2.1. AraĢtırmanın Tipi
Bu araĢtırma, toplumsal geliĢmenin üç kuĢak arasında değer değiĢimlerine etkisini ortaya koymak amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıĢtır.
2.2. AraĢtırmanın Yapıldığı Yer ve Özellikleri
AraĢtırma, Konya ili sınırları içerinde yer alan Selçuk Üniversitesinde yapılmıĢtır. Selçuk Üniversitesi 16 Fakülte, 1 Devlet Konservatuarı, 1 Yabancı Diller Yüksekokulu, 2 Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, 3 Sağlık Yüksekokulu, 25 Meslek Yüksekokulu, 4 Enstitü, 13 AraĢtırma ve Uygulama Merkezi bulunan ve 60.000'e yakın öğrenciye hizmet veren bir üniversitedir.
2.3. AraĢtırmanın Evreni
AraĢtırmanın evrenini Konya Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimler, Ġktisadi ve Ġdari Bilimler ve Eğitim fakültelerinde okuyan kız öğrencilerden 70, onların annesi 70 ve anneanneleri 70 olmak üzere toplam 210 kiĢiden oluĢturmuĢtur.
2.4. Örnek Büyüklüğünün Belirlenmesi
AraĢtırmanın örneklem büyüklüğü araĢtırmanın evrenini oluĢturacak üniversite öğrencilerinden kartopu yöntemi ile seçilenlere ulaĢılması amaçlanarak belirlenmiĢtir.
2.5. Örnek Seçimi
ÇalıĢmanın yapıldığı Selçuk Üniversitesinde öğrenimine devam eden ve örnek grubunun özelliklerine uygun öğrenciler ile bunların anne ve anneanneleri olasılıklı örnekleme türlerinden kartopu yöntemi uygulanmıĢtır.
Kartopu örneklemede özellikler evrene ait birimlerden birisi ile temas kurulur. Temas kurulan birimin yardımıyla ikinci birime, ikinci birimin yardımıyla üçüncü birime gidilir. Bu Ģekilde, sanki bir kartopu büyümesi gibi örneklem büyüklüğü geniĢler ( Yazıcıoğlu ve Erdoğan 2004).
2.6. Veri Toplama Tekniği ve Araçları
AraĢtırma verileri, anneanne, anne ve kız torunlarının sosyo-demografik özellikleri, araĢtırmacı tarafından geliĢtirilen bir anket formu elde edilmiĢtir. Verilerin araĢtırmacı tarafından Konya Selçuk Üniversitesinde okuyan kız öğrenciler ile yüz yüze görüĢme yöntemi uygulanarak bilgi toplanmıĢtır. Ayrıca bu öğrencilere anne ve anneannelere uygulanacak anket soruları ve uygulamaları hakkında bilgilendirme yapılmıĢtır.
2.6.1. Anket Formu (EK-A)
Anket Formu; Aileler ve gençlere iliĢkin sosyo-demografik özellikler (yaĢ, cinsiyet, medeni durum, çocuk sayısı, evlilik yılı, öğrenim durumu, mesleği, yaĢadığı yer, aile yapısı, sosyal güvencesi, aylık geliri, v.b.) , aile üyelerinin kiĢilik değerleri, iĢlev değerleri, Ait olma değerleri, Saygınlık değerleri, Statü değerleri ile ilgili sorulardan oluĢmaktadır.
Değerleri sistemini inceleyerek tutum ve davranıĢ yönelimlerinde değiĢmeyi anlayabilir miyiz? Bu sorunun cevabını almak için beĢ temel değer sistemiyle ilgili olarak belirlenen sorularla, eğilimleri ve karĢılaĢtırmaları tutumların ölçme tekniklerinden, likert ölçeği (Toplamalı sıralama Tekniği) puanlama sistemi uygulanmıĢtır.
