Hükümlü Ve Tutuklunun Kaçması Suçunda Etkin PiĢmanlık

a) Genel Açıklamalar

Kanunumuz 293. maddesinde hükümlü ve tutuklunun kaçması suçu açısından etkin piĢmanlığa yer vermiĢtir. Bu maddeye göre;

―(1) tutuklu veya hükümlünün, kaçtıktan sonra etkin piĢmanlık göstererek

202 ÜNVER, a.g.e., s.391. 203 ÜNVER, a.g.e., s.390-391.

kendiliğinden teslim olması halinde, kaçtığı günden itibaren teslimin gerçekleĢtiği güne kadar geçen süre dikkate alınarak, verilecek cezanın altıda beĢinden altıda birine kadarı indirilir. Ancak, kaçma süresinin altı ayı geçmesi halinde cezada indirim yapılmaz.‖

Bu maddeyle Ceza Ġnfaz Kurumlarında tutuklu ve hükümlüyken kaçan firar eden kiĢilerin eylemlerine gerçekleĢtirdikten sonra kendi rızalarıyla tekrar teslim olmaları durumunda cezalarında indirim yapılması düzenlenmiĢtir. Etkin piĢmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için teslim olgusunun kendiliğinden gerçekleĢmesi gerekir. Yani teslim olgusu serbest irade ürünü olmadığı takdirde etkin piĢmanlık hükümlerinden yararlanamayacaktır. 204

Bu maddeyle tutuklu ve hükümlünün kaçmasından sonra etkin piĢmanlık hali düzenlenmiĢ olup bu maddedeki etkin piĢmanlık cezayı tamamen ortadan kaldıran bir hal olarak düzenlenmeyip cezadan kaçan hükümlü ve tutuklunun teslim olduğu süre dikkate alınarak belli oranda indirim yapılması ön görülmüĢtür. Bu etkinlik piĢmanlık maddesinden failin etkin piĢmanlık hareketini yapma süresi olarak kaçma fiilinden sonra 6 aylık zaman süresi belirlenmiĢtir. Yani tutuklu ve hükümlü iken kaçtıktan 6 ay geçtikten sonra kendiliğinden kiĢi teslim olsa da etkin piĢmanlık halinden yararlanamayacaktır. Bu etkin piĢmanlıktan tutuklu ve hükümlü statüsündeki kiĢiler yararlanabilir. Gözaltına alınan kiĢinin firar etmesi ve kaçması kanunumuz suç olarak düzenlenmediği için gözaltına alınmıĢ olan kiĢilerin kaçması durumunda etkin piĢmanlık söz konusu olmayacaktır.205

Tutuklu kiĢi tabirinden hakkında iĢlemiĢ olduğu suç dolayısıyla yetkili mahkeme tarafından verilen tutuklama kararına istinaden Ceza Ġnfaz Kurumunda kapalı bulunan kiĢi anlaĢılmalıdır. Hükümlü ise hakkında kesinleĢmiĢ bir mahkûmiyet hükmü bulunan ve bu hükmün infazı nedeniyle Ceza Ġnfaz Kurumunda bulunan kiĢi kastedilmektedir. Kanunun ilk düzenlenmiĢ Ģeklinde gözaltına alınan kiĢinin kaçması hali de etkin piĢmanlık kapsamındayken ―göz altına alınan‖ ibaresi 5377 sayılı kanunun 34. maddesince madde metninden çıkarılmıĢtır, bu düzenleme karĢısında göz altına alınan kiĢinin göz altına alındıktan sonra kaçması ve daha sonra teslim alması etkin piĢmanlık hükümlerinin uygulanması açısından söz konusu

204 TCK‘nın 293. maddesinin gerekçesinden

205 ―...Firar suçunun oluĢabilmesi için yöntemince verilmiĢ bir tutuklama kararı bulunması gerekir. Hakkında soruĢturma yapılmak üzere karakola getirilip konulduğu nezarethaneden kaçma eyleminde atılı suçun oluĢmayacağı gözetilmelidir...‖ Yargıtay 4. C.D‘nin 2008/659-21653 E.K. ve 03/12/2008 tarihli kararı

olmayacaktır.

