Geçici Mühlet Verilmesi

ĠĠK.287. maddesinde yapılan bu düzenleme ile Geçici Konkordato Mühleti adı altında yeni bir kurum ihdas edilmekte; bu mühletin uzatmayla birlikte beĢ ayı geçmemek üzere “geçici olarak” tanınabileceği hükme bağlanmaktadır. Amerika BirleĢik Devletlerindeki “otomatik durdurma” kurumundan esinlenilerek yapılan bu düzenleme ödeme güçlüğü içindeki borçluya süratle geçici hukuki koruma sağlamaya yöneliktir. ġimdiye kadar aynı ihtiyaç iflas erteleme talepleri üzerine verilen ihtiyatî tedbir kararlarıyla karĢılanmaya çalıĢılmaktaydı. Geçici konkordato mühleti kurumunun ihdasıyla daha ayrıntılı bir düzenleme yapılmaktadır. Geçici konkordato mühleti ile birlikte mahkemenin borçlunun malvarlığının muhafazası için gerekli gördüğü bütün tedbirlere karar vereceği ve konkordatonun baĢarıya ulaĢmasının mümkün olup olmadığının yakından incelenmesi amacıyla bir geçici konkordato komiseri atayacağı hükme bağlanmaktadır. Konkordatonun baĢarıya ulaĢması ile kastedilen husus, konkordato talebinde bulunanın mali durumunun

düzelmesinin mümkün olup olmadığı veya konkordato teklifinin tasdiki Ģartlarının yerine gelip gelemeyeceğidir. Konkordato prosedürünün maliyeti artırmamak için kural, sadece bir geçici komiserin görevlendirilmesi ise de, özellikle alacaklı sayısı ve alacak miktarı gerektiriyorsa, üç kiĢinin geçici konkordato komiseri olarak görevlendirilebilmesine imkan tanınmaktadır. Mahkeme uygun gördüğü takdirde borçlu aleyhine baĢlatılmıĢ veya talepten sonra baĢlatılacak icra ve iflas takiplerinin durdurulmasına veya yasaklanmasına da karar verebilir. Yalnız, buradaki yasaklama icra ve iflas takibinin baĢlatılamaması olarak değil, baĢlatılıp yürütülememesi, örneğin ödeme emri gönderilememesi olarak anlaĢılmalıdır. Her halükarda eğer geçici mühlet kararından sonra takip baĢlatılmıĢ ve borçluya ödeme emri gönderilmiĢ ise, bu takip geçici mühlet kararını veren Asliye Ticaret Mahkemesi nezdinde (süresiz) Ģikayet yoluyla iptal edilebilecektir.

2.4.1. Borçlunun Konkordato talebinde bulunması durumunda

ĠĠK.287. maddesine göre, borçlunun konkordato talebinde bulunması üzerine mahkeme, yukarıda belirtilen belgelerin eksiksiz olarak mevcut olduğunu tespit ettiğinde derhâl geçici mühlet kararı verir ve borçlunun malvarlığının muhafazası için gerekli gördüğü bütün tedbirleri alır.

Geçici mühlet üç aydır. Mahkeme bu üç aylık süre dolmadan borçlunun veya geçici komiserin yapacağı talep üzerine geçici mühleti en fazla iki ay daha uzatabilir, uzatmayı borçlu talep etmiĢse geçici komiserin de görüĢü alınır. Geçici mühletin toplam süresi beĢ ayı geçemez.

Borçlu, geçici mühlet kararı verilmesi durumunda, mahkemenin izni dıĢında mühlet kararından itibaren rehin tesis edemez, kefil olamaz, taĢınmaz ve iĢletmenin devamlı tesisatını kısmen dahi olsa devredemez, takyit edemez ve ivazsız tasarruflarda bulunamaz. Aksi hâlde yapılan iĢlemler hükümsüzdür. Mahkeme bu iĢlemler hakkında karar vermeden önce komiserin ve alacaklılar kurulunun görüĢünü almak zorundadır.

