandır. Olumsuz kahraman olan Kös Köse de diğer masallarda olduğu gibi yaptığı kötülüğün cezasını çeker.

d. DEĞERLENDİRME

İletilerinin çocukların zihinsel, duygusal gelişimini destekler nitelikte olması ve anlatımındaki başarısıyla tavsiye edebileceğimiz bu masal dil gelişimi açısından da yararlı olacaktır. Birinci iletiyle yaşamdaki zorlukların bazen daha da büyüyerek karşımıza çıkabileceği durumu önce dört, beş ve altı başlı dev anasıen sonunda da kırk dev anasımotifleriyle masala yansıtılmıştır.

Masalımızdan ulaştığımız ikinci mesajla büyük kardeşlerin, küçük kardeşlerinin kırk devi öldüreceğine inanmamaları durumuyla sembolize edilmiştir. İnsan aklını kullanarak her yaşta başarılı olabilir. Bu da erinlik döneminde, okul ve aile ortamında sorumluluk almak isteyen, başarılı olabileceklerini kanıtlamak isteyen öğrencilerin psikolojilerini olumlu etkileyecektir. Üçüncü iletimizdeki inancın bu masalda kendini gösterdiğini fark etmekteyiz. Küçük kardeş, diğerlerinin karşı çıkmasına rağmen kız kardeşlerini arslana, deve ve tavus kuşuna verir. Onlar da Kös Köse’ye karşı küçük kardeşin vaktinde kendilerine yaptıkları iyiliği hatırlayarak ona yardım ederler. Vefa duygusunun çocuklara kazandırılmasında örnek olarak kullanılabilir.

Masallar, içinden çıktıkları toplumun değer yargılarını, manevî hassasiyetlerini, kültür ögelerini yansıtan bunların gelecek kuşaklara aktarılmasına yardım eden nitelikte metinlerdir. Bu özellik az çok bütün masallarda görülmektedir. “Kös Köse” masalında anne sözü dinlemek, annenin Türk toplumundaki değerini yerini anlatan motifler kullanılmıştır. Tayın anne atın öğüdünü dinleyip kös köseyi sırtından atması bunun göstergesidir. Kültür değerlerimizden birisi de Orta Asya’daki Türklerin İslamiyet’ten önceki dinî inanışlarındaki “atalar kültü” inanışının İslamiyet’teki yansımasıyla büyüklerimizin mezarlarını ziyaret etme, onların öldükten sonra da ruhlarıyla sevdiklerinin yanında oldukları, onları korudukları inancı gereği onlara olan saygımızı ifade şekli olan mezar ziyaretlerinin, bu masalda tezahür ettiğini görmekteyiz. Padişahın ölümünden sonra kendini mezarında ziyarete gelenlere, sırasıyla kızlarını vermelerini vasiyet etmesi, bunun somut yansımasıdır. Büyüklerimizin mezarlarını ziyaret, manevî olarak “vefa” duygusunun da bir sonucudur. 21. yy. ’da çıkarların ön plana çıktığı bir dönemde, gençlerin çocukların bu duyguyu kazanmaları ve korumaları açısından faydalı olabilecek bir metindir.

Bu masalda dikkatimizi çeken bir başka özellik de masalların ayrılmaz unsuru olan tekerlemeye yer verilmeyişidir. Tekerlemelerin kullanılmamasına rağmen masal ahengi sağlanması da ayrı bir başarısıdır. Çocukların eğlenmesini sağlayan ve onların dikkatini çekebilecek bir motifin üç defa kullanılması bu ahengin oluşmasına faydalı olmaktadır. Küçük kardeşin ok atıp okun düştüğü yerde konaklamalarını sağlaması motifi, ilk okuyuşta çocuklara saçma gelebilir. Ancak bu durum onların dikkatinin metne yoğunlaşmasına bunun nasıl bir katkı yaptığını düşünmelerine sebep olmaktadır. İlk başta saçma bularak tebessüm edebilirler; ancak Kahpe Bizans gibi yakın zamanda çekilmiş filmlerde de kullanılan bu motifin göçebe Türklerin yaşamındaki gerçekliğe de dikkat çekilmiş olacaktır.

3. 3. 4. AYI ile KEÇİ⁴ A.ÖZET

Vaktin birinde bir anne keçi ve onun üç oğlu varmış. Anne keçi çocuklarına Ot getirdim yemeye

Süt getirdim içmeye Kulaklarımda su da var Açın kapıyı ben geldim

sesini duymadıkça o evde yokken kimseye kapıyı açmamalarını tembihlemiş. Yavrularına yemek bulabilmek için evden ayrılmış. Annenin oğlaklara söylediklerini duyan ayı da oğlakları yemek için harekete geçmiş. Kapıyı çalıp annenin söylediklerini tekrar etmiş. Ayının sesini kalın bulan oğlaklar kapıyı açmamışlar. Ayı yumurta içip sesini inceltmiş. Bu defa da elini göstermesini

istemişler. Oğlaklar ayının elini kara bulmuşlar. Bu sefer de ayı uncuyu yemekle tehdit edip elini unlatmış. Bu sayede eve girmiş. Ayı iki keçiyi yemiş. Küçük keçiyi saklandığı yerde bulamadan gitmiş. Anneleri eve gelince küçük oğlak olanları anlatmış. Anne keçi; iğne, iplik ve bıçak alarak ayının peşine düşmüş. Ayı uyurken karnını kesen keçi çocuklarını kurtarmış. Yerlerine de taş koyup karnını dikmiş. Uyanınca taşın ağırlığından ayı ölmüş.

b. İLETİLER

1. Deneyimleri, birikimleri bizden fazla olan kişilerin önerilerine fikirlerine önem vermemiz, bizi olumsuzluklardan koruyabilir. ,

2. Annelik kendinden önce çocuklarının canlarını, ihtiyaçlarını gözetmeyi gerektiren