Hava kalitesi

Kabuk tasarımının dükkanların kullanıcı konforuna olan bir diğer etkisi kabuk yüzeyinin açılabilir parçalarıdır. Bu parçalar kabuğun Ģeffaf yüzeylerini oluĢturan kapı ve pencerelerdir. ġekil 5.16. ve Ģekil 5.17. de görülen cephelerde performans değerlendirmesi yapılan binanın kabuğundaki Ģeffaf tasarlanmıĢ kapılar görülmektedir. Bu Ģeffaf kapılar dıĢında kabuk yüzeyinde açılan ve hava akıĢı sağlayan pencere elemanları bulunmamaktadır. Tasarımın bu kritik evresinde dükkan mekanlarının hava kalitesini sağlayacak herhangi bir HVAC sistemi tasarımı yapılmamıĢtır. Mekanın hava sirkülasyonunu sağlayan ve hava kalitesi performans değerlendirmesinde girdi olarak kullanılan sadece açılabilir Ģeffaf kapı elemanlarıdır. Projenin herhangi bir soğutma sistemi olmaması durumunda yaz mevsiminde açık bırakılan kapı yüzeylerinin mekanın hava kalitesine olan etkisi değerlendirilmiĢtir. Değerlendirmeler mekanların gün içinde kullanılabileceği en fazla aralık olarak kabul edilmiĢ 06.00 – 22.00 saatleri arası için yapılmıĢtır. Bu nedenle bölüm 5.2.2.1.’de anlatılan termal simulasyonların sonuçlarına göre ısıtma yükünün sıfır olduğu ve soğutma yükünün en yüksek olduğu Temmuz ve Ağustos ayları için değerlendirmeler yapılmıĢtır. Değerlendirmeler bu aylar için seçilen günler olan 15 Temmuz ve 15 Ağustos günleri için yapılmıĢtır. Bu değerlendirmelerde mekana sağlanan hava akıĢı verileri elde edildiği gibi yaz aylarında hava akıĢından sağlanan ve o aylarda istenmeyen ısıl etkinin mekanın termal konforuna olan olumsuz etki sonuçları da çıkarılmıĢtır. ġekil 5.46.’da 3 numaralı dükkana gün içerisinde kapının açık olması durumunda sağlanan hava akımı ve bu sıcak havadan dolayı mekana giren ısıl kazanç görülmektedir. Mekana hava akıĢının en yüksek olduğu saat 18.00 dir ve hava akıĢı yaklaĢık olarak 1500 l/s civarındadır. Hava akıĢından sağlanan en yüksek ısı kazancı ise saat 14.00’dedir. Bu verilerden yola çıkarak hava akımından kaynaklı ısıl kazancın mekanın termal konforuna olan etkisini de değerlendirmek için baĢka bir simulasyon yapılmıĢtır. Bu simulasyon CFD – kompütasyonel akıĢkanlar dinamiği yöntemiyle mekanın üç boyutlu sıcaklık haritasını çıkarmaktadır. ġekil 5.47.’de 3 numaralı dükkanın üç boyutlu sıcaklık haritası görülmektedir. Bu Ģekle göre mekanın sıcaklığı 15 Temmuz saat 14.00 de 26.55°C ile 32.94°C dereceleri arasında değiĢmektedir.

00:00 02:00 04:00 06:00 08:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00 00:00 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 V o lu m e f lo w ( l/ s ) 1.5 1.0 0.5 0.0 -0.5 -1.0 -1.5 -2.0 G a in ( k W )

Date: Tue 15/Jul

MacroFlo external vent: dukkan3 (guvensan dogal havalandirma.aps) MacroFlo ext vent gain: dukkan3 (guvensan dogal havalandirma.aps)

