Genel Uygulamaların Yapılması

Bu bölümde, kontrol ve deney gruplarında yürütülen öğretim süreçleri ve bu süreçlerin birbirlerinden farkı ile ilgili bilgiler verilmektedir. Birinci aşamada, deney grubu ile geliştirilen öğretim süreci ayrıntılı olarak belirtilmektedir. İkinci aşamada, kontrol grubunda yapılan öğretim süreci ve son aşamada ise, her iki grupta yürütülen öğretim süreçleri karşılaştırılmaktadır.

2.7.1. Deney Grubunda Yapılan Öğretim

Deney grubu ile gerçekleştirilen öğretim sürecinde, 5E modeline dayalı olarak geliştirilen etkinliklerden oluşan materyallerin yer aldığı uygulamalar yapılmıştır. Bu uygulamalar, beş ayrı etkinlik (Etkinlik A, B, C, D, E) şeklinde düzenlenmiş ve her bir etkinlik iki ders saati süresinde tamamlanmıştır. Her hafta bir etkinlik yürütülecek şekilde toplam beş hafta süren uygulamalar sonunda, çalışma ile ilgili veriler elde edilmiştir.

Etkinlikler, uygulama yönergeleri ile birlikte Ek 4’de sunulmuştur.

Deney grubuyla yürütülen derslerde sınıf ortamının düzenlenmesi sürecinde yapılanlar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır:

∗ Öğretim öncesi uygulanan kavramsal anlama testinden elde edilen sonuçlar dikkate alınarak öğrenciler, toplam ortalamaları eşit olacak şekilde iki ayrı gruba ayrılmıştır.

∗ İki tane bilgisayarın yer aldığı sınıflardan birinde, öğrencilerin beşerli gruplar halinde oturmaları sağlanmış ve sınıfın bir bölümünde genetik konuları ile ilgili araştırma yapabilecekleri kaynakların yer aldığı mini bir kütüphane oluşturulmuştur.

∗ Uygulama sürecinde adayların, etkinlikleri daha aktif şekilde yürütülebilmeleri için, gruplar içerisinde iş bölümü yapmaları sağlanmıştır.

∗ Öğretim sırasında gruplar, birbirini rahatsız etmeyecek şekilde yerleştirilmiştir.

∗ Uygulama kapsamında yürütülen bütün etkinliklerde, gruplara konu ile ilgili birbirinden bağımsız kullanabilecekleri yeterli materyal sağlanmıştır.

∗ Her bir grup, bütün etkinliklerde önce kendi içlerinde, daha sonra da sınıf içinde yürütülen tartışmalara katılmaları ve kendi fikirlerini grup sözcüsü aracılığı ile açıklamaları için teşvik edilmiştir.

Öğrencilerin düşünce tarzlarını değiştirmeleri, bazı etkileşimlere dayalı olarak gerçekleşen bir süreçtir. Bu sürecin gerçekleşmesinde izlenmesi gereken aşamalar vardır.

Bu aşamaların planlı bir şekilde düzenlenmesi sonucu ortaya çıkan modeller ve bunların öğretim ortamında uygulanabilirliği, bu çalışmanın beklenen düzeyde yürütülmesi açısından önem taşımaktadır.

2.7.2. Kontrol Grubunda Yapılan Öğretim

Üniversitelerde yeniden yapılanma programı kapsamında Fen Bilgisi Öğretmenliği VII. Yarıyılı programında Biyoloji V-Genetik dersinde yer alan ders konuları incelendiğinde; hücre bölünmesi, Mendel kuramları, çaprazlamalar, Mendel kuramından sapmalar, insan genetiği, mutasyonlar ve moleküler genetiğin yer aldığı görülmektedir.

KTÜ. Fatih Eğitim Fakültesi’nde ilgili programda yürütülen Genetik dersi kapsamında dersi yürüten öğretim elemanının işlediği konular;

a) Genetik ve kalıtım: Genetik ve kalıtım nedir? Tarihi gelişimleri nasıldır?

b) Kalıtım ve çevre: Genotip, fenotip, modifikasyon, mutasyon, kombinasyon.

c) Kalıtsal varyasyonlar: Mutasyonlar

Kromozom yapısı değişmeleri: Translokasyon, inversiyon, delesyon, duplikasyon

Kromozom sayısı değişmeleri: Euploidi, monoploidi, poliploidi, autopoliploidi, allopoliploidi, endopoliploidi, aneopoliploidi, poligami, nullugami, monogami.

