Harekat Emri ve Taarruz Planı

Bakanlar Kurulunca Eylül 1930 tarihine bırakılması kararlaştırılan Ağrı harekatı için gereken hazırlıklar son safhaya gelmişti. 9. Kolordu 4 Eylül 1930’da verdiği ve bilgi için Genelkurmay Başkanlığına da arz ettiği harekat emrinde özetle:

“Eli ve Çevirme bölgesinde, aralarında İhsan Nuri, Bro, Abdülkadir, Timur, Seyit Resul, Körhüseyinoğlu Mehmet ve aveneleri de dahil 150 kadar çadır;

Biçare Dağları güneybatı eteklerinde 45, Biçare Dağının hemen kuzeyinde 12, Serdarbulak’ta 160 çadır;

127 _{Reşat Hallı, a.g.e., s.338,339}

Takatlı kuzeyinde 150 çadır; Ahuri civarında 50-60 kadar çadır;

Aybey Dağları ile Karnıyarık arasında 45 çadır;

Dil bölgesinde Hulhula civarında, halen bize düşman olmayan Halikanlı Halit aşiretinin 800 kadar çadırları… bulunmaktadır.

Kolordu Ağrı eşkıyasının İran’a kaçmalarına meydan verilmeyerek imhası maksadı ile 7 Eylül 1930 günü fecirle beraber taarruza başlayacaktır.128

Taarruz şu suretle yapılacaktır:

9. Tümen, 5/6 Eylül gecesi Giresor tepe gerisine yanaştırılacak, 6 Eylül gününü burada istirahatle geçirerek 6/7 Eylül gecesi Kabak Tepe bölgesinde toplandıktan sonra 7 Eylül sabahı fecirle beraber taarruza başlayarak sıklet merkezi solunda olmak üzere Biçare Dağları, İnek Vadisi genel istikametinde ilerleyecektir.

7 Eylül gecesi Karaburun bölgesinde toplanarak bu tümen emrine girecek olan 18. Hudut Taburu ile obüs bataryası, 7 Eylül sabahı fecirle beraber Şıhlı köprüsü üzerinde kuzeydoğuya doğru taarruz ederek 9. Tümenin diğer kısımları ile irtibat kuracaktır.

9. Tümenin bu harekatı sırasında, Korhan bölgesinden gelmesi muhtemel bir tehlikeye karşı Kopgöl Dağı bir piyade Taburu ve bir batarya ile 6/7 Eylülü gecesi işgal edilecek, Kadbi tepe ve Giresor tepeleri ise, ikişer ağır makineli tüfekle takviyeli Kars ve Erzurum mürettep piyade bölükleri tarafından işgal edilmiş bulunacaktır.

9. Tümen, solunda bulundurduğu sıklet merkezi ile Kızıl Tepe – Biçare Tepeleri istikametini takip edecek ve bu yanına yönelecek tehlikelere karşı uyanık ve tertipli bulunacaktır. Özellikle, gerek Ağrı Dağı güney yamaçlarındaki eşkıyanın Serdarbulak üzerinden kaçmalarını önlemek ve gerekse, Ağrı Dağı kuzey bölgesindeki eşkıyanın bu yandan yapması muhtemel tecavüzlerini durdurmak üzere Biçare Dağları alınacak ve devamlı surette elde bulundurulacaktır.

Mürettep 3. Tümen, 5/6 Eylül gecesi Kızıldize’den hareketle Başkent köy bölgesinde gelecek, 6 Eylül gününü burada istirahatlı geçirerek 6/7 Eylül gecesi Surbahan ve Gürcübulak bölgesine inecek ve aynı gece herhangi bir alayından bir

piyade taburu ve batarya ile Hallaç kuzeybatısındaki tepeleri işgal ve o alayın diğer taburları ile de Hallaç (hariç) – Bulakbaşı (dahil) arasını Sarısu güneyinden örtecek ve bu alayın diğer kısımları Gürcübulak’ta ihtiyat olarak bulundurulacaktır. 3. Tümenin diğer piyade alayı Giberan güney sırtlarında bulunacak ve bütün tümen, ilk emirle süvari tümenini takiben Aybey Dağları bölgesine intikal etmek üzere hazır bulunacaktır.