ġekil 5.46. Dükkan 3, 15 Temmuz doğal havalandırma verileri

ġekil 5.47. Dükkan 3, 15 Temmuz saat 14:00 sıcaklık durumu

Yapılan hava akımı simulasyonlarının grafik sonuçlarında görülmektedir ki; (bkz. ġekil 5.46, Ģekil 5.48, Ģekil 5.50, Ģekil 5.52, Ģekil 5.54, Ģekil 5.56, Ģekil 5.58, Ģekil 5.60) hava akımı performans değerlendirmesi yapılan dört farklı mekana giren hava akım değerleri ve bu değerlerin en yüksek olduğu saatler değiĢmektedir. Ancak dört farklı yöne bakan bu mekanların hepsinde de hava akımından kaynaklı ısıl kazancın en yüksek olduğu saat 14.00’dür. Bu nedenle CFD yöntemiyle yapılan üç boyutlu sıcaklık

haritası oluĢturma simulasyonu dört farklı dükkan için de 15 Temmuz ve 15 Ağustos günleri saat 14.00 için tekrarlanmıĢ ve bu saatlerdeki sıcaklık haritaları oluĢturulmuĢtur. ġekil 5.48.’de 3 numaralı dükkanın 15 Ağustos günü hava akım grafiği görülmektedir. Bu mekan 15 Ağustos günündeki en fazla hava akımının olduğu saat aralığı 14.00-15.00’dir ve Temmuz ayına göre hava akım değeri maksimum seviye için 1500 l/s den 950 l/s ye düĢmektedir. ġekil 5.49.’a göre aynı gün için hava akımı kaynaklı ısıl kazancın da etkisiyle iç mekan sıcaklığının değeri de Temmuz ayına göre düĢmekte ve en yüksek değer 26.67°C a ulaĢmaktadır.

00:00 02:00 04:00 06:00 08:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00 00:00 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 V o lu m e f lo w ( l/ s ) 0.4 0.2 0.0 -0.2 -0.4 -0.6 -0.8 -1.0 -1.2 -1.4 -1.6 -1.8 -2.0 -2.2 G a in ( k W )

Date: Fri 15/Aug

MacroFlo external vent: dukkan3 (guvensan dogal havalandirma.aps) MacroFlo ext vent gain: dukkan3 (guvensan dogal havalandirma.aps)

ġekil 5.48. Dükkan 3, 15 Ağustos doğal havalandırma verileri

6 numaralı dükkanın da 15 Temmuz tarihinde en yüksek hava akımı 3 numaralı dükkan gibi saat 18.00’dedir ve maksimum seviye 1400 l/s’dir. 15 Temmuz saat 14.00 için yapılan üç boyutlu sıcaklık haritasına göre kabuk yüzeyinin açılabilir kısımlarına yakın olan mekan alanları 32°C sıcaklığa ulaĢırken mekanın büyük bir kısmı ise 26°C’nin üstünde sıcaklığa sahiptir.

00:00 02:00 04:00 06:00 08:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00 00:00 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 V o lu m e f lo w ( l/ s ) 2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0 -0.5 -1.0 -1.5 -2.0 -2.5 G a in ( k W )

Date: Tue 15/Jul

MacroFlo external vent: dukkan6 (guvensan dogal havalandirma.aps) MacroFlo ext vent gain: dukkan6 (guvensan dogal havalandirma.aps)

ġekil 5.50. Dükkan 6, 15 Temmuz doğal havalandırma verileri

ġekil 5.52.’e göre 6 numaralı dükkanın 15 Ağustos tarihinde elde ettiği en yüksek hava sirkülasyonu saat 14.00 dedir ve 900 l/s seviyesindedir.

00:00 02:00 04:00 06:00 08:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00 00:00 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 V o lu m e f lo w ( l/ s ) 0.6 0.4 0.2 0.0 -0.2 -0.4 -0.6 -0.8 -1.0 -1.2 -1.4 -1.6 -1.8 -2.0 -2.2 G a in ( k W )

Date: Fri 15/Aug

MacroFlo external vent: dukkan6 (guvensan dogal havalandirma.aps) MacroFlo ext vent gain: dukkan6 (guvensan dogal havalandirma.aps)

ġekil 5.52. Dükkan 6, 15 Ağustos doğal havalandırma verileri

Bu mekanda aynı saat için yapılan 15 Ağustos sıcaklık haritasına göre mekanın büyük bir alanı 24°C sıcaklığa sahiptir ve mekan içerisindeki en yüksek sıcaklık değeri 27°C ye çıkmaktadır.

