Gelir Tablosu Analizi

Çalışmanın bu bölümünde öncelikle gelir tablosu sunulmuş daha sonra gelir tablosunun analizi yapılmaya çalışılmıştır. Buna göre, 2007-2011 yılları arasında aracı kurum sektörü gelir tablosu Çizelge 3.46’da gösterilmiştir.

Çizelge 3.46: Aracı Kurum Sektörü Toplu Gelir Tablosu

(Bin TL) 2007 2008 2009 2010 2011

SÜRDÜRÜLEN FAALĐYETLER

A. Satış Gelirleri (net) 152.539.851 123.277.467 98.719.502 152.543.125 142.988.650

B. Satışların Maliyeti (-) -151.719.658 -122.646.143 -98.060.184 -151.575.850 -141.984.712

R1. Ticari Faaliyetlerden Brüt

K/Z 820.192 631.324 659.318 967.275 1.003.938

C. Faiz, Ücret, Prim, Komisyon ve

Diğ. Gel. 278.256 243.107 237.546 128.281 155.922 D. Faiz, Ücret, Prim, Komisyon ve

Diğ. Gid.(-) -8.399 -13.044 -20.614 -106 -36

R2. Finans Sektörü Faal. Brüt

K/Z 269.857 230.063 216.932 128.175 155.887

P1. BRÜT K/Z 1.090.049 861.387 876.250 1.095.450 1.159.824

E. Pazarlama, Satış ve Dağıtım

Gid.(-) -72.464 -86.042 -80.966 -100.137 -102.740 F. Genel Yönetim Giderleri (-) -705.400 -737.906 -656.920 -747.069 -842.306 G. Araştırma ve Geliştirme Gid.(-) -760 -414 -175 -411 -612 H. Diğer Faaliyet Gelirleri 45.542 72.670 67.985 29.740 103.886 I. Diğer Faaliyet Giderleri (-) -23.417 -36.992 -18.362 -15.114 -13.994

P2. FAALĐYET K/Z 333.550 72.703 187.812 262.460 304.059

J. Đştirak Kar/Zararlarından Paylar 9.729 -248 7.021 2.413 381 K. Esas Faaliyet Dışı Finansal Gel. 182.980 260.271 260.006 326.085 449.484 L. Esas Faaliyet Dışı Finansal

Gid.(-) -83.812 -90.380 -72.876 -145.771 -262.399

P3. SÜRD. FAAL. VERGĐ

ÖNCESĐ K/Z 442.447 242.346 381.963 445.187 491.525

M. Sürdür. Faal. Vergi Gel./Gid. -85.534 -64.502 -65.630 -78.381 -79.561 N. Dönem Vergi Gelir/Gideri -89.097 -68.282 -66.958 -82.546 -83.883 O. Ertelenmiş Vergi Gelir/Gideri 3.563 3.780 1.328 4.165 4.322

P4. SÜRD. FAAL. DÖNEM K/Z 356.913 177.845 316.333 366.806 411.964

DURDURULAN FAALĐYETLER

P. Durd. Faal. Vergi Sonrası

Dönem K/Z -629 -836 557 0 1.713

P5. DÖNEM KARI/ZARARI 356.284 177.009 316.889 366.806 413.677

P6. Azınlık Payları 41.127 -3.648 0 0 0 P7. Ana Ortaklık Payları 315.157 180.657 316.889 366.806 413.677

Kaynak: TSPAKB, Türkiye Sermaye Piyasası (2011-2010-2009-2008-2007).

Sektörün toplam gelirlerine beş yıl perspektifinde bakıldığında, 2007 yılında 1,1 milyar TL olan toplam gelirlerin, hemen ardından gelen krize bağlı olarak 861 Milyon TL’ye gerilediği görülmüştür 2009 yılından sonra ise, aracı kurum gelirlerinin sürekli

olarak arttığı görülmektedir. 2011 yılında ise, büyüme yavaşlamış, aracı kurumların toplam gelirleri bir önceki yıla göre hafif yükselerek 1,2 milyar TL olmuştur.

Bu bölümde gelir tablosu, aracı kurum gelirleri, aracı kurum giderleri ve aracı kurumların kârlılıkları dikkate alınarak analiz edilebilir.

3.4.2.1. Aracı Kurumların Gelir Dağılımı

Çizelge 3.46’ya göre, aracı kurumların satış gelirleri kriz dönemi olan 2008 yılında azalmaya başlamış, 2009 yılında satışlar en düşük seviyesini gördükten sonra 2010 yılında tekrar kriz öncesi satış gelirlerine ulaşılmıştır. 2011 yılsonu itibariyle satış gelirleri, bir önceki yıla göre hafif azalarak 143 milyar TL olmuştur.

Aracı kurum gelirlerini üç alt başlık altında incelemek mümkündür. Önem sırasına göre bu gelir kalemleri aracı kurum satışlarından gelirler, hizmet gelirleri ve son olarak esas faaliyetlerden diğer gelirlerdir.

Buna göre, aracı kurum satışlarından gelirler, hizmet gelirleri ve esas faaliyetlerden diğer gelirler Çizelge 3.47’de gösterilmiştir.

Çizelge 3.47: Aracı Kurum Sektörü Gelirleri

(Bin TL) 2007 2008 2009 2010 2011

Satış Gelirleri (net) _{153.029.189 123.446.426 98.970.789 152.669.254 143.145.644}

Hizmet Gelirleri _{845.763 714.175 720.323} 931.190 941.470 Esas Faaliyetlerden Diğ. Gel. _{127.431 100.738 66.925} 120.238 198.630 Satışlar _{152.055.996 122.631.513 98.183.541 151.617.826 142.005.544}

Kaynak: TSPAKB, Türkiye Sermaye Piyasası (2011-2010-2009-2008-2007).