b) KoĢulları

Bu etkin piĢmanlıktan failin faydalanabilmesi için kaçtıktan sonra kendiliğinden gelip teslim olması gerekir. Failin bilinç ve iradesi kapsamında gerçekleĢtirilmesi kastı ile kaçma veya teslim olma eylemleri gerçekleĢtirilirken üçüncü kiĢilerden yardım alınması, bu madde hükmünün uygulanmasına engel değildir. Teslim olma gidip bizzat teslim yetkili makama teslim olma Ģeklinde olabileceği gibi, yetkili merciiye yerini bildirerek de olabilir.206 Fail Ceza Ġnfaz Kurumundan kaçtıktan sonra kolluk tarafından yakalanarak veya baĢkaları tarafından yakalanıp teslim edilmesi durumunda kendiliğinden teslim olması söz konusu olmayacağı için etkin piĢmanlıktan yararlanamayacaktır.207

Teslim olma failin serbest ve özgür iradesiyle gerçekleĢmelidir. Ġkrahla teslim olmadan söz edilemeyeceği bu durumun teslim alınma ve ya yakalanma sayılacağı için failin etkin piĢmanlıktan faydalanması söz konusu olmayacaktır. Teslim olma kolluğa, savcılığa yapılabileceği gibi failin kaçmıĢ olduğu infaz kurumuna da yapılabilir. 208

Fail kaçtığı günden itibaren etkin piĢmanlıktan faydalanabilmesi için 6 ay geçmeden kendiliğinden teslim olması gerekir. 6 ay geçtikten sonra fail kendiliğinden teslim dahi olsa artık etkin piĢmanlıktan yararlanamayacaktır. Zira kanun koyucu bu etkin piĢmanlıktan yararlanabilmek için 6 aylık süre sınırı koymuĢtur. Failin kaçtığı ve teslim olduğu sürenin uzunluğu ve kısalığı fail hakkında uygulanacak olan indirim oranının belirlenmesinde önemli bir rol oynayacaktır. Zira kaçtıktan 3 gün sonra kendiliğinden teslim olan failin piĢmanlığının boyutu ile kaçtıktan beĢ, beĢ buçuk ay sonra teslim olan kiĢinin piĢmanlıklarının boyutu bir olmayacaktır. Kaçtıktan kısa süre

206 ÜNVER, a.g.e., s.425-426.

207 ―... Sanığın yargılama aĢamasında ileri sürmüĢ olduğu savunmasında kendi isteğiyle ve dedesi vasıtasıyla polislere haber vererek teslim olduğunu beyan etmesi karĢısında sanığın dedesi ve sanığı yakalayarak yakalama tutanağı düzenleyen polis memurları da dinlenmek suretiyle sanık hakkında TCK‘nın 293. maddesinde düzenlenen etkin piĢmanlık hükümlerinin uygulanıp uygulanmayacağının tartıĢılmaması...‖Yargıtay 2. C.D. 2007/4285-8071 E.K ve 04/06/2007 tarihli kararı

208 ―... Gökçeada yarı açık cezaevinde hükümlü bulunan sanığın gemiyle firar edip, gemi Eceabat limanına gelmeden piĢmanlık duyarak aynı gemide bulunan infaz koruma memurlarına piĢmanlığını ifade ederek kendisini geriye göndermesi için yardım isteğinde bulunduğu görevlilerinde sanığı emniyete teslim ettikleri olayda etkin piĢmanlık koĢulları oluĢmuĢtur...”Yargıtay 8. C.D. 1991/3682- 3732 E.K ve 01/04/1991 tarihli kararı

sonra teslim olan kiĢi hakkında cezasından daha fazla indirim yapılacaktır. Daha geç teslim olan failin hakkında ise etkin piĢmanlık nedeniyle daha az indirim yapılacaktır.

Firar ettikten sonra bir gün olsa dahi Cumhuriyet Savcılığına teslim olmak bu suç açısından hukuka uygunluk nedeni değildir. Burada firar eden failin duyduğu endiĢeler nedeni ile Cumhuriyet Savcısı ile görüĢmek olması sonucu değiĢtirmemektedir. Bu hal TCK‘nın 293. maddesi açısından bir etkin piĢmanlık hali oluĢturmaktadır.209

18. Ġnfaz Kurumuna Yasak EĢya Sokma Veya Bulundurma Suçunda Etkin