11 numaralı dükkan 15 Temmuz tarihinde en yüksek hava sirükülasyonunu saat 18.00’de alırken bu değer aynı gündeki diğer dükkanların hava akım değerine göre oldukça düĢüktür. Bu mekan için yapılan üç boyutlu sıcaklık haritasında Ģekil 5.55.’de görüldüğü gibi mekanın büyük bir alanı saat 14.00’de 28°C nin üstünde bir sıcaklığa sahip olmaktadır. 00:00 02:00 04:00 06:00 08:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00 00:00 700 600 500 400 300 200 100 0 V o lu m e f lo w ( l/ s ) 1.0 0.8 0.6 0.4 0.2 0.0 -0.2 -0.4 -0.6 -0.8 -1.0 -1.2 G a in ( k W )

Date: Tue 15/Jul

MacroFlo external vent: dukkan11 (guvensan dogal havalandirma.aps) MacroFlo ext vent gain: dukkan11 (guvensan dogal havalandirma.aps)

ġekil 5.54. Dükkan 11, 15 Temmuz doğal havalandırma verileri

11 numaralı dükkan 15 Ağustos tarihinde 400 l/s hava sirkülasyonu değeriyle diğer dükkanlar içerisinde en az hava akımına sahip olan dükkandır. Bu mekanın saat 14.00 için yapılan üç boyutlu sıcaklık haritasında Ģekil 5.57’deki gibi mekanın sıcaklığı 24°C - 26°C arasındadır. 00:00 02:00 04:00 06:00 08:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00 00:00 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 V o lu m e f lo w ( l/ s ) 0.30 0.20 0.10 0.00 -0.10 -0.20 -0.30 -0.40 -0.50 -0.60 -0.70 -0.80 -0.90 -1.00 G a in ( k W )

Date: Fri 15/Aug

MacroFlo external vent: dukkan11 (guvensan dogal havalandirma.aps) MacroFlo ext vent gain: dukkan11 (guvensan dogal havalandirma.aps)

ġekil 5.56. Dükkan 11, 15 Ağustos doğal havalandırma verileri

ġekil 5.57. Dükkan 11, 15 Ağustos saat 14.00 sıcaklık durumu

Güney cephesindeki 15 numaralı dükkanın 15 Temmuz tarihindeki hava sirkülasyonu Ģekil 5.58.’deki gibi 1400 l/s maksimum değeri ile oldukça yüksek

olmasından dolayı aynı tarihde saat 14.00 için yapılan sıcaklık haritasında Ģekil 5.59’da görüldüğü gibi mekanın bazı kısımlarının 33°C ye ulaĢtığı görülmektedir. Mekanın büyük bir alanı 28°C - 29°C aralığındadır ve kullanıcı konfor seviyesinin oldukça üstünde bir değere sahiptir.

00:00 02:00 04:00 06:00 08:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00 00:00 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 V o lu m e f lo w ( l/ s ) 1.5 1.0 0.5 0.0 -0.5 -1.0 -1.5 G a in ( k W )

Date: Tue 15/Jul

MacroFlo external vent: dukkan15 (guvensan dogal havalandirma.aps) MacroFlo ext vent gain: dukkan15 (guvensan dogal havalandirma.aps)

ġekil 5.58. Dükkan 15, 15 Temmuz doğal havalandırma verileri

ġekil 5.59. Dükkan 15, 15 Temmuz saat 14.00 sıcaklık durumu

Bu bölümde son değerlendirme 15 numaralı dükkan için 15 Ağustos tarihindeki değerleri görmek için yapılmıĢtır. Ģekil 5.60’da görüldüğü gib bu mekanın Ağustos ayı

hava sirkülasyou Temmuza ayına göre düĢüktür. Buna bağlı olarak da ısıl etki azalacağından Ģekil 5.61’deki üç boyutlu sıcaklık haritasında mekanın en yüksek sıcaklık değeri ısıl etkinin en yüksek olduğu saat 14.00 de 26°C nin üzerine çıkmamaktadır. 00:00 02:00 04:00 06:00 08:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00 00:00 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 V o lu m e f lo w ( l/ s ) 0.4 0.2 0.0 -0.2 -0.4 -0.6 -0.8 -1.0 -1.2 -1.4 -1.6 -1.8 -2.0 -2.2 G a in ( k W )