AĢağıda yer alan, beĢ değer sistemiyle ilgili bir soru cetveli ile eğilimlerimizi saptayabiliriz. Üç tipi nitelersek Ģunları görebiliriz:
Evrensel değerlere dayalı yetkin birey olma. Kendi iradesine dayanarak yaĢama isteğine sahip olma. Olaylara yön vermede akılcılık, dünya görüĢünde insan idaresine dayanma, toplum yaĢamında paylaĢıma yönelik tutum ve davranıĢların sahibi.
Geleneksel değerlere önem veren, geleneksel dayanıĢma yollarını önceleyen, bir yakın topluluğun üyesi olmayı daha önemli sayan tutum ve davranıĢların sahibi.
Küresel tüketim değerlerini önceleyen, kiĢi olarak kendi bencil açısından dünyaya ve olaylara bakan sosyal sorumluluklardan uzak tutum ve davranıĢların sahibi.
AĢağıdaki örnek olarak verilen sorularda üçlü gruplar halinde puanlama sistemini göreceksiniz. Değerler sistemi ile ilgili 3 kuĢak için uygulanacak sorular, Atabek‟in hazırlamıĢ olduğu “Değerlerimiz AraĢtırmasından” alınmıĢtır.
1. Aile Önemlidir, ancak bireyin yetkin oluĢu insan için daha önemlidir. 2. Aile her zaman dayanılacak güçtür.
3. Aile desteği olmazsa insan hiçbir Ģey yapamaz.
4. Kurumlar insanlara değil, insanlar kurumlara değer katar. 5.Ġnsan kurumsal kimlikle asıl değerini kazanır.
6. Kurumlar güçlü olduğu ölçüde insana değer katar (Atabek 2010).
2.7. Ön Uygulama
Veri toplama formları araĢtırma öncesi araĢtırmanın yürütüldüğü Selçuk Üniversitesinde, beĢ öğrenci, anneleri ve anneanneleri olmak üzere toplam on beĢ kiĢi ile ön görüĢmeler, uygulamalar ve gözlemler yapılmıĢtır. Bu uygulama sonucunda bilgi formunda anlaĢılamayan ifadeler belirlenip yeniden gözden geçirilmiĢtir.
2.8. Verilerin Toplanması
AraĢtırmacı veri toplama iĢlemine baĢlamadan önce öğrencilere kendini tanıtmıĢ ve araĢtırmanın amacını açıklamıĢtır. Daha sonra araĢtırmaya katılmayı kabul öğrencilere, anketin nasıl doldurulacağı anlatılmıĢtır. Anket formlarının doldurulması iĢleminin, ders olmadığı zamanlarda yapılmasına özen gösterilmiĢtir. Anket doldurulması 10-15 dakikalık bir zaman dilimi içerisinde gerçekleĢtirilmiĢtir.
2.9. Verilerin Analizi
Anketlerin istatistiki analizi için verilen cevaplar kodlanmıĢ ve değerlendirmeler SPSS 16.0 programı ile yapılmıĢtır. Anket sorularına verilen cevaplar arasında güvenilirlik kat sayısı için “Cronbach Alpha” katsayısı hesaplanmıĢtır. Bu araĢtırmada bu yöntemle hesaplanan Cronbach-alphaa güvenilirlik ölçütü kullanılmıĢtır. 0 ile 1 arasında değer alabilen Cronbach-alpha katsayısı 1‟e yaklaĢtıkça güvenilirlik düzeyi artar. Bir ölçeğin güvenilir kabul edilmesi için, bu değerin 0,70‟e eĢit veya bundan daha yüksek olması gerekir (George, 2004). Soruların güvenirlik araĢtırması sonucunda, Cronbah-alpha iç
tutarlılık katsayısı 0,808 bulunmuĢtur. Ġkinci yöntem olarak, iki yarım güvenliği (Split-half reliability) hesaplamasına gidilmiĢ ve “r” değeri 0,774 çıkmıĢtır. Bu değerler ölçeğin güvenirliğinin yüksek olduğunu göstermektedir.