Aracı Kurumların Satış Gelirleri

Aracı kurum gelir tablolarında en önemli gelir kalemi satışlar kalemidir. Bu satışlar menkul kıymet satışlarıdır. Bunlara örnek olarak, hisse senedi, özel kesim tahvil, finansman bonosu devlet tahvili ve hazine bonosu gibi menkul kıymetler verilebilir.

Çizelge 3.47’ye göre, aracı kurum satışları satış gelirleri kaleminin büyük bir kısmını oluşturmaktadır. Bu nedenle, bu gelir kalemi satış gelirleri kalemi ile paralellik göstermiştir.

Hizmet Gelirleri

Aracı kurum gelir tablolarında en önemli gelir kalemlerinden bir diğeri ise, hizmet gelirleri kalemidir. Hizmet geliri kalemi altında çoğunlukla komisyon gelirleri yer alır. Bunlara örnek olarak, hisse senedi alım/satım aracılık komisyonu, DĐBS alım/satım aracılık komisyonları ve vadeli işlemler alım/satım aracılık komisyonları gibi komisyon gelirleri verilebilir.

Hizmet gelirleri 2008 krizi ile gerilemiş ancak 2009 yılından 2011 yılına kadar sürekli olarak artmıştır. 2011 yılı itibariyle 941 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.

Esas Faaliyetlerden Diğer Gelirler

Aracı kurum gelir tablolarında gelir kalemlerinden bir diğeri ise, diğer gelirler kalemidir. Hizmet geliri kalemi altında müşterilerden alınan faiz gelirleri ve türev işlemlerden elde edilen gelirler yer alır.

Esas faaliyetlerden elde edilen gelirler, 2009 yılına kadar bir gerileme yaşadıktan sonra 2010 yılında tekrar toparlanmış ve 2011 yılı itibariyle bu rakam 199 milyon TL’ye yükselmiştir.

3.4.2.2. Aracı Kurumların Gider Dağılımı

Aracı kurum gelir tablolarında gider ve maliyet kalemleri, önemli diğer kalemlerdendir. Bu kalemler arasında en önemli kalem satışların maliyeti kalemidir.

Çizelge 3.46’ya göre, aracı kurumların satış maliyetleri azalmış, bu azalış 2009 yılında da devam etmiştir. 2010 yılında yüksek satış gelirlerine paralel olarak maliyetlerde tekrar kriz öncesi satış maliyetlerine ulaşmıştır. 2011 yılsonu itibariyle satış maliyetleri, bir önceki yıla göre azalarak -142 milyar TL olmuştur.

Aracı kurum gelir tablosunda yer alan diğer önemli gider kalemleri arasında pazarlama, satış ve dağıtım giderleri, genel yönetim giderleri ve diğer giderler yer alır.

3.4.2.3. Aracı Kurumların Kârlılığı

Çizelge 3.46’ya göre, 2008 yılından itibaren yükselişine devam eden ve toplam gelirleri yansıtan brüt kâr, 2011 yılsonunda, 2010 yılına göre yaklaşık olarak %6 artarak 1,2 milyar TL’ye ulaşmıştır.

2007-2011 yılları arasında aracı kurumların gelir tablosunda yer alan önemli kâr kalemleri Çizelge 3.48’de gösterilmiştir.

Çizelge 3.48: Aracı Kurum Sektörü Kâr Kalemleri

(Bin TL) 2007 2008 2009 2010 2011

Brüt K/Z 1.090.049 861.387 876.250 1.095.450 1.159.824 Faaliyet K/Z 333.550 72.703 187.812 262.460 304.059 Dönem K/Z 356.284 177.009 316.889 366.806 413.677

Kaynak: TSPAKB, Türkiye Sermaye Piyasası (2011-2010-2009-2008-2007).

Çizelge 3.48’e göre, sektörün toplam faaliyet kârı, brüt kâra paralel olarak 2008 yılından itibaren 2011 yılsonuna kadar sürekli olarak artmıştır. 2011 yılında, 2010 yılına göre yaklaşık olarak %16 artan faaliyet kârları, 2011 yılsonu itibariyle 304 milyon TL’ye ulaşmıştır.

Çizelge 3.48 incelendiğinde, sektörün dönem kârı, 2008 yılından itibaren sürekli olarak artmış, ancak yıllar itibariyle artış oranında bir azalma olmuştur. 2011 yılında, 2010 yılına göre yaklaşık olarak %13 artan dönem kârı, 2011 yılsonu itibariyle 414 milyon TL’ye ulaşmıştır.

2007-2011 yılları arasında kâr ve zarar eden aracı kurumlar ile bu kurumların kâr/zarar durumları Çizelge 3.49’da gösterilmiştir.

Çizelge 3.49: Kâr/Zarar Eden Aracı Kurumlar

^{2007 2008 2009 2010 2011}

Kâr Eden Kurum Sayısı 68 39 68 65 60

Zarar Eden Kurum Sayısı 30 56 23 29 33

Kâr Toplamı (Milyon TL) 348 249 353 391 444

Zarar Toplamı (Milyon TL) -33 -79 -36 -24 -30

Net Dönem K/Z (Milyon TL) 315 170 317 367 414

Kaynak: TSPAKB, Türkiye Sermaye Piyasası (2011-2010-2009-2008-2007).

Çizelge 3.49’a göre, 2008 kriz yılı hariç kâr veya zarar eden aracı kurum sayısı yıllar itibariyle çok değişmemiştir. 2011 yılında kâr eden şirket sayısı 5 azalarak 60’a

inmiştir. Ayrıca, 2011 yılsonu itibariyle 60 şirket 444 milyon TL kâr ederken, 33 şirket 30 milyon zarar etmiştir.