Date: Fri 15/Aug

MacroFlo external vent: dukkan15 (guvensan dogal havalandirma.aps) MacroFlo ext vent gain: dukkan15 (guvensan dogal havalandirma.aps)

ġekil 5.60. Dükkan 15, 15 Ağustos doğal havalandırma verileri

5.2.2.4. Manzara/günıĢığı

Hedef performans beyanı doğrultusunda kabuk tasarımlarının dükkanların kullanıcı konforuna olan etkisinin değerlendirmesi için yapılan diğer simulasyon ise günıĢığının dükkanlara sağladığı doğal aydınlatma düzeyidir. Dükkanların kabuklarının Ģeffaf yüzeylerinin büyüklüğü ve mekanların boyutlarıyla iliĢkili olan doğal aydınlatma düzeyiyle ilgili dört farklı dükkan için hesaplamalar yapılmıĢtır. ġekil 5.58.’de zemin kat planı üzerinde performans değerlendirmesi yapılan dükkanların aydınlatma düzeyleri lüks cinsinden renklerle ifade edilmiĢtir.

ġekil 5.62. Performans değerlendirmesi yapılan dükkanların doğal aydınlatma durumu

Yapılan simulasyonda performans değerlendirmesi yapılan mekanların aydınlık düzeyleriyle ilgili hesaplama sonuçları verilmiĢtir. Çizelge 5.16.’da 3 numaralı dükkanın aydınlatma verileri görülmektedir. Bu verilere göre bu mekanın ortalama aydınlatma değeri 456.52 lüksür. TS EN 12464 nolu ―IĢık ve IĢıklandırma - ĠĢ Mahallerinin Aydınlatılması - Bölüm 1: Kapalı Alandaki ĠĢ Mahalleri‖ standarttında belirtilen iĢyerlerindeki ofis çalıĢmaları için gerekli olan aydınlatma değeri 500 lüksdür. 3 numaralı dükkanın aydınlatma performansı bir ofis mekanı için gerekli olan 500 lüks değerinden aĢağıdadır ve bu verilerle mekanın günıĢığı aydınlatmasından yeterli düzeyde faydalanamadığı ve gün içerisinde yapay aydınlatma elemanlarına ihtiyaç duyulacağı anlaĢılmaktadır. ġekil 5.63.’de 3 numaralı dükkanın günıĢığı aydınlatma düzeyinin mekan yüzeylerinde durumu yine lüks cinsinden görülmektedir. Mekanın kabuğa uzak olan yerleri günıĢığından yeterli düzeyde faydalanamamakta ve aydınlık düzeyi 200 lüks değerlerine kadar düĢmektedir.

Çizelge 5.16. Dükkan 3 doğal aydınlatma verileri

Yüzey Nicelik Değerler Aynılık

(Min./Ort..)

Farklılık (Min./Maks.)

Min. Ort. Maks.

ÇalıĢma düzlemi 1 Yansıma Oranı =0% Geçirgenlik=100% Izgara boyutu=0.50 m Alan=34.630m² Kenar=0.50 m GünıĢığı faktörü 0.0 % 3.7 % 13.3 % 0.01 0.00 GünıĢığı aydınlığı 3.92 _lüks 456.52 _lüks 1621.45 _lüks 0.01 0.00 Gökyüzü görünümü 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00

ġekil 5.63. Dükkan 3 doğal aydınlatma

Çizelge 5.17.’de 6 numaralı dükkanın yapılan günıĢığı aydınlatma performansı değerleri verilmiĢtir. Bu değerlere göre bu mekanın ortalama günıĢığı aydınlık düzeyi konfor Ģartı olan 500 lüks seviyesinin çok altında bir değer ola 193.11 lükstür. Bu düĢük performans seviyesinin nedeni ise kabuk Ģeffaf yüzeyinin mekanın derinlemesine uzun olan boyutları için yeterli gelmemesidir. Mekanın derinliğinin, kabuk Ģeffaf yüzeyinin geniĢliğine oranla çok fazla olması günıĢığından yeterli düzeyde faydalanılmasını engellemektedir. ġekil 5.64.’de 6 numaralı dükkanın yüzeylerinin günıĢığı aydınlık düzeyleri görülmektedir. Mekanın alanının mekan yüzeyinden uzak olan yarısı 100 lüks aydınlık seviyesindedir ve gün içinde sürekli yapay aydınlatma ihtiyacı olacağını göstermektedir.