Bu maddede borçlunun konkordato talep ederken vermesi gereken belgeleri eksiksiz vermesi ve mahkemenin bunu tespit etmesi durumunda “derhal” geçici mühlet kararını vermesi ve borçlunun malvarlığını muhafaza altına alınması için gerekli tedbirlerin alınacağı belirtilmiĢtir. Burada dikkat çeken konu borçlunun

konkordato talep ederken vermiĢ olduğu belgelerin incelenmesini mahkeme kendisi mi yapacak, yoksa bilirkiĢi marifeti ile mi yapılacağıdır. Ancak geçici mühlet kararı için belgelerin doğruluğu değil, eksiksiz mevcut olduğunun tespit edilmesi gerektiği için bu safhadaki incelemenin “Ģekli” incelemeden ibaret olduğu, bilirkiĢi incelemesine gerek olmadığı anlaĢılmaktadır. Burada “derhal” denilerek geçici mühlet kararının hızlı bir Ģekilde verilmesine vurgu yapılmasının nedeni ise, borçlunun konkordato talebinde bulunduğunun alacaklıları tarafından duyulması halinde ihtiyati haciz yoluna gidebileceklerinden dolayı borçlunun malvarlığına hızlı bir Ģekilde geçici koruma sağlamaya dönük olduğu düĢünülmektedir.

Mahkemenin geçici mühlet kararı ile borçlunun malvarlığı üzerindeki tasarruf yetkisini kısıtlayarak, kefil olma, rehin tesis etme ve devir gibi yeni borç ve külfet doğurucu iĢlemler mahkemenin iznine tabi kılınmıĢtır.

2.4.2. Konkordato Talebini Alacaklılardan Birini Talep Etmesi

ĠĠK. 287/2. Fıkrasına göre, konkordato iĢlemlerinin baĢlatılması alacaklılardan biri tarafından talep edilmiĢse, borçlunun konkordato talebinde vermek zorunda olduğu yukarıda belirtilen belgeleri ve kayıtları mahkemenin vereceği makul süre içinde ve eksiksiz olarak sunması hâlinde geçici mühlet kararı verilir. Bu durumda anılan belge ve kayıtların hazırlanması için gerekli masraf alacaklı tarafından karĢılanır. Belge ve kayıtların süresinde ve eksiksiz olarak sunulmaması hâlinde geçici mühlet kararı verilmez ve alacaklının yaptığı konkordato talebinin de reddine karar verilir.

Burada görüldüğü üzere, alacaklının konkordato talebinde gerekli belgelerin eksiksiz olmasına rağmen, borçlunun konkordato talebindeki gibi “derhal” geçici mühlet kararı verilmesi yönünde emredici hüküm düzenlenmemiĢ olup mahkemenin kararına bırakılmıĢtır. Konkordato mühleti verilmesi ve komiserin atanması 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) 382/2-f-6 fıkrasına göre ÇekiĢmesiz yargı konularına girdiğinden HMK 385/1,2. Fıkraları gereğince borçluyu mahkemeye davet ederek tarafları dinledikten sonra geçici mühlet konusunda karar vereceği anlaĢılmaktadır.

ĠĠK. 287/3. Fıkrasına göre, Mahkeme, geçici mühlet kararıyla birlikte konkordatonun baĢarıya ulaĢmasının mümkün olup olmadığının yakından incelenmesi amacıyla bir geçici konkordato komiseri görevlendirir. Alacaklı sayısı ve alacak miktarı dikkate alınarak gerektiğinde üç komiser de görevlendirilebilir. Üç komiser görevlendirilmesi durumunda komiserlerden biri, mahkemenin bulunduğu ilde faaliyet göstermek Ģartıyla Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilmiĢ bağımsız denetçiler arasından seçilir.

Geçici mühlet talebinin kabulü, geçici komiser görevlendirilmesi, geçici mühletin uzatılması ve tedbirlere iliĢkin kararlara karĢı kanun yoluna baĢvurulamaz.

Bu fıkrada ise, Mahkemenin, geçici konkordato mühleti ile birlikte borçlunun malvarlığının muhafazası için gerekli gördüğü bütün tedbirlere karar vereceği ve konkordatonun baĢarıya ulaĢmasının mümkün olup olmadığının yakından incelenmesi amacıyla bir geçici konkordato komiseri atayacağı hükme bağlanmaktadır. Konkordatonun baĢarıya ulaĢması ile kastedilen husus, konkordato talebinde bulunanın mali durumunun düzelmesinin mümkün olup olmadığı veya konkordato teklifinin tasdiki Ģartlarının yerine gelip gelemeyeceğidir. Konkordato prosedürünün maliyeti artırmamak için kural, sadece bir geçici komiserin görevlendirilmesi ise de, özellikle alacaklı sayısı ve alacak miktarı gerektiriyorsa, üç kiĢinin geçici konkordato komiseri olarak görevlendirilebilmesine imkan tanınmaktadır. Bu durumda komiserlerden biri, mahkemenin bulunduğu ilde faaliyet gösteren ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilmiĢ bağımsız denetçiler arasından seçilecektir.