ÇalıĢma sonunda elde edilen verilerin istatistiki analizinin en doğru Ģekilde yapılabilmesi için öncelikle verilerin normal dağılım sergileyip sergilemediğine bakılmıĢ ve verilerin normal dağılım göstermediği görülmüĢtür. Demografik değiĢkenlere ait dağılımların hesaplanmasında frekans dağılımlarından yararlanılmıĢtır. Ancak veriler normal dağılım sergilemediği için değiĢkenler arasındaki farklılık ve iliĢkilerin ortaya çıkartılmasında Chi-Square (Ki-kare) gibi parametrik olmayan testler (Nonparametric tests) kullanılmıĢtır. DeğiĢkenler arasındaki iliĢkinin yönünün saptanabilmesi için ise korelasyon analizlerinden faydalanılmıĢtır.
Çizelge 1. Güvenilirlik Analizi
Analiz Türü Güvenilirlik Katsayısı N Madde Sayısı
Croanbach Alpha 0,808 210 25
Spermen-Brown 0,774 210 25
2.10. AraĢtırmanın Amacı ve Önemi
Türk aile yapısında özelliklede son yıllardaki bu değiĢimler “değer aĢınmasına” veya bir baĢka ifadeyle “Değer yitimine” uğrandığı sık sık dile getirilmektedir. Her ne Ģekilde ifade edilirse edilsin, değer yargıların değiĢtiği günümüz çağında bir gerçektir.
Bu araĢtırmanın amacı, toplumsal geliĢmenin üç kuĢak arasındaki tutum ve davranıĢ eğilimlerini belirlemek ve bu değiĢimlere neden olan faktörleri ortaya koyabilmektir. Bu çalıĢma aynı zamanda kuĢaklar arasındaki değer değiĢimlerine bağlı olarak ortaya çıkan değer aktarımlarında değiĢme olup olmadığını saptamak açısından da önemlidir.
2.11. AraĢtırmanın Sınırlılıkları
1. Bu araĢtırmada, toplumsal geliĢmenin üç kuĢak arasında değer değiĢimlerine etkisinin belirlenmesi uygulanan anket verileriyle sınırlıdır.
2. Bu konu ile ilgili daha önce yapılmıĢ çalıĢmaların yok denecek kadar az olması nedeniyle bulguların sınırlı tartıĢılması araĢtırmanın sınırlılıklarındandır.
3. Genç kız, anne ve anneanneden oluĢan üç kuĢağı bulmak ve bir araya getirmek araĢtırmanın sınırlılıklarındandır.
2.12. AraĢtırmanın Soruları
1. Üç kuĢak arasında değerler sistemine göre tutum ve davranıĢ yönelimlerinde fark var mıdır?
2. Katılımcıların demografik-özelliklerine göre beĢ temel değerde tutum ve davranıĢ yöntemlerinde fark var mıdır?
3. BeĢ (kiĢilik, iĢlev, ait olma, saygınlık, statü değerleri) temel değerler sistemlerine göre tutum ve davranıĢlar yönteminde farklılıklar var mıdır?
2.13. AraĢtırmanın Varsayımları
1. Örnek grubun evreni temsil ettiği varsayılmıĢtır.
2. AraĢtırma yürütülürken bilgilerine baĢvurulan kiĢilerin görüĢlerinin yeterli olduğu varsayılmıĢtır.
2.14. AraĢtırmanın Etiği
AraĢtırma öncesi Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Etik Kurul onayı (EK-B) 05.04.2011 tarih ve 13 sayılı kararla alınmıĢtır. AraĢtırmanın yürütülmesi için Selçuk Üniversitesi Rektörlüğünden yazılı izin alınmıĢtır. AraĢtırmaya katılan bireylerin sözlü onamları alınmıĢ ve gönüllü katılımları sağlanmıĢtır.