Çizelge 5.17. Dükkan 6 doğal aydınlatma verileri

Yüzey Nicelik Değerler Aynılık

(Min./Ort..)

Farklılık (Min./Maks.)

Min. Ort. Maks.

ÇalıĢma düzlemi 1 Yansıma Oranı =0% Geçirgenlik=100% Izgara boyutu=0.50 m Alan=62.790m² Kenar=0.50 m GünıĢığı faktörü 0.1 % 1.6 % 12.5 % 0.03 0.00 GünıĢığı aydınlığı 6.73 _lüks 193.11 _lüks 1523.25 _lüks 0.03 0.00 Gökyüzü görünümü 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00

ġekil 5.64. Dükkan 6 doğal aydınlatma

Mekan olarak performans değerlendirmesi yapılan diğer dükkanlara gore daha küçük alana sahip 11 numaralı dükkanın da 6 numaralı dükkan gibi kabuk Ģeffaf yüzeyinin geniĢliğinden sağlanan aydınlık düzeyinin mekan derinliği için yeterli olmadığı çizelge 5.18’deki verilerden görülmektedir. 6 numaralı dükkana göre günıĢığı aydınlık performansı oldukça yüksek olan 11 numaralı dükkanın ortalama değeri de, konfor Ģartını yerine getirecek düzeyde olmayıp 351.74 lüks seviyesinde kalmıĢtır.

Çizelge 5.18. Dükkan 11 doğal aydınlatma verileri

Yüzey Nicelik Değerler Aynılık

(Min./Ort..)

Farklılık (Min./Maks.)

Min. Ort. Maks.

ÇalıĢma düzlemi 1 Yansıma Oranı =0% Geçirgenlik=100% Izgara boyutu=0.50 m Alan=14.270m² Kenar=0.50 m GünıĢığı faktörü 0.2 % 2.9 % 10.1 % 0.08 0.02 GünıĢığı aydınlığı 29.78 lüks 351.74 lüks 1235.83 lüks 0.08 0.02 Gökyüzü görünümü 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00

ġekil 5.65’de 11 numaralı dükkan yüzeylerinin günıĢığı aydınlık seviyeleri lux cinsinden görülebilmektedir. Bu Ģekle göre mekanın kabuk yüzeyinden uzak olan küçük bir alanı 100-200 lüks değer aralığında günıĢığı aydınlığı bulunmaktadır.

ġekil 5.65. Dükkan 11 doğal aydınlatma

Performans değerlendirmesi yapılan dört mekan içerisinde ortalama günıĢığı aydınlık düzeyi konfor düzeyini sağlayan tek mekan 15 numaralı dükkandır. Ortalama değeri 515.51 lüks olan bu mekanın kabuk Ģeffaf yüzeyi mekanın boyutlarıyla uyumlu olarak yeterli düzeyde günıĢığı aydınlığı sağlamaktadır.

Çizelge 5.19. Dükkan 15 doğal aydınlatma verileri

Yüzey Nicelik Değerler Aynılık

(Min./Ort..)

Farklılık (Min./Maks.)

Min. Ort. Maks.

ÇalıĢma düzlemi 1 Yansıma Oranı =0% Geçirgenlik=100% Izgara boyutu=0.50 m Alan=26.390m² Kenar=0.50 m GünıĢığı faktörü 0.6 % 4.2 % 13.1 % 0.15 0.05 GünıĢığı aydınlığı 75.59 lüks 515.51 lüks 1598.82 lüks 0.15 0.05 Gökyüzü görünümü 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00

ġekil 5.66.’da 15 numaralı dükkanın yüzeylerinin günıĢığı aydınlık seviyeleri lux cinsinden görülmektedir. Mekanın kabuk yüzeyinde uzak olan küçük bir alanı 200- 300 lüks seviyesinde olsa da mekanın ortalama değeri 500 lüks seviyesinin üzerinde olduğundan mekan da kullanıcı konforu sağlanmıĢtır.

