2.3. ENGELLİLERE YÖNELİK HİZMETLERİN YASAL DAYANAKLARI
2.3.6. Hükümet Programları
Sosyal koruma amaçları dâhilinde engellilere yönelik eğitim, istihdam ve bakım hizmetleri etkin hale getirilecek ve denetimi artırılacaktır. Bunun için kaynaklar etkin kullanılacak ve fiziki çevre şartları engellilere yönelik düzenlenecektir.
Fırsat eşitliği ve hakkaniyetin sağlanması için mekânsal planlama ve kentsel tasarım engellilere yönelik yaşanabilirliği artıracak şekilde düzenlenecektir.
Engellilerin sosyal ve ekonomik katılımı ve bakım ile diğer sosyal hizmetlere erişimi kolaylaştırılacaktır. Bunun için yerel kamunun hizmet sunumu güçlendirilecek ve yeniliğe uygun modeller geliştirilecektir.
sosyal durumlarının düzeltilmesi için mali imkânlara göre tedbirler alınacaktır (30. Hükümet Programı).
Sakatlara yönelik ekonomik ve sosyal tedbirler geliştirilmeye devam edilecektir. Sakat vatandaşlara parasız tedavi hizmeti sunmak temel hedeflerdendir. Sakatların rehabilitasyonu ve kendilerinin fiziki yapılarına göre yeni meslek edinmelerini sağlayan rehabilitasyon merkezleri artırılacaktır (31. Hükümet Programı).
Sakatları parasız tedavi hizmetine kavuşturmak hükümetin temel hedefleri arasındadır (32. Hükümet Programı).
Gelirsiz kalan sakatlara özel ilgi gösterilecektir (37. Hükümet Programı).
Sakatların ıstıraplarını dindirecek tedbirler alınacaktır. Sakat ve eski hükümlülere iş verilmesini öngören hükümlerin uygulanışı dikkatle takip edilecek ve bu gibi kimseler için vakıf şeklinde işyerleri kurulacaktır (39.
Hükümet Programı).
Çalışamayacak durumdaki özürlü kişilere devletçe yeterli düzeyde aylık sağlanacaktır. Özürlü kişilerin meslek ve sanat eğitimi ve iş bulma olanakları genişletilecektir. Özürlü kişilerin eğitimine, toplumsal ve ekonomik sorunlarının çözümüne ve iş bulmalarına devletçe büyük özen gösterilecektir (40. Hükümet Programı).
Sakatları özel tedbirlerle ve öncelikle himaye etmek, milli ve insani bir görev olarak kabul edilmektedir (41. Hükümet Programı).
Sakatlarla eski hükümlülerin yeniden işe alıştırılmaları ve iş bulma olanakları genişletilecektir. Sakatlara yeterli sosyal yardımlar yapılacak, sakatlar için rehabilitasyon merkezleri yaygınlaştırılacaktır (42. Hükümet Programı).
Sakat vatandaşların devlet tarafından korunmasını sağlayacak olan Sosyal Hizmetler Kanununun bir an önce çıkarılmasına çalışılacaktır. Sakatlar mutlaka korunacaktır (43. Hükümet Programı)
Korunmaya muhtaç gruplara (sakat, yaşlı, çocuk vb.) götürülecek sosyal hizmetlere önem verilecektir (44. Hükümet Programı)
Çalışamayacak derecede malul ve sakatların yeterli seviyede sosyal yardıma kavuşturulmaları; eğitim ve öğretimde fırsat ve imkân eşitliğinin sağlanması, bütün vatandaşlarımızın sağlık hizmetlerinden yararlanmaları sosyal güvenlik anlayışının esaslarını meydana getirecektir (45. ve 46. Hükümet Programı)
Toplumsal olarak korunması gereken sakatlara yönelik hizmetlerin koordinasyonu ve istihdamı hususlarına ayrı bir önem verilecek, eski hükümlülerin istihdam alanlarında değerlendirilmesi temin edilmek suretiyle topluma yararlı birer kişi olmaları sağlanacaktır (47. Hükümet Programı)
Sakatların topluma kazandırılmaları, eğitim öğrenimlerine öncelik verilerek bunlara istihdam hizmetleri temini başlıca çalışmalar arasındadır (48.
