2.4.1. Eğitimsel Hazırlık
Alan gezisi eğitimsel planlamada çeşitli durumlara dikkat edilmelidir; çocuklarla birlikte bir alan gezisi yapılması için eğitim açısından gerekli olmalı, gezi uygulaması çocukların gelişimlerine uygun aynı zamanda gelişim alanlarını destekler nitelikte eğitimsel hedefler ve kazanım durumlarıyla ilintili özellikte olmalıdır. Gezi alanının okula yakın olması, kalabalık ve gürültülü bir ortam olmaması, birçok duyuya hitap eden ve katılım yoluyla öğrenmeyi sağlayan deneyimler sunması gerekir. Alan gezisi esnasında çocuğun doğal çevresini tanımasına fırsat verilmelidir ( Zembat, 2010; Sönmez, 2009; Karamustafaoğlu ve Yaman, 2006). Alan gezisi okulda işlenen konular ya da kavramlarla ilişkili olacak şekilde olmalı, çocukların bilgi birikimleri ve deneyimlerine dayanan hedefler belirlenmelidir (Hildebrand, 1986).
Öğretmen gezi öncesi sınıfta çocukların gezi kaygılarını azaltmak, ilgisini çekmek ve doğru öğrenmeyi gerçekleştirmek için, ziyaret edilecek alandan bahsetmeli, ziyaretin niçin yapıldığını, ziyaret esnasında neler yapılacağını anlatmalı, bunların dersteki hangi konularla ilişkili olduğu belirtmelidir. Gezilecek yerin öğretmen tarafından daha önceden görülmesi gerekir. Öğretmen alan gezisi öncesi çocukları haberdar etmek için broşür, poster gibi dokümanlar sınıfa getirilmelidir. Ayrıca, gidilen yerde nasıl davranılacağı hakkında bilgi vermelidir. Çünkü alan gezilerinde herkes yalnızca ilgisini çeken şeyi algılar. Ama ön bilgi verilerek çocukların ziyaret esnasında istedikleri bütün objeler ve canlılar ile ilgilenmesini sağlanabilir. Çocuk böylece obje ile kendisi arasında bir aktarıcı olmadan da bağ kurabilir ve keşfedebilir, aktif olarak olaya katılabilir. Verilecek önbilgilerin sağlıklı bir gezi için oldukça önemli olduğu bir çok araştırmada belirtilmektedir (Anderson vd., 2000; Krombat ve Harms, 2008; Rennie ve Johnston, 2004). Ayrıca çocukların eğlenmelerinde ve hoşça vakit geçirmelerinde oyun ve oyuncaklar etkili araçlardır. Gezi aktivitelerinin içinde oyunlar ve eğlence içerikli etkinliklerin yer alması onların etkinliklere severek ve isteyerek katılımlarını sağlayacaktır (Megep, 2006).
2.4.2. İhtiyaçlar İçin Tedbirsel Hazırlık
Alan gezilerinde gezi sırasında problem yaşamamak için tedbir almak önemlidir, bu sebeple ihtiyaçları önceden belirlemek ve ihtiyaçlara yönelik hazırlık yapmak gerekir. Bu ihtiyaçlardan bazıları aşağıdaki belirtilmiştir;
Su, yemek ve tuvalet ihtiyaçlarının giderilmesi için uygun yerler belirlenmelidir (Metin ve Şahin, 2014).
Sağlık sorunlarına karşı ilk yardım çantası hazırlanmalı, temizlik için gerekebileceği düşünülerek sıvı sabun ve ıslak mendil alınmalıdır (Metin ve Şahin, 2014).
Uyulması gereken kurallar çocuklara öğretilmeli, her çocuğun tanıtıcı bilgileri olan etiketleri boyunlarına asılmalı, çocuklar birbiriyle eşleştirilerek birbirinden sorumlu olmaları sağlanmalıdır (Higgitt vd., 1999).
Alan gezisi sırasında çıkabilecek sorunlar önceden kestirilerek güvenlik önlemleri alınmalıdır. (Metin ve Şahin, 2014).
Gidip gelinecek yol güzergâhının tehlike içermemesi gerekmektedir. Alan gezisinin yapılacağı gün hava durumu nasıl olacak, hava ne zaman kararıyor önceden bilinmelidir. Acil durum rotaları, korunma alanları ve acil durum ekiplerinin ve velilerin telefon numaraları belirlenmelidir. Dönüş yolu, çalışma sırasında yapılacak etkinlikler ve dönülemediği zaman yapılması gerekenler açık bir şekilde yazılmalı ve sorumluluk sahibi bir kişiye teslim edilmelidir(Higgitt vd., 1999).