ġekil 5.66. Dükkan 15 doğal aydınlatma

5.2.2.5. Aydınlatma ve parıltı

Bu bölümde kabuğun Ģeffaf yüzeylerinin güneĢ etkisinden kaynaklı iç mekanda oluĢturduğu parıltı düzeyleri ve mekanın kullanıcı konforuna olan etkisi değerlendirilmiĢtir. Bu değerlendirme tasarımda seçilen dört mekan için bölüm 5.2.2.1.de anlatılan güneĢ hesaplamalarından faydalanarak yapılmıĢtır. Mekan içindeki parıltı düzeylerinin yüksek olması mekanın konforunu etkilemekte ve kullanıcılar için sorun oluĢturabilmektedir. Parıltı performans değerlendirmesi için yıl içindeki 21 Mart, 21 Haziran ve 21 Aralık tarihleri seçilmiĢtir. Bu tarihlerdeki performans değerlendirmesi saatlerini belirlemek için de güneĢ hesaplamalarından faydalanılmıĢtır. Bu hesaplamaların yapıldığı mekanların Mart, Haziran ve Aralık aylarında kabuklarının en fazla güneĢ etkisinde kaldığı saatler belirlenerek parıltı düzeyinin en fazla olduğu ve kullanıcıyı etkileyecek en olumsuz durumlar belirlenmek istenmiĢtir. Belirlenen saatler için performans değerlendirmesi Ies Ve 2014 programının içinde yer alan ve Lawrence Berkeley Laboratuarı tarafından Kaliforniya, Amerika BirleĢik Devletleri’nde geliĢtirilmiĢ Radiance yazılımı kullanılarak yapılmıĢtır.

3 numaralı dükkan için en fazla güneĢ etkisinin olduğu saatler 21 Mart – 14.00

21 Haziran – 19.00

21 Aralık – 13.00’dür. Ģekil 5.67, Ģekil 5.68 ve Ģekil 5.69.’da görüldüğü gibi bu saatlerde 3 numaralı dükkan için parıltı performans değerlendirmesi yapılmıĢ ve imajlar oluĢturulmuĢtur. Bu imajlardaki değerler cd/m2

Ġmajlarda mekan konforu için parıltı eĢik değerleri verilmiĢtir. Kırmızı daireler içindeki alanlar eĢik değerini aĢan parıltısı yüksek bölgelerdir.

ġekil 5.67. Dükkan3, 21 Mart saat 14.00

ġekil 5.69. Dükkan 3, 21 Aralık saat 13.00

6 numaralı dükkan seçilen tarihler arasında sadece Haziran ayında güneĢin etkisinde kaldığından Ģekil 5.70.’de görüldüğü gibi 21 Haziran saat 19.00 için parıltı performans değerlendirmesi yapılmıĢtır. Bu değerlendirmeye göre derinliği fazla olan mekanda yalnızca kabuğun Ģeffaf yüzeyinin üst ksımlarında ve iç duvar yüzeyinin az bir alanında parıltı değeri eĢik değerini aĢmaktadır.

11 numaralı dükkan Mart, Haziran ve Aralık aylarında hep saat 10.00’da en fazla güneĢ etkisinde kalmaktadır. Bu nedenle bu mekanın parıltı düzeyi 21 Mart, 21 Haziran ve 21 Aralık tarihleri için bu saatte yapılmıĢtır. ġekil 5.71’e göre 11 numaralı dükkanın parıltı eĢiği 636.24 cd/m2_{’dir ve mekanın kabuğa yakın olan kısımları} 2000cd/m2 değerini bu saatte aĢmaktadırlar. ġekil 5.72’de görüldüğü gibi 21 Haziran da parıltı değeri iç mekan duvar yüzeylerinde azalırken kabuğun Ģeffaf kısımlarında artmaktadır.