Hükümet Programı)
Sakatlara yönelik hizmetlerin koordinasyonu ve istihdamı hususlarına ayrı bir önem verilerek eski hükümlülerin istihdam alanlarında değerlendirilmesi temin edilmek suretiyle topluma yararlı birer kişi olmaları temin edilecektir (48. Hükümet Programı)
Herkesin devletin sunduğu hizmetlerden yararlanma durumuna göre ücret alınmasında özürlüler korunacaktır. Sosyal politika uygulamalarında merkezi plan ve programları yanında yerel yönetimler ile birlikte sivil toplum kuruluşlarıyla (STK) iş birliği zorunludur. Sakat ve özürlülere yönelik sosyal hizmetlerde bu yeni yaklaşımlar ile yapılacaktır. Ayrıca özürlüler için yasal ve sosyal düzenlemeler meydana getirilecektir (53. Hükümet Programı).
Herkesin devletin sunduğu hizmetlerden yararlanma durumuna göre ücret alınmasında özürlüler korunacaktır. Toplumsal yaşama katılmalarını sağlanması için özürlülerle ile ilgili sosyal ve yasal düzenlemelerin gerçekleştirilmesine önem verilecektir (54. Hükümet Programı).
Bedensel engellilerin spor faaliyetlerine katılımı için gerekli önlemler alınacaktır. Özürlü vatandaşlara hizmet sağlamada düzenli, etkili ve verimli bir sistemle yapılacaktır. Özürlüler ile ilgili yasal düzenlemeler hayata geçirilecek ve mesleki eğitim faaliyetleri için merkezler kurulacaktır. Tüm bunlar özürlü vatandaşlar için sosyal, ekonomik ve günlük yaşama katılmalarını sağlayacak ve kolaylaştıracak zemin oluşturacaktır (55.
Hükümet Programı).
Özürlü vatandaşlara yönelik eğitime önemli olacaktır. Bakıma muhtaç olan özürlülerin sağlıklı ve güvenli bir şekilde hayat sürdürmeleri için devlet her çabayı gösterecektir. Özürlüler ile ilgili yasal mevzuatlar hızla uygulamaya konulacaktır (56. Hükümet Programı).
2000 yılı öncesinde incelenen hükümet programları arasında engellilere yönelik en çok hükümlerin yer aldığı programlar; 31., 39., 40., 53. ve 55. Hükümet programlarıdır. Hükümet programlarında 2000 yılı öncesinde engelliler ifade edilirken, özürlü, sakat vb. tanımlar kullanılmıştır. Engellilere olan genel yaklaşım;
toplumsal yaşama kazandırılması, rehabilitasyonunun sağlanması, istihdam edilmesi ve özürlüler ile ilgili yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesi üzerine olmuştur.
Ayrıca 53. Hükümet programında engellilere yönelik hizmetlerin uygulanmasında merkezin yanında sivil toplum ve yerel yönetimlerinde dahil edilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
2000 yılı sonrasında kurulan hükümetlerin programları ise Tablo 2.3.’te gösterilmiştir. Tablo 2.3’te yer alan hükümet programlarının engellilere yönelik sunulacak hizmetler maddeler halinde sunulmuştur.
Tablo 2.3. 2000 Sonrası Hükümet Programlarında Engellilere Yönelik Sunulacak Hizmetler
Hükümet Programları Engellilere Yönelik Sunulacak Hizmetler
57. Hükümet Programı
V. Ecevit Hükümeti (1999-2002)
Engellilere yaşama uyum sağlamaları için çaba gösterilecektir.
Engelli istihdamı için getirilen yasal zorunluluklara uyulması sağlanacaktır.
Kaynaştırmalı eğitimden faydalanamayan engelli çocuklara yönelik temel eğitim kurumlarının sayısı artacaktır.