2.4.3. Gerekli Evraklar ve Yasal Düzenlemeler
Alan gezileri Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmi kurumlar tarafından planlanacaksa Milli Eğitim Bakanlığı’nın gezilerle ilgili mevzuatında belirtilen hususlar dikkate alınmalıdır. Alan gezisi düzenlemeden önce gezi yapılacak yer, tarih, süre, gezinin ücreti ve gezinin amacı belirtilerek çocukların ailelerinden bir hafta önceden yazılı izin alınmalı ve bazı velilerin geziye katkıda bulunmaları istenmelidir (Kızıltaş, 2017). Ayrıca Milli Eğitim Bakanlığı sosyal etkinlikler yönetmeliğinin eklerinde bulunan formların ilgili bilgileri düzenlenerek hazırlanması gerekmektedir. Bu formların içeriği şu şekildedir:
Alan gezisi planlanacak ortamların isimleri
Alan gezisine gidilecek tarih, gidiş ve dönüş saatleri
Alan gezisine katılacak çocuk, öğretmen ve idareci sayıları
Alan gezisinde nerelerde hangi amaçla durulacağı
Alan gezisi için izin alınacak makamların belirlenmesi
Alan gezileri sonrasında gözlemlenen ve incelenen durumlarla ilgili değerlendirme formu hazırlanmalıdır.
Milli Eğitim Bakanlığı 08.06.2017 tarih ve 30090 sayılı resmi gazetede yayınlanan yönetmeliğin 10. maddesi okul gezilerini şu şekilde düzenlemektedir:
Geziler 10. madde – (1) Öğrencilerin bilgi, görgü ve yeteneklerini geliştirmek, toplumsal kurallara uyumlarını ve bir arada yaşama kültürü edinmelerini sağlamak,
sosyal iletişim becerilerini geliştirmek, tarihi ve kültürel gezilerle öğrencilerde medeniyet tasavvuru oluşturmak amacıyla yurt içi ve yurt dışı geziler düzenlenebilir.
(2) Gezilerde aşağıdaki hususlara uyulur:
a) Sınıf veya şube rehber öğretmenleri, ders öğretmenleri veya danışman öğretmenlerce yapılması kararlaştırılan geziye ilişkin Veli İzin Belgesi (bkz.Ek-3) gezi öncesi görevli ve sorumlu öğretmenler tarafından alınır ve gezi dosyasına konur.
b) Eğitim kurumu gezilerinde; 1 kafile başkanı ve 40 öğrenciye kadar en az 1, 9en fazla 2 öğretmen görevlendirilir. Sorumlu öğretmen sayısı, özel eğitime ihtiyacı olan öğrenciler için 10 öğrenciye kadar en az 2, okul öncesi eğitim kurumlarında her grup için en az 1 öğretmen olacak şekilde belirlenir. Ancak öğretim programının gerektirdiği veya öğretim programına dayalı protokol ya da proje kapsamında yapılan sosyal etkinliklere katılacak ilgili öğretmen sayısı ihtiyaca göre artırılabilir. İmkânlar ölçüsünde sosyal etkinlikler kurulunca uygun bulunan velilerin de geziye katılımı sağlanır. İl dışı ve yurt dışı gezilerinde, okul öncesi çocukların velisi ile birlikte götürülmesi zorunludur. Eğitim kurumu yönetimince şehit ve gazi çocuğu olan öğrenciler ile ekonomik durumları yetersiz görülen öğrencilerin gezi giderleri, okul-aile birliği, gönüllü kişi, kurum veya kuruluşlarca karşılanabilir.
c) Öğretim programları kapsamında yapılacak gezilerin ders saatleri içinde yapılmasına, diğer gezilerin ise dersleri aksatmayacak şekilde hafta sonu veya resmî tatil günlerinde düzenlenmesine özen gösterilir.
ç) Gezilerin belirlenen süreleri aşması durumunda, eğitim kurumu yönetiminin bilgisi dâhilinde gerekli önlemler alınarak gezilerden dolayı yapılamayan dersler takip eden derslerde yoğunlaştırılmış olarak tamamlanır.
d) İl içi ve il dışı gezilerde öğrencilerin kaza sigorta işlemleri, geziye gidilecek araçların seçilmesi ve diğer konularda, Okul Gezileri Çerçeve Sözleşmesinde (bkz.Ek-4) belirtilen hükümlere uyulur.
e) Eğitim kurumu yönetimi; gezinin sağlıklı ve güvenli bir şekilde yapılmasına ilişkin her türlü tedbiri alır, gezi dosyasında yer alan tüm belgeleri inceler ve uygunluğunu değerlendirir.
(3) Geziler, sigorta ve yolcu güvenliği sağlanmış kara, hava, deniz ve demiryolu ulaşım araçları ile düzenlenir. Gerektiğinde sigorta ve yolcu güvenliği sağlanmış kamu araçlarından da yararlanılabilir. Kamu araçları için Okul Gezileri Çerçeve Sözleşmesinin (bkz.Ek-4) 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen belgeler aranmaz.