ġekil 5.71. Dükkan 11, 21 Mart saat 10.00

ġekil 5.73.’deki imajda görüldüğü gibi parıltı düzeyi 21 Aralık’da iç mekan duvar yüzeylerinde oldukça artarken Ģeffaf kabuk yüzeyinde 21 Mart ve 21 Haziran tarihlerine göre azalmaktadır.

ġekil 5.72. Dükkan 11, 21 Haziran saat 10.00

ġekil 5.73. Dükkan 11, 21 Aralık saat 10.00

15 numaralı dükkan Haziran ayında güneĢin etkisinde kalmadığından parıltı performansı yalnızca 21 Mart ve 21 Aralık tarihleri için yapılmıĢtır. Bu tarihlerdeki performans değerlendirmelerine göre Ģekil 5.74.’de 21 Mart tarihinde saat 11.00 de mekanın büyük bir alanı ortalama parıltı değeri olan 1462.80 cd/m2

değerini aĢmakta ve mekan konforunu düĢürmektedir. ġekil 5.75.’de görülen imajda ise iç mekan duvar

yüzeyinin büyük bir alanı eĢik değerini aĢmıĢ ve 892 cd/m2

değerinde konfor Ģartını bozan parıltı düzeyine ulaĢmıĢtır.

ġekil 5.74. Dükkan 15, 21 Mart saat 11.00

5.3. Bölüm Değerlendirmesi

Tezin beĢinci bölümünde tez kapsamında önerilen performans tabanlı bina tasarım modelinin uygulması yapılmıĢtır. Bu uygulama için öneri modelin akıĢ Ģeması takip edilmiĢtir. AkıĢ Ģemasında iki ana evreye ayrılan tasarım sürecinin ilk evresi analiz evresidir ve bu evrede ilk olarak kullanıcı ve müĢteri gereksinmeleri tanımlanmıĢtır. Daha sonra bu gereksinmeler performans gereksinimlerine dönüĢtürülerek tasarımın hedef performans beyanı oluĢturulmuĢtur. Ġkinci evre olan sentez – değerlendirme evresinde ise Konya’da inĢa edilecek olan ticari fonksiyona sahip bir binanın belirli bir aĢamasında tasarım performansı değerlendirilmiĢtir. Bu değerlendirme için hedef performans beyanına uygun olarak; ekonomik ve geniĢ Ģeffaf yüzeylere sahip bina kabuğunun, bina içinde en önemli fonksiyona sahip olan dükkanların kullanıcı konforuna olan etkisi sorgulanmıĢtır. Bu sorgulama model içerisindeki matriste yer alan beĢ farklı performans kriteri için yapılmıĢtır. Bu kriterler;

kabuğun termal korunumu/ısı kaybı ve güneĢten kazanım, termal konfor, hava kalitesi, manzara/günıĢığı, aydınlatma ve parıltıdır.

Tasarımın bu kriterler karĢısındaki performans düzeyi ölçülmüĢtür. Bu ölçümler bina performans simulasyonu yapan Ies Ve 2014 yazılımı kullanılarak yapılmıĢtır. Kabuğun termal korunumunda ısı kaybı mevzuat çerçevesinde belirlenen malzeme ısı kaybı değerleri göz önünde bulundurularak seçilmiĢtir. GüneĢ enerjisi kazanımının mekanların hem ısıtma yükü, hem soğutma yükü, ayrıca da diğer bir performans kriteri olan termal konfor üzerine etkileri bulunmaktadır. GüneĢten enerji kazanımı güney cephesi için kıĢ aylarında diğer yünlerdeki mekanlara göre yüksek, kuzey cephesinde ise en az seviyededir. Yaz ayları içinse kabuğun Ģeffaf yüzeylerinden gelen güneĢ kazanım enerjisi bütün cepheler için istenmeyen bir durumdur ve mekanlara soğutma yükü getirmektedir. Ayrıca güneĢ kazanımı enerjisinden dolayı mekanların termal konforu soğutma sistemi olmadığı takdirde konforlu bir Ģekilde kullanım olanağı sağlanamamaktadır. Haziran – Eylül ayları arasında bina cephesinde kabuğun Ģeffaf yüzeyine gelen güneĢ enerjisi kazanımını azaltacak önlemler alınması mekanların soğutma yükünü azaltacaktır. Bununla beraber bu aylarda mekanların daha konforlu bir Ģekilde kullanılabilmesi için mekanın termal konfor seviyesini belirleyen faktörlerden biri olan ortam sıcaklığı da düĢecektir. Yapılan değerlendirmelerde kabuk tasarımının

termal konforu belirleyen diğer bir özellik olan mekanın nem değeri üzerine dikkate değer bir etkisi olmadığı görülmektedir.