Mesleki ve teknik eğitimi engellilere ulaşmasını önem verilecektir
58. Hükümet Programı
Gül Hükümeti (2002-2003)
Engellilerin kendi yaşamlarını sağlayabilmesi, bilgi ve kültür düzeyine ulaşabilmesi, meslek edinip üreten vatandaş olabilmesi ve çevre ile sağlıklı ilişkiler kurup toplumsal yaşama katılımlarını sağlanılması devletin birer anayasal görevi sayılacaktır.
Engellilere yönelik eğitim, rehabilitasyon, sağlık, hukuk ve yönetim ile ilgili alanlarda ihtiyaçlarını devlet sağlayacaktır.
Hükümetin engellilere yönelik temel politikası içerisinde yer alan bedensel ve zihinsel engeli nedeniyle insan arası ayrıma izin verilmeyeceği ilkesinin uygulanması için gerekli önlemlerin alınacaktır.
59. Hükümet Programı
I. Erdoğan Hükümeti (2003-2007)
Engellilerin kendi yaşamlarını sağlayabilmesi, bilgi ve kültür düzeyine ulaşabilmesi, meslek edinip üreten vatandaş olabilmesi ve çevre ile sağlıklı ilişkiler kurup toplumsal yaşama katılımlarını sağlanılması birer devletin birer anayasal görevi sayılacaktır.
Engellilere yönelik eğitim, rehabilitasyon, sağlık, hukuk ve yönetim ile ilgili alanlarda ihtiyaçlarını devlet sağlayacaktır.
Hükümetin engellilere yönelik temel politikası içerisinde yer alan bedensel ve zihinsel engeli nedeniyle insan arası ayrıma izin verilmeyeceği ilkesinin uygulanması için gerekli önlemlerin alınacaktır.
Tüm vatandaşların refah ve mutluluğunu gözeten hizmetler sunulacaktır.
… Engellileri gözeten ve insan onuruna yakışır şekilde yaşamalarını sağlayan bir sosyal devlet anlayışı ortaya konulacaktır.
60. Hükümet Programı
II. Erdoğan Hükümeti (2007-2011)
Engellilere yönelik hizmetler artmış, Engelliler Kanunu çıkarılmıştır. Buradan hareketle; engelliler ilgili yapılan reformsal düzenlemelerin hayata geçirilecektir.
Engellilerin yaşama dahil olması ve toplumsal bütünleşmenin sağlanabilmesi için yeni düzenlemeler yapılacaktır.
Engelli istihdamını daha fazla olması için özel sektöründe çalıştıracağı engellilerin sosyal sigorta primlerinin hazineden karşılanacaktır.
61. Hükümet Programı Kamu ve özel sektörde engellilere ait kontenjanların doldurulmasına yönelik tedbirler alınacaktır.
III. Erdoğan Hükümeti (2011-2014)
Engelli vatandaşların güvenlik hizmetine erişimini kolaylaştırın politikaların devam edecektir.
Yeni Kurulan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (günümüzde Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı) ile sosyal hizmet ve yardımlarda yeni programlar insanlara ulaşacaktır. Böylece aile bütünlüğü içerisinde engellilere… sahip çıkılacaktır.
…. Engellilere yönelik kurumsal düzenleme ve alt yapı destekleri artırılacaktır.
Sosyal yardımlar, sosyal hizmetler ile eş zamanlı olacaktır. Yani engelli bireyi olan aileye sosyal yardım verilecek ve aynı zamanda başvuru yapılmadan engelli bireye rehabilitasyon hizmeti de verilecektir.
Engellilere aylık asgari ücret imkanı sağlanılmaktadır.
Engelli çocukların özel eğitim ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz yararlanılması sağlanılmaktadır.
Dört ilde başlayan Engelsiz Kent Projesi genişletilecektir.
Mevcut dönem içerisinde engelliler başvurmaksızın rehabilitasyon ve sosyal destek olarak ASDEP27 hizmet verecektir.
Belli büyüklükteki yerel yönetim birimlerinde özel bir engele sahip engellilerin taşınması için donanımlı araçlar tahsis edilmesi sağlanacaktır.
