Hata Yapan Öğrencilere Genellikle Uygulanan Ceza Türü

Cami ve yaz Kur’an Kurslarında uygulanan ceza türleri hakkında bilgi edinmek üzere öğrencilere “bir öğrenci hata işlediğinde öğretmen çoğunlukla nasıl davranır?” şeklinde bir soru sorulmuştur. Öğrencilerin bu soruya verdikleri cevapların dağılımı tablo 39’da gösterilmiştir.

Tablo 39. Öğrencilere Göre Hatalı Davranışları Karşısında Öğretmenlerin Tutumu

Öğrencilere göre hatalı davranışları karşısında öğretmenlerin tutumu

Cami Kur’an Kursuna Devam Eden Öğrenciler

Yaz Kur’an Kursuna Devam Eden Öğrenciler Sayı (N) Yüzde (%) Sayı (N) Yüzde (%)

İkaz eder 14 6,8 24 10,7

Tatlı bir dille uyarır 91 44,4 100 44,4

Döver 3 1,5 15 6,7 Nasihat eder 83 40,5 73 32,4 Ceza kullanır 6 3,0 3 1,3 Katılan 197 96,1 215 95,6 Cevapsız 8 3,9 10 4,4 Toplam 205 100,0 225 100,0

Tablo 39’dan da görüldüğü gibi öğrencilere “bir öğrenci hata işlediğinde öğretmen çoğunlukla nasıl davranır?” şeklinde bir soru yönetilmiş ve araştırmanın yapıldığı her iki Kur’an kursu öğrencileri eşit olarak %44,4 oranında “tatlı bir dille uyarır” seçeneğini işaretlemişlerdir. “Nasihat eder” seçeneğini işaretleyenlerin oranı cami Kur’an Kursunda %40,5 iken, bu oran yaz Kur’an Kursunda %32,4 olarak belirlenmiştir. Her iki Kur’an Kursun genel olarak toplam oranı “tatlı bir dille uyarır” %88,8, “nasihat eder” oranının toplamı ise 72,9’u bulmaktadır. Anket cevaplarına baktığımızda tatlı bir dille uyarır ve nasihat eder seçeneklerinin oranı çoğunlukta olduğu görülmektedir. Yaramazlık veya hata yaptıkları zaman “ikaz” edildiğini belirten öğrencilerin cami Kur’an Kursundaki oranı %6,8, yaz Kur’an Kursundaki oranı ise %10,7’dir. İkaz etmek veya uyarmak, öğrenciyi rencide edici, küçümseyici, kırıcı ve azarlayıcı şeklinde değil, daha çok hatanın ve yanlışlığın uygun bir dille

öğrenciye anlatılması ve öğrencinin bir daha aynı davranışta bulunmaması için ikaz edilmesi şeklindeki nasihatlerden ibarettir. “Ceza kullanır” diyenlerin oranı cami Kur’an Kurslarında %3, yaz Kur’an Kursunda ise %1,3’tür. Ceza kullanma şekilleri tablo 30’da da görüldüğü gibi, genellikle “derste söz hakkı vermemesi”, sınıftan çıkartmak gibi olmaktadır. Bazen tüm uyarılara rağmen sınıf disiplinine uymayan bazı öğrencileri acıtmayacak şekilde “dövme” cezalarına da başvurulduğu görülmektedir. Sayıları az da olsa öğretmenin “dövdüğünü” belirten öğrenciler bulunmaktadır. Bunların oranı cami Kur’an Kursunda %1,5, yaz Kur’an Kursunda ise %6,7’dir. Dayağa başvurma şeklindeki ceza verme türü genelde öğrenciyi ve öğrenmeyi olumsuz yönde etkilediğini ve hatta öğrencinin kurstan soğumasına neden olabileceğini Tablo 38’in yorumunda ifade etmiştik. Ayrıca bu tür ceza şeklinin faydasından çok zararı olduğunu, bu uygulamanın yanlış olduğuna dair eğitimciler tarafından konferans veya toplantılar düzenlenmelidir. Bu soruyu, her iki Kur’an Kurslarından toplam 17 öğrencinin cevapsız bıraktığı görülmektedir. Soruları cevapsız olarak bırakan öğrencilerin, genellikle büyük yaştaki amcalar ve nineler olduğu görülmektedir.