3. Tümenin örtme ve keşif bölgesinin sol hududu ilkin İnek Vadisi- Hallaç kuzeybatısındaki tepe- Surbahan hattıdır. Bu hat, 3. Tümene dahildir.

Süvari Tümeni, 5/6 Eylül gecesi istasyondan hareketle Yukarı ve Aşağı Sürbahan’lar arasındaki akarsu civarına gelecek, 6 Eylül gününü burada istirahatla geçirerek 6 Eylül akşamı gurupla beraber hareket edecek ve Aşağı Sürbahan üzerinden Aybey Dağlarını ele geçirecektir. Süvari tümeninin görevi; 9. Tümenin baskısı karşısında eşkıyanın gerek doğrudan doğruya Kozlu vadisi ile Aybey Dağlarına, gerek Karnıyarık bölgesinin ve Küçük Ağrı’nın güneyinden doğuya ve gerekse Serdarbulak üzerinden ve Küçük Ağrı’nın kuzey payelerini dolaşarak keza doğuya doğru muhtemel firarları önlemektir.

Süvari Tümeni Aybey Dağlarını ele geçirdikten sonra düşmanın çekilme durumunu dikkatle takip etmesi ve eşkıyanın Küçük Ağrı kuzey payelerinden doğuya doğru firarları ihtimali kuvvetli olduğuna göre, sıklet merkezini bu bölgeye yakın bulundurması lazımdır.

Van Alayı, 6/7 Eylül gecesi emrindeki mantelli bataryası ile takviye edeceği bir taburla Kayaburnu’nu tutacak, diğer taburu ile düşmanın büyük kısmı üzerine taarruz edecekti. Tümenin doğu yan ve gerilerini muhtemel tecavüz ve baskınlara karşı daima emniyette bulundurulması gerekir. Bu alayın bidayette örtme ve keşif bölgesi; İnek Vadisi ile Hallaç arasındaki tepe – Sürbahan hattı (hariç) ile Çiftlik – Kanikork – Kayaburun hattı (dahil) bölgedir.

Iğdır Bölge Komutanlığı, 6 Eylül akşamına kadar Aralık’ta toplanması bildirilen kuvvetlerle bizzat Albay İrfan komutasında olarak karşısındaki eşkıyayı tespit maksadı ile 7 Eylül fecirle beraber Takatlı genel istikametinde ilerleyecek ve üstün kuvvetler karşısında kendisini ezdirmemeye, özellikle dikkat edecektir. Eşkıyanın İran hududuna doğru kaçması halinde hiçbir şey düşünmeden bütün kuvvetiyle üzerine atılacaktır.

Tündürek (Tendürek) Grubu, evvelce bildirilen bölgede ve İran dahilinden Tendürek Dağı ve güneyi istikametinde gelmesi muhtemel eşkıya tecavüzlerine karşı daima uyanık bulunacak ve böyle bir tecavüzü, bütün kuvveti ile tenkil ve imha için hazır bulunacaktır.

Erciş Grubu, verilen talimata uyarak Ernis- Muradiye- Çaldıran yolu ile kendi bölgesinin güvenliğini sağlayacaktır.

Hava Kuvvetleri, alacakları emre göre 7 Eylül sabahı saat 05.00’ten itibaren filolar halinde uçarak kıtalarımızın taarruzunu destekleyecek ve eşkıyaya bomba ve makineli tüfekle taarruz edecektir.

Kolordu ileri komuta kademesi, 7 Eylül saat 02.00’den itibaren bidayette Kızıl dağda bulunacaktır.

Bütün kıtalarımızın, yürüyüş, ikamet ve muharebe sıralarında, yan ve gerilerinin baskınlara karşı herhalde emniyete alınması ve özellikle irtibat hususuna son derece dikkat etmeleri hakkında Genelkurmay Başkanlığından evvelce bildirilmiş olan emirleri gereğine büyük bir dikkat ve hassasiyetle uyulacaktır129. Yukarıda verdiğimiz bilgilerden Genelkurmay’ın Taarruz Planını görmüş olduk. Peki ya cephenin karşısındaki asilerin saldırı planı ne idi? Bu konuya aşağıda değinilmiştir.