Kamu hizmet binaları ile birlikte kültürel ve sosyal alanların engeli vatandaşlara uygun olmasını sağlayacak projelerin yapılması sağlanılacaktır.
Engellilerin, yaşlıların, hareket kısıtlılığına sahip kişiler gibi özel ilgi gerektiren kesimler için kentsel erişim kolaylığı sağlanılacaktır.
Engelliler için amaçlanan hedefler arasında toplumsal yaşamda dışlanmayı önlenecek, sağlık, ulaşım, barınma ve istihdam koşullarına yönelik asgari yaşam standartları sağlanacak ve bunların hepsi tüm ülke genelinde yaygınlaşacaktır (61. Hükümet Programı, 2014).
62. Hükümet Programı
I. Davutoğlu Hükümeti (2014-2015)
Adalet hizmet binaları engelliler de dahil tüm kullanıcıların memnuniyetine uygun olarak tasarlanması hedeflenmiştir.
Engelli vatandaşların güvenlik hizmetine erişimini kolaylaştırın politikaların devam edilecektir.
Özel yetenekli ve engelli çocuklara yönelik çalışmalar artacaktır.
Belli büyüklükteki yerel yönetim birimlerinde özel bir engele sahip engellilerin taşınması için donanımlı araçlar tahsis edilmesi sağlanacaktır.
Kamu hizmet binaları ile birlikte kültürel ve sosyal alanların engeli vatandaşlara uygun olmasını sağlayacak projelerin yapılması sağlanılacaktır.
27 Aile Sosyal Destek Programı
Engelliler için amaçlanan hedefler arasında toplumsal yaşamda dışlanmayı önlenecek, sağlık, ulaşım, barınma ve istihdam koşullarına yönelik asgari yaşam standartları sağlanacak ve bunların hepsi tüm ülke genelinde yaygınlaşacaktır.
Engelliler, yaşlılar, hareket kısıtlılığına sahip kişiler gibi özel ilgi gerektiren kesimler için kentsel tasarım ilkelerini ve uygulamalarını erişimi kolay olacak şekilde geliştirilecektir.
Kamu ve özel sektörde engellilere ait kontenjanların doldurulmasına yönelik tedbirler alınacaktır (62. Hükümet Programı).
64. Hükümet Programları
III. Davutoğlu Hükümeti (2015-2016)
Adalet sisteminde engellilere yönelik kolaylaştırıcı uygulamalar hayata geçirilecektir.
Engelli vatandaşların güvenlik hizmetine erişimini kolaylaştırın politikaların devam edilecektir.
Engelli bireylerin (genç ve çocuklar) bakımı için “Engelli Yaşam Merkezi” kurulacak Toplumsal yaşamı kolaylaştırmak ve toplumsal bütünleşmeyi sağlamak için engelli gençlere yönelik fiziksel ve sosyal alt yapıyı güçlendirilecektir.
Engelli genç katılımı sağlamak için toplumsal alan ve hizmetlerini uygun şekilde düzenlenecektir.
Engelliler, yaşlılar, hareket kısıtlılığına sahip kişiler gibi özel ilgi gerektiren kesimler için kentsel tasarım ilkelerini ve uygulamalarını erişimi kolay olacak şekilde geliştirilecektir.
65. Hükümet Programı
Yıldırım Hükümeti (2016- 2018)
Adalet sisteminde engellilere yönelik kolaylaştırıcı uygulamalar hayata geçirilecektir.
Engelli vatandaşların güvenlik hizmetine erişimini kolaylaştırın politikaların devam edecektir.
Engelli bireylerin (genç ve çocuklar) bakımı için “Engelli Yaşam Merkezi” kurulacak Toplumsal yaşamı kolaylaştırmak ve toplumsal bütünleşmeyi sağlamak için engelli gençlere yönelik fiziksel ve sosyal alt yapıyı güçlendirmektir.
Engelli genç katılımı sağlamak için toplumsal alan ve hizmetlerini uygun şekilde düzenlenecektir.