Mekanların hava sirkülasyonu kabuk yüzeylerindeki açılabilir Ģeffaf kapılardan sağlanmaktadır. Kabuğun açılabilir özellikteki parçalarının kullanım yoğunluğu hem temiz hava sağlaması açısından hem de mekanın termal konfor özelliği olan ortam sıcaklığını düĢürmesi için yaz aylarında kullanılmaktadır. Ancak her mekanın tek yöne bakan kabuk yüzeyinin olması hem hava sirkülasyonunu azaltmakta hem de sıcak yaz aylarında ortam sıcaklığının konforlu düzeye düĢmesi için yeterli olmamaktadır.

Manzara/günıĢığı performans kriterinde mekanların günıĢığından sağlanan doğal aydınlatma performans düzeyleri ölçülmüĢtür. Bu ölçümlerin sonucuna göre kabuğun Ģeffaf yüzeyleri her ne kadar geniĢ olsa da 6 ve 11 numaralı dükkanların mekan derinliğinin çok fazla olması sebebiyle yeterli doğal ıĢık alamadıkları tespit edilmiĢtir. 15 numaralı dükkan konforlu çalıĢma ortamı sağlayacak düzeyin de üstünde doğal ıĢık alırken 3 numaralı dükkan da konfor ortalamasına çok yakın seviyede doğal ıĢık almaktadır.

Aydınlatma ve parıltı performans kriterinde kabuğun Ģeffaf yüzeylerinden gelen güneĢ ıĢınlarının mekanın içinde oluĢturdukları ve konfor düzeyini düĢüren parıltı değerleri belirlenmiĢtir. Bu değerlere göre en fazla rahatsız edici parıltı güney cephesindeki dükkanlarda olmaktadır. En fazla parıltının olduğu ikinci yön ise batı cephesindedir. Doğu cephesindeki dükkanlarda en fazla rahatsız edici parıltı saat 10.00 da olmaktadır.

Yapılan performans ölçümlerinin sonucuna göre tasarımın, performans değerlendirmesi yapılan kriterler karĢısındaki baĢarısını artırmak için aĢağıdaki tasarım önerileri geliĢtirilmiĢtir.

Bina cephelerine istenmeyen güneĢ enerjisi kazanımını engelleyecek hareketli güneĢ kırıcıları eklenmesi (kabuğun termal korunumu ile termal konfor düzeyini artırmaya ve parıltı düzeyini azaltmaya yönelik),

Kuzey ve güney cephelerine bakan dükkanlar arasına bina çekirdeğinden giriĢi sağlanan koridor yapılması (hava kalitesi ve termal konfor performansını artırmaya yönelik),

Eklenecek koridorun kuzey cephesindeki ve doğu cephesindeki dükkanların derinliğini azaltacak Ģekilde tasarlanması (doğal aydınlatma performansını artırmaya yönelik).

6. SONUÇ

Performans tabanlı tasarımla ilgili uluslararası seviyede çok sayıda çalıĢma olmasına karĢın bu tasarım yaklaĢımının pratikte uygulaması çok fazla olamamıĢtır. Buna çözüm olarak da bina elde etme sürecindeki aktörlerin bu tasarım yaklaĢımına teknik bir konudan ziyade mesleki bir konu olarak bakmaları önerilmiĢtir. Bu öneriden yola çıkarak bu çalıĢmada performans tabanlı tasarımın pratik mimarlık çalıĢmalarında uygulanabilirliğini artırmak için bir model oluĢturmak amaçlanmıĢtır. Bu model kullanılarak tasarımın herhangi bir evresinde herhangi bir tasarım kriteri karĢısında tasarımın performans düzeyi sorgulanabilmektedir. Önerilen model tasarım sürecini