Öğrencilerin verdiği bu bilgiler yanında, öğretmenlerin cevaplarına da göz atmak icap etmektedir. Öğretmenlere yönetilen “Öğrencilerinizin hatalı davranışları karşısında genel tutumunuz nedir?” sorusuna aşağıdaki cevapları vermiştir.

Tablo 40. Öğrencilerin Hatalı Davranışları Karşısında Öğretmenlerin Tutumu

Öğrencilerin hatalı davranışları karşısında öğretmenlerin tutumu Sayı (N) Yüzde (%)

İlk hatayı affederim 14 28,0

İsim vermeden ikaz ederim 16 32,0

Sınıf dışında hatasını gizlice söyler, nasihat ederim 12 24,0

Arkadaşlarının yanında ikaz ederim 2 4,0

Dayak atarım 2 4,0

İdareye haber veririm 1 2,0

Yaptığı hatasına göre affederim, ya ikaz ederim, ya da nasihat ederim 2 4,0

Katılan 49 98,0

Cevapsızlık 1 2,0

Toplam 50 100,0

Tablo 40’daki sıralamaya göre deneklerin, %32’si hatalı davranışta bulunan öğrencileri “isim vermeden, genel olarak ikaz ettiğini” belirtmiştir. %28 ile ilk hatayı söyleyenler ikinci, hatasını sınıf dışında gizlice söylemekten yana kanaat belirtenler (%24) üçüncü sırayı teşkil etmektedir. Her biri eşit bir %4 oranında “arkadaşlarının yanında ikaz edeceğini, dayak atacağını ve yaptığı hatasına göre affedeceğini, ya ikaz edeceğini, ya nasihat edeceğini” fikir beyan etmiştir. %2 oranında 1 öğretmen öğrencisinin hatalı davranışlarında “idareye haber vereceğini” ifade etmiştir. Bu soruya sadece bir öğretmen “cevapsız” bırakmıştır.

Hatalı bir davranış karşısından öğrencilerin isim vermeden, genel olarak ikaz edilmesi, yapılan davranışın kötülenmesi karşısındaki kişiye daha etkili olur. Nitekim Hz. Peygamberimiz, bazı hata yapan ashabına mescid kürsüsüne çıkarak bu şekilde genel olarak ikaz etmiş ve nasihatte bulunmuştur.115

Çünkü dolaylı ikaz ve anlatım daha etkilidir. Bu yolla her öğrenci kendine göre gereken dersini alır. Sınıf dışında ve gizlice söylemek ise ikinci merhale ve hatalı davranışın tekrarında olmalıdır.116

Öğrencileri arkadaşlarının yanında ikaz etmek çok büyük hatadır. Öğretmenin böyle davranması öğrencinin yaptığı hatada inat ve ısrar etmesine sebep olabilmektedir. Yine çok az oranda sadece bir öğretmenin ifade ettiği öğrencisinin hatalı davranışı

115 Müslim, Fedail, 35; Ebu Davud, Edeb, 6.

116 Faruk Bayraktar, Eğitim Kurumu Olarak Kur’an Kursları Üzerine Bir Araştırma, İstanbul 1992, s.116.

karşısında idareye haber vermekten yana olduğunu belirtmiştir. Problem, öğretmeni aşmadıkça, onu zor durumda bırakmadıkça başkalarına duyurmak doğru olmaz. Hemen tedbir alınması gereken durumlarda veya sınıfta ders yapma imkânı kalmadığında idareye haber vermek en doğru harekettir. Hâlbuki sınıfta her olayı anında idareye bildirmek izlenmesi gereken en kolay yoldur. İyi bir öğretmen ise her zaman en kolayı değil gerektiğinde en zoru tercih etmelidir.¹¹⁷

2.7. Öğrencilerin Sınıfta Okutulan Dersler Hakkındaki Görüşleri ve Derse Karşı İlgileri

Bu alt başlığı altında öğrencilerin gözüyle öğretmenlerin ders anlatma durumu, cami Kur’an kursu ve yaz Kur’an kursu öğrencilerinin derslere karşı ilgilerinin ne derecede olduğunu, dinî bilgileri ilk olarak kimden öğrendiği, öğrenilen dua, ayet ve surelerin mealini okuyup okumadıkları ve derslerde başarı durumu analiz etmek amacıyla belli başlık altında incelemeye çalıştık.