Engellilerin, yaşlıların, hareket kısıtlılığına sahip kişiler gibi özel ilgi gerektiren kesimler için kentsel tasarım ilkelerini ve uygulamalarını erişimi kolay olacak şekilde geliştirmektir.
Cumhur başkanlığı Hükümet Sistemi (100 Günlük İcraat
Engelli Sağlık Kurulu Raporları nedeniyle yaşanan sorunların giderilmesi ve hak edilen sosyal desteğe daha etkin ulaşılması sağlanacaktır.
Engellilerin daha fazla istihdama katılması için 1 milyar 84 milyon
Programı)
(3 Ağustos 2018)
ilave destek sağlanacaktır.
Engelli veritabanı oluşturulacaktır.
Engelli bireylerin gençlik ve spor faaliyetlerine erişiminin kolaylaştırılması kapsamında “60 Adet Engelsiz Otobüsü” üretimi ve tedariki için işlemlerin başlatılacaktır.
Kaynak: https://www.tbmm.gov.tr., Erişim Tarihi: 03.08.2018
61. ve 62. Hükümet programlarında engellilere yönelik sunulacak hizmetlerin yanında faaliyete geçirilmiş birtakım hizmetlere yer verilmiştir. Bunlar;
2000-2010 yılına kadar kamu kurumlarında çalışan engelli memur sayısı 6.103’ten 19 bine, kamu ve özel sektörde çalışan engelli işçi sayısı da 10. 883’ten 32.257’ ye artmıştır.
Engellilerin eğitim ve rehabilitasyonu için harcanan kaynak 2002 yılından 2011 yılına kadar 16 kat artmıştır.
Eğitim gören engelli kişi sayısı 10 kat artmıştır.
Evde, özel kuruluşlarda ve SHÇEK28 de bakım programları uygulanmıştır.
ÖDES29 ile engelli vatandaşların projelerinin hayata geçirilmesi sağlanmıştır.
Eğitim kurumlarına engellileri taşımak için hizmetler verilmiştir.
Özel eğitim programları uygulanmıştır.
Maddi imkanı uygun olmayan engellilere 2002’den 2011 yılına kadar her yıl yaklaşık 1 milyon 300 bin kişiye toplam 12 milyar 800 bin TL kaynak ayrılmıştır (61. Hükümet Programı).
2006 dan 2014 yılına kadar engelli bireylerin eğitim ve rehabilitasyonu için 8 milyar bütçeden kaynak ayrılmıştır.
1311 engelli öğretmen bakanlık bünyesinde istihdam edilmiştir.
Engelli maaşı alanların sayısı iki katına çıkarılmıştır.
Kamuda engelli çalışanı beş katına çıkarılmıştır.
Engelli çocuğu olan annelere erken emeklilik sağlanmıştır.
İstihdamda engellilere yer veren işverenlere prim teşviki sağlanmıştır.
Engellilere emeklilikte kolaylıklar sağlanmıştır.
Kamuda çalışan memur sayısı 6.103’ten 34. 088’e, kamu ve özelde çalışan işçi sayısı da 45.621’den 89.980’e çıkarılmıştır (2002-2014).
28 Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu
29 Özürlü Destek Programı
1,9 milyon engelli için 7 milyar 700 bin kaynak ayrılarak eğitim kurumlarına taşınma hizmeti ile özel eğitim programlarından yararlanma hizmeti sağlanmıştır.
447 bin engelli yakınına aylık asgari ücret tutarında maaş verilmektedir.
EDES30 ile engelli vatandaşların projelerinin hayata geçirilmesi sağlanmıştır.
Engelli çocukların özel eğitim ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz yararlanılması sağlanılmaktadır.
Engelli Bakım ve Rehabilitasyon merkezlerinde 4500 engelliye bakım hizmet verilmekte ve 11 bin engellinin özel bakımı yapılmakta ve ücret alınmamaktadır.
Kentin fiziki çevre yapısını engellilerin yaşamına uygun olmasını sağlayan projeler yürütülmektedir (62. Hükümet Programı).