d) Benzerlik prensibi, karakterlerin ayrılması prensibi, bağımsızlık prensibi e) Monohibrid çaprazlama

f) Islah çalışmaları g) Eşey kromozomları

h) Eşey belirlenmesi: İnterseks özellikleri, klinifelter sendromu, XXX triplet dişi, turner sendromu, kromozomsuz düşük, XYY zigotu

i) Eşeye bağlı karakterlerin kalıtımı j) Hemofili

k) Renk körlüğü

l) Kuşlarda eşeme bağlı kalıtım m) Bağlantı

n) Genlerin karşılıklı etkileri

o) Ekivalentlik, komplementerlik, epistasi şeklinde sıralanabilir.

Kontrol grubunda yer alan öğrencilerin ve dersi yürüten öğretim elemanının görüşleri

“bulgular” kısmında ayrıntılı olarak yer almaktadır. Kontrol grubunda yapılan öğretim hakkında fikir vermesi açısından bu görüşlerin özeti aşağıda sunulmuştur:

Öğrenciler sadece sözlü ders anlatımı şeklinde yürütülen genetik dersinden fazla memnun olmadıklarını, böylesine güncel ve insanla yakından ilgili bir dersin görsel

materyaller ve teknolojik aletler yardımıyla öğretilmesinin daha verimli olacağını belirtmektedirler. Öğrendiklerini anlamlı bir şekilde yapılandıramadıkları ve bu bilgilere ait bilimsel şekillerin zihinlerinde oluşmadığı belirlenmiştir.

Dersi yürüten öğretim elemanı ise özetle; öğretmen merkezli bir ders işlediğini, yazı tahtasını kullandığını ve yazdırma-sözlü anlatım yoluyla dersi işlediğini ifade etmektedir.

Uygulama olarak öğrencilere problem çözme ödevleri verdiğini, öğrencilerin önceki bilgilerini belirlemek için ayrı bir işlem yapmadığını belirtmektedir. Öğrenci merkezli ders yürütme yaklaşımında öğrencilere konuları başlığını vererek hazırlanıp gelmelerini istediğini böylelikle onları aktif hale getirmeyi amaçladığını savunmaktadır. Bu tür bir uygulamanın da verimi artırmadığını tam tersi sınıftaki öğrencilerin derse karşı ilgisini azalttığını vurgulamaktadır.

2.7.3. Deney ve Kontrol Gruplarında Yürütülen Öğretim Uygulamalarının Karşılaştırılması

Fen bilimleri eğitimi alanında yapılan çalışmalarda; öğrencilerin ön bilgilerinin, öğrenmelerini büyük ölçüde etkilediği vurgulanmaktadır. Sınıf ortamındaki eğitimin etkili olması ve öğrenenlerin zihinsel şemalarında kavram değişiminin sağlanması isteniyorsa, öncelikle öğretmenlerin, öğrencilerin sahip olduğu kavram yanılgıları hakkında bilgi sahibi olmaları gerektiğine dikkat çekilmektedir (Charakupa, 1991; Scott, vd., 1991; Bahar, 2003;

Coştu, 2006).

Bu çalışmada uygulanan öğretimin, geleneksel öğretim modellerine göre farklılığı, aşağıdaki maddeler halinde sıralanmaktadır:

• Öğrencilerin, konuyla ilgili alternatif fikirlerinin dikkate alınması,

• Kavramların somut olarak anlaşılmasına yönelik etkinlikler düzenlenmesi,

• Kavramlar arası farkın ortaya koyulması,

• Kavramsal değişime yönelik etkinliklere yer verilmesi,

• Öğrencilerin, grup halinde çalışmalarına olanak tanınması;

• Öğrencilerin, kendilerinin ve diğer arkadaşlarının konu ile ilgili görüşlerinin farkına varmalarının sağlanması,

• Grup içi ve sınıf içi tartışmalara imkân tanınması,

• Tartışmalar sonucunda, öğrencilerin kendi fikirlerini kendilerinin oluşturmalarına olanak sağlanması,

• Öğretmenin rehber olarak yönlendirici görevi olması

Çalışma kapsamında elde edilen verilerin analizlerinin nasıl yapıldığı ayrı ayrı kısımlar halinde düzenlenerek aşağıda sunulmuştur.